به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب، اثر طبی «رِسالةٌ فی اوجاع المَفاصِلِ وَ علاجِهِا» نوشته ابوبکر محمد‌ بن زکریا الرازی و «کتابُ الحاصِلِ فی عِلاجِ المَفاصِلِ» ترجمۀ فارسی اوجاع المفاصل از مترجمی ناشناخته، به همراه ترجمه فارسی «مقالة فی النقرس» رازی با تصحیح، تحقیق و ترجمه دکتر محمدابراهیم ذاکر و دکتر غلامرضا جمشید‌نژاد اول را به‌عنوان سیصدوسی‌وهفتمین اثر از مجموعه آثار خود منتشر کرد.

غلامرضا جمشیدنژاد اول در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره این کتاب، بیان کرد: این رساله‌ها، تألیف محمدبن زکریای رازی؛ دانشمند، پزشک، شیمی‌دان و دانشمند بزرگ ایرانی است که با وجود آثار پرتعداد و ارزشمند و جایگاه علمی، چندان شناخته نشده است.
 
وی ادامه داد: بحث عمده این کتاب‌ها، پیرامون دردهایی است که کهنسالان گرفتار آن می‌شوند؛ مانند دردهای مفاصل، بندوپی‌های بدن و نقرس.
 
این مصحح گفت: دو رساله «رِسالةٌ فی اوجاع المَفاصِلِ وَ علاجِهِا» و «مقالة فی النقرس» برای نخستین‌بار در ایران ترجمه می‌شوند، اما «کتابُ الحاصِلِ فی عِلاجِ المَفاصِلِ» در دوره شیخ اجل سعدی در دربار سعدالدین اتابک زنگی، از سوی فردی ناشناس به فارسی ترجمه شده است. صفحاتی از کتاب افتادگی داشت که سعی کردیم از با متن نزدیک به قرن هفتم آن‌را تصحیح کنیم. در ترجمه متون نیز تلاش شده که به زبان روان فارسی باشد.
مروری بر سه رساله طبی زکریای رازی
«رسالة فی اوجاع المفاصل» و «رسالة فی النقرس» دو کتاب ارزشمند رازی در زمینه بررسی دردهای بندگاه‌ها و چگونگی چاره‌اندیشی و درمان هریک از آنهاست. زیبایی و ارزشمندی این اثر، قرار گرفتن در کنار دیگر تحقیق و تصحیح متن عربی اوجاع المفاصل و ترجمه آن در سده هفتم به نام «الحاصل فی علاج المفاصل»، به انضمام ترجمه پارسی «رسالة النقرس» است.
 
ذاکر و جمشیدنژاد اول، در بخش نخست دیباچه این اثر، رازی را اندیشمندی آزمون‌گرا معرفی کرده‌اند. از منظر آنها، همه کتاب‌های پزشکی، داروسازی و کیمیایی رازی در راستای بها دادن به آزموده‌های شخصی است و به این ویژگی باوری ژرف دارد؛ از این‌رو، داشتن این ویژگی رازی را از همگنانش متفاوت می‌سازد. این مصححان در ادامه دیباچه، رازی را نقادی بی‌پروا معرفی می‌کنند و به چهل کتاب و رساله وی در نقد و نقض همگنانش اشاره می‌کنند.
 
از منظر این مصححان، این رساله‌ها در نقد مخالفین دانش شیمی و کیمیاگران، در زمینه‌های داروشناسی و خوراک درمانی، علوم طبیعی، فلسفه و حکمت، عرصه دانش الهیات و نقد ر‌وزگار، بازگویی نادانی برخی پزشکان ناآگاه و مردم ساده‌دل نوشته شده است. ارجاع‌نویسی، درمان‌گر سنجش‌گرا و کارآزمودگی بالای رازی در نبض‌شناسی، عناوین دیگر مطالب مطرح شده در دیباچه است. بخش دوم دیباچه «رسالةٌ فی اوجاع المَفاصِلِ وَ علاجِهِا» به اهمیت و ارزشمندی موضوع دردمندها در گذر زمان تاریخ پزشکی و نگارش اوجاع المفاصل، نقرس‌‌نگاری و عرق‌النساءنویسی از دیرباز تا روزگار رازی اختصاص یافته است.
مصححان در این بخش، مطالبی درباره تاریخچه اوجاع المفاصل نویسی و تاریخچه نقرس‌نویسی را در کنار تاریخچه‌های اوجاع خاصره‌نویسی، عرق‌النسانویسی، و نگارش درباره شکستگی استخوان‌ها و درمان دررفتگی‌های مفصلی در اختیار خوانندگان و علاقه‌‌مندان قرار داده‌اند.
 
166 صفحه نخست این اثر به متن عربی اوجاع المفاصل و علاجها اختصاص دارد که در بیست و دو باب نگاشته شده است. خوانندگان در ادامه از صفحات 167 تا 333 به خوانش متن ترجمه شده به فارسی می‌پردازند. در فصل‌‌های این بخش، به داروهای مزاج‌های صفراوی، بلغمی و سوداوی، ضمادها، و داروهای مسهل اشاره شده است.
 
صفحات 335 تا 337 این اثر نیز دربردارنده مقالة فی النقرس است. ذاکر و جمشیدنژاد اول در این بخش باب‌های بیست‌گانه درباره چیستی نقرس، انگیزه‌های پیدایش نقرس، چندگونگی نقرس در کنار چگونگی چاره‌سازی نقرسیان با خوراکی و آشامیدنی، چگونگی درمان نقرس با راندن خون، چگونگی گرمابه‌درمانی و برگشت‌ناپذیرسازی این بیماری و ... را ترجمه کرده و در اختیار علاقه‌مندان متون پزشکی قرار داده‌اند.
 
نمایگان بخش پایانی کتاب «رِسالةٌ فی اوجاع المَفاصِلِ وَ علاجِهِا» است. در این بخش کسان، بیماری و نشانه‌ها، جای‌ها و‌ واژگان ویژه در کنار کتابنامه به مطالب ترجمه شده این اثر پایان می‌دهد.
 
مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب این کتاب را با قیمت جلد شومیز به بهای 79 هزار تومان و جلد سخت به بهای هزار تومان به‌تازگی راهی بازار نشر کرده است.