خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ کتاب «گیاهان چه می‌دانند؟» کتابی گیرا است که با زبانی ساده و بر پایه شواهد نشان می‌دهد ویژگی‌های مشترک میان گیاهان و جانوران بیش از آن است که معمولاً گمان می‌شود. شاید مایه آسودگی خاطر گیاهخواران باشد که بدانند گیاهان در هنگام چیده شدن درد و رنج را به معنای انسانی آن احساس نمی‌کنند. راهنمای میدانی حواس گیاهان اثر دنیل شاموویتز با ترجمه کاوه فیض‌اللهی و پری رنجبر توسط نشر نو راهی بازار نشر شد.
در مقدمه کتاب آمده است؛ یکی از عجیب‌ترین خطاهای دید در بشر ندیدن گیاهانی است که بدون آنها نه‌تنها تمدن انسانی بلکه حیات، دست کم از نوعی که در زمین می‌شناسیم، امکان‌پذیر نیست. بدون گیاه هیچ اکوسیستمی وجود نخواهد داشت؛ جِرم زنده گیاهان در اکوسیستم‌های خشکی هزار برابر جرم زنده جانوران است. تنوع گیاهان سیاره ما براساس برآورده جدید به حدود چهارصدهزار گونه می‌رسد که از این تعداد بیش از ۳۱ هزار گونه برای انسان کاربرد دارند.
بیش از یک‌پنجم گونه‌های گیاهی جهان با تهدید انقراض روبه‌رو هستند. اما در نتیجه رواج روزافزون زندگی شهری و کاهش تماس مستقیم با گیاهان، شناخت مردم از گیاهان روبه کاهش است. در اثر این روند نوعی «گیاه‌کوری» شکل گرفته که دنیای گیاهان را برای عموم نامرئی و تهی از معنا کرده است. در نتیجه انقراض گونه‌های گیاهی، میراث تکاملی، سازگاری‌های بی‌همتا، کارکردهای اکوسیستمی و کاربردهای بالقوه آنها برای بشر نیز از میان می‌رود و تنوع زیستی آسیب‌پذیرتر می‌شود.
گسست انسان از طبیعت، نداشتن تجربه مستقیم از گیاهان، و فراموش کردن شکل، کاربرد، و حتی نام آنها، سبب می‌شود جایگاه حیاتی و بنیادی آنها را در حیات و تمدن بشری نادیده بگیریم. به گفته مونیکا گالیانو، بوم‌شناس تکاملی، «چگونه جامعه‌ای می‌تواند تشخیص دهد که حفاظت از گیاهان یکی از سرنوشت‌سازترین مسائل است. وقتی به معنای واقعی کلمه نمی‌تواند گیاهان را ببیند؟»
تنها کتابی که شاموویتز تاکنون نوشته، با عنوان گیاهان چه می‌دانند؟ ابتدا در سال ۲۰۱۲ منتشر شد. کتابی که هم‌اکنون در دست شماست ترجمه ویراست دوم این کتاب است که با بازنگری کلی و افزودن فصلی جدید درباره حس چشایی در گیاهان در سال ۲۰۱۷ به چاپ رسید. کتاب از همان ابتدا با استقبالی گسترده روبه‌رو شد؛ در فهرست ده کتاب علمی پرفروش آمازون در سال ۲۰۱۲ قرار گرفت و برنده مدال نقره جایزه کتاب ناتیلوس در سال ۲۰۱۳ شد. مجله‌های آدبان و شیکاگو و تریبون نیز آن را در فهرست بهترین‌های خود جای دادند.
کتاب «گیاهان چه می‌دانند؟» تاکنون به نوزده زبان ترجمه و در بیش از بیست کشور منتشر شده است. اما به نسبت جمعیت بالاترین فروش را در استونی داشته است. شاموویتز در این باره با لبخند می‌گوید «یا در آن سال کتاب دیگری در استونی چاپ نشده، یا مردم استونی مادرزاد به علم علاقه دارند.» از سال ۲۰۱۳، براساس این کتاب و یا همین نام یک دوره درسی نیز در شرکت آموزشی کورسرا ارائه شده که در آن تاکنون بیش از صدهزار دانشجو پای درس شاموویتز نشسته‌اند. این کتاب گزارش کوتاه اوست از هر آنچه خودش، و در واقع کل دانش بشری، درباره آنچه گیاهان می‌دانند می‌داند.
این کتاب در ۷ فصل با عناوین «بینایی در گیاهان»، «بویایی در گیاهان»، «چشایی در گیاهان»، «لامسه در گیاهان»، «شنوایی در گیاهان»، «حس مکان در گیاهان»، «حافظه در گیاهان» راهی بازار نشر شده است که نگارنده در پایان خوانندگان خود را ترغیب کرده که دفعه بعدی که در پارکی قدم می‌زنید، لحظه‌ای درنگ کنید و از خودتان بپرسید: قاصدکی که در چمن روییده چه می‌بیند؟ چمن چه می‌بوید؟ دستی به برگ‌های بلوط بکشید، و بدانید که درخت این لمس را به یاد خواهد سپرد. اما شما را به یاد نخواهد آورد. از سوی دیگر، شما می‌توانید این درخت خاص را به یاد بسپارید و این خاطره را برای همیشه با خود داشته باشید.
کتاب «گیاهان چه می‌دانند؟؛ راهنمای میدانی حواس گیاهان» اثر دنیل شاموویتز با ترجمه کاوه فیض‌اللهی و پری رنجبر با ۱۹۷ صفحه نیمه دوم سال ۱۴۰۲ توسط نشر نو منتشر شد.
نظر شما