به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در لرستان، طی چند روز گذشته خبری مبنی بر نگهداری سردیس‌های مشاهیر لرستان در انبار شورای اسلامی شهر خرمآباد در فضای مجازی دست به دست شد، که این خبر موجی از نارضایتی را در بین شهروندان هنردوست خرم‌آبادی پدید آورد.
قوم لُر مشاهیر و بزرگان نام‌آوری را در تاریخ خود دارد و تاریخ چند هزار ساله لرستان می‌تواند دست‌مایه ما، برای هویت‌بخشی به شهرمان باشد؛ اما هر از چندگاهی با کارهایی که باید از سوی مسئولین مربوطه صورت می‌گرفت و در زمان خود محقق نشده است، نارضایتی این قوم رقم می‌خورد.
حمید دریکوند هنرمند مجسمه‌ساز که سازنده برخی از این سردیس‌ها بوده است، در این باره به خبرنگار ایبنا، گفت: آماده‌سازی این سردیس‌ها در دوره تصدی شهرداری آقای یحیی عیدی بیرانوند در خرمآباد انجام شد. ابتدا قرار بود ساختمان قدیمی شهرداری خرمآباد در خیابان 17 شهریور به عنوان موزه مشاهیر مورد استفاده قرار گیرد و یک‌سری هدایا که از زمان قاجار به شهرداری اهدا شده، به علاوه این سردیس‌ها در آنجا نصب شوند، اما پس از مدت کوتاهی اعلام کردند که سردیس‌ها حتی در این محل هم نباید نگهداری شوند و پس از آن تاریخ، سردیس‌ها به انبار منتقل شدند.
وی با بیان اینکه این موزه می‌توانست یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر خرمآباد باشد، افزود: جنس سردیس‌ها از سنگ مصنوعی با ارتفاع 80 سانتی‌متر بدون پایه و با پایه 180 سانتی‌متر هستند. سردیس استاد عبدالحسین زرین‌کوب، محمدرضا سقایی، علی میردریکوند، قدم‌خیر قلاوند، شاه‌میرزا مرادی، مومن‌علی جوزی‌پور (معروف به مومه) از جمله سردیس‌هایی هستند که من برای شهرداری ساختم.
قوم لُر مشاهیر و بزرگان نام‌آوری را در تاریخ خود دارد و تاریخ چند هزار ساله لرستان می‌تواند دست‌مایه ما، برای هویت‌بخشی به شهرمان باشد؛ اما هر از چندگاهی با کارهایی که باید از سوی مسئولین مربوطه صورت می‌گرفت و در زمان خود محقق نشده است، نارضایتی این قوم رقم می‌خورد.
حمید دریکوند هنرمند مجسمه‌ساز که سازنده برخی از این سردیس‌ها بوده است، در این باره به خبرنگار ایبنا، گفت: آماده‌سازی این سردیس‌ها در دوره تصدی شهرداری آقای یحیی عیدی بیرانوند در خرمآباد انجام شد. ابتدا قرار بود ساختمان قدیمی شهرداری خرمآباد در خیابان 17 شهریور به عنوان موزه مشاهیر مورد استفاده قرار گیرد و یک‌سری هدایا که از زمان قاجار به شهرداری اهدا شده، به علاوه این سردیس‌ها در آنجا نصب شوند، اما پس از مدت کوتاهی اعلام کردند که سردیس‌ها حتی در این محل هم نباید نگهداری شوند و پس از آن تاریخ، سردیس‌ها به انبار منتقل شدند.
وی با بیان اینکه این موزه می‌توانست یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر خرمآباد باشد، افزود: جنس سردیس‌ها از سنگ مصنوعی با ارتفاع 80 سانتی‌متر بدون پایه و با پایه 180 سانتی‌متر هستند. سردیس استاد عبدالحسین زرین‌کوب، محمدرضا سقایی، علی میردریکوند، قدم‌خیر قلاوند، شاه‌میرزا مرادی، مومن‌علی جوزی‌پور (معروف به مومه) از جمله سردیس‌هایی هستند که من برای شهرداری ساختم.
.jpg)
این مجسمه‌ساز و کارشناس گرافیک محیطی، گفت: چندین متولی هنر از جمله شهرداری، حوزه هنری، فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد که خبری از هنرمند ندارند؛ ولی خودشان از قِبَل هنرمند حقوق می‌گیرند!
دریکوند در مورد بی‌مهری‌هایی که به خود و دوستانش در این زمینه شده است، افزود: هنر عشق و علاقه ماست، کارهای ما با عشق ساخته می‌شوند چه بی‌مهری و رنجی بالاتر از اینکه اجازه نمایش کارهایتان را ندهند؟!
گریزی می‌زنیم بر افتتاحیه جشنواره منطقه‌ای رویش زاگرس در سال 1394. یحیی عیدی بیرانوند شهردار وقت خرمآباد در مراسم افتتاحیه جشنواره منطقه‌ای رویش زاگرس در آن سال، گفته بود: «هر آنچه یك منطقه برای توسعه و رشد نیاز دارد، خدواند در لرستان به ودیعه گذاشته و این در حالی است كه اگر هر كدام از این نعمت‌ها در استان دیگری بود، مشكلات كنونی لرستان را نداشتند.»
وی با اشاره به اینكه اقداماتی شروع شده كه پتانسل‌های استان توسط نخبگان شكوفا شوند، این نوید را داد که: «مجموعه مدیریت شهری خرم آباد به این نتیجه رسیده كه جز با كار علمی و تخصصی و استفاده از فكر و ذهن و استعداد نخبگان نمی‌توان به تعالی و پیشرفت رسید.»
شهردار وقت خرمآباد با اشاره به ایجاد پارك مفرغ در خرمآباد اظهار كرد: «در این پارك 10 اثر مفرغ لرستان شبیه‌سازی شده است كه به زودی كار نصب آنها به پایان خواهد رسید.»
وی با بیان اینكه پارك مشاهیر و مفاخر لرستان احداث خواهد شد گفت: «در این پارك سردیس‌های مشاهیر و نخبگان استان نصب خواهد شد.»
اما اکنون با گذشت 6 سال از آن تاریخ، پارک مشاهیر خرمآباد افتتاح نشده است. در این خصوص با یحیی عیدی بیرانوند گفت‌وگو کردیم که وی گفت: لرستان مشاهیر برجسته و فرزانه‌ای دارد و لازم است این مشاهیر هر چه بیشتر معرفی شوند، برای پارک مشاهیر خرمآباد قرار بر این بود که سردیس‌هایی آماده و ساخته شوند، همچنین پارکی که برای این منظور شهرداری خرمآباد در نظر گرفته است (پارک شهر خرمآباد) مرمت و بازسازی شود؛ اما این روند مصادف با اتمام دوره کاری من شد.
عیدی‌بیرانوند افزود: امیدوارم مهندس سعید فتوحی شهردار کنونی خرمآباد بتواند از این فرصت استفاده کند و این کار فرهنگی صورت پذیرد و پارک را به بهره‌برداری برساند چرا که با قرار گرفتن پارک مفرغ و پارک مشاهیر در مقابل هم می‌توانیم تمدن لرستان را به تصویر بکشانیم.
دریکوند در مورد بی‌مهری‌هایی که به خود و دوستانش در این زمینه شده است، افزود: هنر عشق و علاقه ماست، کارهای ما با عشق ساخته می‌شوند چه بی‌مهری و رنجی بالاتر از اینکه اجازه نمایش کارهایتان را ندهند؟!
گریزی می‌زنیم بر افتتاحیه جشنواره منطقه‌ای رویش زاگرس در سال 1394. یحیی عیدی بیرانوند شهردار وقت خرمآباد در مراسم افتتاحیه جشنواره منطقه‌ای رویش زاگرس در آن سال، گفته بود: «هر آنچه یك منطقه برای توسعه و رشد نیاز دارد، خدواند در لرستان به ودیعه گذاشته و این در حالی است كه اگر هر كدام از این نعمت‌ها در استان دیگری بود، مشكلات كنونی لرستان را نداشتند.»
وی با اشاره به اینكه اقداماتی شروع شده كه پتانسل‌های استان توسط نخبگان شكوفا شوند، این نوید را داد که: «مجموعه مدیریت شهری خرم آباد به این نتیجه رسیده كه جز با كار علمی و تخصصی و استفاده از فكر و ذهن و استعداد نخبگان نمی‌توان به تعالی و پیشرفت رسید.»
شهردار وقت خرمآباد با اشاره به ایجاد پارك مفرغ در خرمآباد اظهار كرد: «در این پارك 10 اثر مفرغ لرستان شبیه‌سازی شده است كه به زودی كار نصب آنها به پایان خواهد رسید.»
وی با بیان اینكه پارك مشاهیر و مفاخر لرستان احداث خواهد شد گفت: «در این پارك سردیس‌های مشاهیر و نخبگان استان نصب خواهد شد.»
اما اکنون با گذشت 6 سال از آن تاریخ، پارک مشاهیر خرمآباد افتتاح نشده است. در این خصوص با یحیی عیدی بیرانوند گفت‌وگو کردیم که وی گفت: لرستان مشاهیر برجسته و فرزانه‌ای دارد و لازم است این مشاهیر هر چه بیشتر معرفی شوند، برای پارک مشاهیر خرمآباد قرار بر این بود که سردیس‌هایی آماده و ساخته شوند، همچنین پارکی که برای این منظور شهرداری خرمآباد در نظر گرفته است (پارک شهر خرمآباد) مرمت و بازسازی شود؛ اما این روند مصادف با اتمام دوره کاری من شد.
عیدی‌بیرانوند افزود: امیدوارم مهندس سعید فتوحی شهردار کنونی خرمآباد بتواند از این فرصت استفاده کند و این کار فرهنگی صورت پذیرد و پارک را به بهره‌برداری برساند چرا که با قرار گرفتن پارک مفرغ و پارک مشاهیر در مقابل هم می‌توانیم تمدن لرستان را به تصویر بکشانیم.
شهردار کنونی بروجرد افزود: پارک مشاهیر در دوره کاری من در مرحله مرمت بوده چرا که باید در شأن سردیس‌ها این عملیات انجام می‌گرفت، همچنین پارک مفرغ به عنوان یک جاذبه گردشگری برای توسعه این صنعت در لرستان می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
عیدی‌بیرانوند گفت: این پارک‌ها شاید برای ما لرستانی‌ها کمتر جاذبه داشته باشند، ولی برای مسافران و گردشگران جاذبه بیشتری دارند ما برنامه‌های زیادی برای توسعه‌ی فضای اطراف قلعه تاریخی فلک‌الافلاک و پل تاریخی صفوی (پل گَپ) داشتیم که متأسفانه با اتمام دوره کاری ما در خرمآباد مواجه شد؛ اما امیدواریم دوستان ما در شهرداری خرمآباد و شورای شهر بتوانند از این فرصت بهره برده و چند هزار متر فضای خریداری شده در اطراف پارک مفرغ را که بهترین مکان برای گردشگری است، برای توسعه گردشگری شهر خرمآباد به کار گیرند.
شهردار اسبق خرمآباد افزود: فضای خریداری شده اطراف پارک مفرغ خرمآباد به دلیل شلوغی بازار و اینکه تا عمق دو متر آب‌های سطحی را بالا می‌آورد، ارزش تجاری ندارند و بهترین استفاده آنها توسعه فضای گردشگری است.
در ادامه با سعید فتوحی شهردار کنونی خرمآباد گفت‌وگویی داشتیم. وی در خصوص پارک مشاهیر خرمآباد عنوان کرد: پارک مشاهیر خرمآباد با هدف معرفی چهره‌ها و شخصیت‌های برجسته مذهبی، فرهنگی، هنری و ورزشی به همشهریان و هموطنان در حال احداث است و قرارداد آن منعقد شده است.
عیدی‌بیرانوند گفت: این پارک‌ها شاید برای ما لرستانی‌ها کمتر جاذبه داشته باشند، ولی برای مسافران و گردشگران جاذبه بیشتری دارند ما برنامه‌های زیادی برای توسعه‌ی فضای اطراف قلعه تاریخی فلک‌الافلاک و پل تاریخی صفوی (پل گَپ) داشتیم که متأسفانه با اتمام دوره کاری ما در خرمآباد مواجه شد؛ اما امیدواریم دوستان ما در شهرداری خرمآباد و شورای شهر بتوانند از این فرصت بهره برده و چند هزار متر فضای خریداری شده در اطراف پارک مفرغ را که بهترین مکان برای گردشگری است، برای توسعه گردشگری شهر خرمآباد به کار گیرند.
شهردار اسبق خرمآباد افزود: فضای خریداری شده اطراف پارک مفرغ خرمآباد به دلیل شلوغی بازار و اینکه تا عمق دو متر آب‌های سطحی را بالا می‌آورد، ارزش تجاری ندارند و بهترین استفاده آنها توسعه فضای گردشگری است.
در ادامه با سعید فتوحی شهردار کنونی خرمآباد گفت‌وگویی داشتیم. وی در خصوص پارک مشاهیر خرمآباد عنوان کرد: پارک مشاهیر خرمآباد با هدف معرفی چهره‌ها و شخصیت‌های برجسته مذهبی، فرهنگی، هنری و ورزشی به همشهریان و هموطنان در حال احداث است و قرارداد آن منعقد شده است.
وی افزود: زمانی که آماده‌سازی پارک به اتمام رسید، این سردیس‌ها در پارک نصب خواهند شد. علاوه بر سردیس‌های رضا سقایی، دکتر زرین‌کوب، پروفسور سکندر امان‌الهی، علی‌محمد ساکی، قدم‌خیر قلاوند، تعداد دیگری سردیس نیز برای پارک مشاهیر در نظر گرفته شده که ان‌شاالله به موقع نصب خواهد شد.
اما هم اکنون که در ماه‌های پایانی سال 1400 هستیم، باید منتظر ماند که پارک مشاهیر خرمآباد بعد از 6 سال وقفه در چه تاریخی به بهره‌برداری خواهد رسید و سرنوشت این سردیس‌ها به کجا ختم خواهد شد؟
در ادامه با مختصری از زندگی‌نامه چند تن از این مشاهیر که سردیس آنها ساخته شده است، آشنا خواهیم شد.
اما هم اکنون که در ماه‌های پایانی سال 1400 هستیم، باید منتظر ماند که پارک مشاهیر خرمآباد بعد از 6 سال وقفه در چه تاریخی به بهره‌برداری خواهد رسید و سرنوشت این سردیس‌ها به کجا ختم خواهد شد؟
در ادامه با مختصری از زندگی‌نامه چند تن از این مشاهیر که سردیس آنها ساخته شده است، آشنا خواهیم شد.
.jpg)
عبدالحسین زرین‌کوب (۲۷ اسفند ۱۳۰۱ – ۲۴ شهریور ۱۳۷۸) ادیب، تاریخ‌نگار، منتقد ادبی، نویسنده، و مترجم برجسته ایران معاصر بود. آثار او به‌عنوان مرجع عمده در مطالعات تصوف و مولوی‌شناسی شناخته می‌شود. وی از تاریخ‌نگاران برجسته ایران است و آثار معروفی در تاریخ ایران و نیز تاریخ اسلام دارد. این آثار به‌دلیل بیان ادبی و حماسی تاریخ از آثار پرفروش در میان ایرانیان هستند.
زرین‌کوب بیش از چهار دهه در دانشگاه تهران، ادبیات فارسی، تاریخ اسلام و تاریخ ایران تدریس کرد و پس از انقلاب، با مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی همکاری کرد، از جمله اینکه ۶۵۰۰ کتاب و مجله را به دائره المعارف بزرگ اسلامی اهدا کرد.
علی میردریکوندی (زاده ۱۳۲۱ خورشیدی در خرمآباد) همچنین با نام «گونگادین» نیز شناخته می‌شود (نویسنده‌ای که عمدتاً برای دو کتاب برجسته‌اش یعنی بهشتی برای گونگادین نیست)، (یک فایل به زبان انگلیسی) و نورافکن که حماسه‌ای است عامه‌پسند و در ۱۷ جلد، شهرت دارد. هر دوی این کتاب‌ها در اواسط قرن بیستم میلادی و با نثر انگلیسی شکسته نوشته شده‌اند.
زرین‌کوب بیش از چهار دهه در دانشگاه تهران، ادبیات فارسی، تاریخ اسلام و تاریخ ایران تدریس کرد و پس از انقلاب، با مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی همکاری کرد، از جمله اینکه ۶۵۰۰ کتاب و مجله را به دائره المعارف بزرگ اسلامی اهدا کرد.
علی میردریکوندی (زاده ۱۳۲۱ خورشیدی در خرمآباد) همچنین با نام «گونگادین» نیز شناخته می‌شود (نویسنده‌ای که عمدتاً برای دو کتاب برجسته‌اش یعنی بهشتی برای گونگادین نیست)، (یک فایل به زبان انگلیسی) و نورافکن که حماسه‌ای است عامه‌پسند و در ۱۷ جلد، شهرت دارد. هر دوی این کتاب‌ها در اواسط قرن بیستم میلادی و با نثر انگلیسی شکسته نوشته شده‌اند.
میردریکوندی کتاب بهشتی برای گونگادین نیست را زمانی نوشت که در طول جنگ جهانی دوم در تهران در یک مهمانخانه سربازان مشغول به کار بود؛ سپس آن را به همینگ که یک افسر انگلیسی و نیز در حکم راهنمایش بود؛ داد. آخرین دیدار همینگ با میردریکوندی در سال ۱۹۴۹ رخ داد؛ همینگ پس از آن رمان میردریکوندی را در بریتانیا انتشار داد و البته در زمان انتشار کتاب زندگی و شرایط نویسنده به‌طور کلی برای مخاطبان نامشخص بود و گویا به همین دلیل بود برخی از منابع اصرار داشتند که میردریکوندی در واقع شخصیتی خیالی است و داستان در حقیقت توسط همینگ یا زهنر نوشته شده‌است.
محمدرضا سقایی (20 فروردین ۱۳۱۸ خرمآباد - ۲۷ تیر ۱۳۸۹ تهران) خواننده مشهور و پرآوازه موسیقی لری بود. سقایی در خرمآباد به دنیا آمد و با کشف استعداد او توسط محمد رایگان گوینده رادیو به بی‌سیم ارتش در قلعه فلک الافلاک رفت پس از مدتی توسط حمید ایزدپناه به رادیو تهران معرفی شد و دو ترانه «گندم‌خر» و «کوش‌طلا» را خواند و در طول زندگی هنری خود با مجتبی میرزاده، نبی فیروزی و فرج علیپور همکاری داشت. به تشویق عبدالله غیابی نخستین فیلمساز لرستانی بر اساس موسیقی متن فیلم میراث پس از اکران ترانه‌های لری را با سازهای خارجی اجرا کرد و در همان اثر ترانه دایه دایه معروف‌ترین اثر خود را به یادگار گذاشت.
وی در اواخر جنگ ایران و عراق در شهر ازنا بر اثر اصابت ترکش یک بمب مجروح شد و تا پایان عمر به خاطر عوارض آن بیمار بود. از جمله کارهای معروف او «زندگی بی چشم تو درد و عذابه» است که بعدها عبدالوهاب شهیدی و علی‌اصغر زند وکیل هم این کار را بازخوانی کردند. ترانه‌ی «موتورچی» («دایه دایه») که سال‌ها پیش با تنظیم مجتبی میرزاده و با صدای سقایی اجرا شده بود در سال ۱۳۸۶ در میان ترانه‌های فاخر و ماندگار ۱۰۰ سال اخیر موسیقی ایران به ثبت ملی رسید.
شاه‌میرزا مرادی (۱۳۰۷ - ۲۳ آذر ۱۳۷۶) نوازنده سرنا و از چهره‌های سرشناس موسیقی لری بود. وی با اجرای کنسرت‌های متعدد در ایران و دیگر کشورها، توانست گوشه‌هایی از موسیقی فولکوریک ایران را به به جهانیان معرفی کند.
وی در شهرهای مختلف ایران مانند تهران، تبریز، سنندج و ارومیه به اجرای برنامه موسیقی دست زد. اما حوزه اجراهای وی به داخل ایران محدود نشد و در سال‌های بعد، اجراهایی در کشورهای اروپایی مانند انگلیس، فرانسه، آلمان، بلژیک و اتریش نیز داشت.
محمدرضا سقایی (20 فروردین ۱۳۱۸ خرمآباد - ۲۷ تیر ۱۳۸۹ تهران) خواننده مشهور و پرآوازه موسیقی لری بود. سقایی در خرمآباد به دنیا آمد و با کشف استعداد او توسط محمد رایگان گوینده رادیو به بی‌سیم ارتش در قلعه فلک الافلاک رفت پس از مدتی توسط حمید ایزدپناه به رادیو تهران معرفی شد و دو ترانه «گندم‌خر» و «کوش‌طلا» را خواند و در طول زندگی هنری خود با مجتبی میرزاده، نبی فیروزی و فرج علیپور همکاری داشت. به تشویق عبدالله غیابی نخستین فیلمساز لرستانی بر اساس موسیقی متن فیلم میراث پس از اکران ترانه‌های لری را با سازهای خارجی اجرا کرد و در همان اثر ترانه دایه دایه معروف‌ترین اثر خود را به یادگار گذاشت.
وی در اواخر جنگ ایران و عراق در شهر ازنا بر اثر اصابت ترکش یک بمب مجروح شد و تا پایان عمر به خاطر عوارض آن بیمار بود. از جمله کارهای معروف او «زندگی بی چشم تو درد و عذابه» است که بعدها عبدالوهاب شهیدی و علی‌اصغر زند وکیل هم این کار را بازخوانی کردند. ترانه‌ی «موتورچی» («دایه دایه») که سال‌ها پیش با تنظیم مجتبی میرزاده و با صدای سقایی اجرا شده بود در سال ۱۳۸۶ در میان ترانه‌های فاخر و ماندگار ۱۰۰ سال اخیر موسیقی ایران به ثبت ملی رسید.
شاه‌میرزا مرادی (۱۳۰۷ - ۲۳ آذر ۱۳۷۶) نوازنده سرنا و از چهره‌های سرشناس موسیقی لری بود. وی با اجرای کنسرت‌های متعدد در ایران و دیگر کشورها، توانست گوشه‌هایی از موسیقی فولکوریک ایران را به به جهانیان معرفی کند.
وی در شهرهای مختلف ایران مانند تهران، تبریز، سنندج و ارومیه به اجرای برنامه موسیقی دست زد. اما حوزه اجراهای وی به داخل ایران محدود نشد و در سال‌های بعد، اجراهایی در کشورهای اروپایی مانند انگلیس، فرانسه، آلمان، بلژیک و اتریش نیز داشت.
.jpg)
شاه میرزا با شرکت در اولین جشنواره موسیقی فجر توانست مقام اول و دیپلم افتخار این جشنواره را به دست آورد. وی در سال ۱۳۷۰ با شرکت در فستیوال موسیقی آوینیون فرانسه، مقام اول سازهای بادی جهان را کسب کرد و به مروارید اقیانوس لقب گرفت. او در سال ۱۳۷۲ خورشیدی بهترین نوازنده سازهای بادی دنیا در جشنواره سازهای دوزبانه شناخته شد.
مؤمن‌علی جوزی‌پور (1280 ش. – 1378 ش.) در کوهدشت، خواننده، طنزپرداز و بازیگر نمایش‌های سنتی. او تاریخ زندۀ هنر نمایش و آواز در لرستان بود. در زمینه‌های متنوعی فعالیت می‌کرد، همچون آواز، طنز، فکاهی، پانتومیم، تئاتر عروسکی، شرکت در مجالس سوگ و شادمانی. از ۱۰سالگی آواز می‌خواند و حدود ۸۰ سال به فعالیت مشغول بود. خاطرات او تاریخ زنده و شفاهی لرستان بودند.
او در عین حالی که خواندن و نوشتن نمی‌دانست، در زمینه شناخت جامعه، خصوصاً جوامع روستایی و عشایری تبحر خاصی داشت و به ریز‌ترین مناسبات و روابط بین فردی و اجتماعیِ جامعه آگاهی پیدا کرده بود و افراد را از نظر درونی و روانی، با تیزبینی مورد مطالعه قرار می‌داد و کردار آنان را تحلیل می‌کرد. همه‌ی این نکات موجب شده بود که مومه، در اجرای لطایف و نمایش‌هایی که خلق می‌کرد و بازی می‌نمود، موفق باشد و تحسین همگان را برانگیزد.
قدم‌خیر قلاوند نام شیرزنی از طایفه قلاوند یکی از شاخه‌های مهم ایل دریکوند در منطقه بالاگریوه استان لرستان در بخش الوار گرمسیری (ساکن در جنوب و جنوب غربی لرستان) است.
مؤمن‌علی جوزی‌پور (1280 ش. – 1378 ش.) در کوهدشت، خواننده، طنزپرداز و بازیگر نمایش‌های سنتی. او تاریخ زندۀ هنر نمایش و آواز در لرستان بود. در زمینه‌های متنوعی فعالیت می‌کرد، همچون آواز، طنز، فکاهی، پانتومیم، تئاتر عروسکی، شرکت در مجالس سوگ و شادمانی. از ۱۰سالگی آواز می‌خواند و حدود ۸۰ سال به فعالیت مشغول بود. خاطرات او تاریخ زنده و شفاهی لرستان بودند.
او در عین حالی که خواندن و نوشتن نمی‌دانست، در زمینه شناخت جامعه، خصوصاً جوامع روستایی و عشایری تبحر خاصی داشت و به ریز‌ترین مناسبات و روابط بین فردی و اجتماعیِ جامعه آگاهی پیدا کرده بود و افراد را از نظر درونی و روانی، با تیزبینی مورد مطالعه قرار می‌داد و کردار آنان را تحلیل می‌کرد. همه‌ی این نکات موجب شده بود که مومه، در اجرای لطایف و نمایش‌هایی که خلق می‌کرد و بازی می‌نمود، موفق باشد و تحسین همگان را برانگیزد.
قدم‌خیر قلاوند نام شیرزنی از طایفه قلاوند یکی از شاخه‌های مهم ایل دریکوند در منطقه بالاگریوه استان لرستان در بخش الوار گرمسیری (ساکن در جنوب و جنوب غربی لرستان) است.
.jpg)
قدم‌خیر زنی دلاور، رشید و جنگجو بود که در هجوم نیروهای رضاخان برای سرکوب عشایر (1311–1305 ش.) به سبب رشادت‌های زیاد ازجمله مبارزه مسلحانه در کنار برادرانش و کمک به رساندن خوراک و تجهیزات نبرد به نیروهای جنگی عشایری شهرت بسیاری پیدا کرد. این نبردها به کشته شدن شوهرش و دو برادرش انجامید. دلاوری‌های قدم‌خیر و دوشادوش شدن با جنگاوران عشایر و ویژگی‌هایی مانند وفاداری و ذلت‌ناپذیری از او درمیان مردم لر چهره‌ای محبوب و افسانه‌ای ساخته است.
پروفسور سکندر امان‌الهی بهاروند در بیستم دیماه ۱۳۱۶ خورشیدی در خرمآباد به دنیا آمد. او در سال ۱۳۴۷ خورشیدی مدرک کارشناسی جامعه‌شناسی را از دانشگاه ایالتی مورگان (بالتیمور آمریکا)، در سال ۱۳۵۰ کارشناسی ارشد انسان‌شناسی از دانشگاه مریلند و در سال ۱۳۵۳ دکترای انسان‌شناسی خود را از دانشگاه رایس دریافت کرده‌است و نیز مدتی را به‌عنوان استاد میهمان در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه‌هاروارد آمریکا، دانشگاه آرهوس (دانمارک) دانشگاه برگن (نروژ) و… به تدریس گذرانده‌است. امان‌الهی از سال ۱۳۵۳ پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، به ایران بازگشت و در دانشگاه شیراز به تدریس و پژوهش مشغول شد.
برخی از آثار سکندر امان‌الهی بهاروند به شرح زیر است: قوم لر (پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران)، شناخت فرهنگ، جایگاه موسیقی در فرهنگ لرستان، خنیاگری و خنیاگران در جوامع روستائی و عشایری ایران (سازمان میراث فرهنگی کشور – مرکز مردم‌شناسی)، سازش فرهنگی مردم کوهستان و تحولات آن (سازمان میراث فرهنگی کشور ـ مرکز مردم‌شناسی) و اندیشه‌های انسان‌شناسی
یادآور می‌شود، سردیس‌های علامه سیدجعفر شهیدی، آیت‌الله روح‌الله کمالوند، شهید سیدفخرالدین رحیمی، علی‌محمد ساکی، ایرج رحمان‌پور از دیگر مفاخر استان نیز توسط دیگر هنرمندان مجسمه‌ساز لرستانی تهیه شده‌اند؛ اما جز لحظه‌شماری برای تحقق وعده مسئولان چه باید کرد؟!
پروفسور سکندر امان‌الهی بهاروند در بیستم دیماه ۱۳۱۶ خورشیدی در خرمآباد به دنیا آمد. او در سال ۱۳۴۷ خورشیدی مدرک کارشناسی جامعه‌شناسی را از دانشگاه ایالتی مورگان (بالتیمور آمریکا)، در سال ۱۳۵۰ کارشناسی ارشد انسان‌شناسی از دانشگاه مریلند و در سال ۱۳۵۳ دکترای انسان‌شناسی خود را از دانشگاه رایس دریافت کرده‌است و نیز مدتی را به‌عنوان استاد میهمان در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه‌هاروارد آمریکا، دانشگاه آرهوس (دانمارک) دانشگاه برگن (نروژ) و… به تدریس گذرانده‌است. امان‌الهی از سال ۱۳۵۳ پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، به ایران بازگشت و در دانشگاه شیراز به تدریس و پژوهش مشغول شد.
برخی از آثار سکندر امان‌الهی بهاروند به شرح زیر است: قوم لر (پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران)، شناخت فرهنگ، جایگاه موسیقی در فرهنگ لرستان، خنیاگری و خنیاگران در جوامع روستائی و عشایری ایران (سازمان میراث فرهنگی کشور – مرکز مردم‌شناسی)، سازش فرهنگی مردم کوهستان و تحولات آن (سازمان میراث فرهنگی کشور ـ مرکز مردم‌شناسی) و اندیشه‌های انسان‌شناسی
یادآور می‌شود، سردیس‌های علامه سیدجعفر شهیدی، آیت‌الله روح‌الله کمالوند، شهید سیدفخرالدین رحیمی، علی‌محمد ساکی، ایرج رحمان‌پور از دیگر مفاخر استان نیز توسط دیگر هنرمندان مجسمه‌ساز لرستانی تهیه شده‌اند؛ اما جز لحظه‌شماری برای تحقق وعده مسئولان چه باید کرد؟!
نظر شما