به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، فریدون عموزاده خلیلی، نویسنده، روزنامه‌نگار و رئیس هیئت‌مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در آیین نکوداشت هشتادمین زادروز هوشنگ مرادی کرمانی به سخنرانی پرداخت. او صحبت خود را این‌طور شروع کرد: خوشحالم که به واسطه مرادی کرمانی، ادبیات کودک و نوجوان فرصتی برای حضور در فرهنگستان زبان و ادب فارسی پیدا می‌کند. البته که ما حضور او در شورای واژه‌گزینی را نیز به مثابه نماد و نشانی از ادبیات کودک و نوجوان محسوب می‌کنیم. حضور او در میان اعضای فرهنگستان، این نیاز را ایجاد می‌کند که این نهاد به کودکان و نوجوانان و ادبیات کودک و نوجوان توجه بیشتری کند؛ زیرا زبان از همین‌جا پایه می‌گیرد، رشد می‌کند و شکوفا می‌شود.

او افزود: صحبت‌کردن در مورد مرادی کرمانی هم سخت است و هم آسان. آسان از این جهت که شخصت فروتن و صادقی دارد؛ همان‌گونه که در آثارشان هم نمود دارد و سخن‌گفتن همزمان درباره او و آثارش کار سختی نیست؛ اما گفتن از او سخت است زیرا در پسِ این ظاهر ساده که در شخصیت و داستان‌هایش نمود پیدا می‌کند، دریایی عمیق از فرهنگ و ادبیات نهفته است.

عموزاده با تأکید بر اینکه مرادی کرمانی شخصیت مهمی در ادبیات کودک و نوجوان، فرهنگ کودکان و نوجوان و در فرهنگ ماست، به چگونگی خلق داستان اشاره و بیان کرد: اگر بخواهیم خیلی ساده فرآیند خلق داستان را مرور کنیم بر اساس آنچه که تالکین می‌گوید «داستان‌نویس، واقعیت موجود را به واقعیت ممکن یا محتمل یا واقعیت مطلوب تبدیل می‌کند»؛ یعنی آنچه که داستان‌نویس به ما می‌گوید، برخلاف اینکه دیگران فکر می‌کنند قصه است و واقعیت ندارد، اتفاقاً واقعیت جدیدی است و فراتر از آن موقعیت موجود است؛ چرا که با تخیل و تجربه زیسته نویسنده تلفیق شده و این‌ها درهم ضرب شده‌اند و جهان تازه‌ای ساخته شده است که به نقل از تالکین حتی در داستان‌های فانتزی یا گمانه‌زن هم آن جهانی که ساخته می‌شود واقعیت جدیدی است که ساخته می‌شود. او پا را از این تعریف بالاتر می‌گذارد و می‌گوید نوشتن داستان فانتزی، تخیلی یا گمانه‌زن و ساختن جهان گمانه‌زن، فرار از واقعیت نیست، فرار به واقعیت است؛ یعنی شما به واقعیت جدیدی پا می‌گذارید و وارد آن عرصه می‌شوید. کاری که مرادی کرمانی کرده و کاری که می‌کند، این است که واقعیت موجود و تجربه بی‌کران زیسته خود را در داستان‌هایش به کار گرفته و این تجربه زیسته غنی را طی فرآیندی به داستان‌های جدیدی تبدیل کرده که واقعیت جدیدی را پیش روی ما می‌گذارند. او مواجهه با یک فقر تلخ و رنج جانکاه در زندگی را به گونه‌ای در داستان بازتاب می‌دهد که آن را تحمل‌پذیر و حتی شیرین می‌کند؛ درواقع آن رنج‌های زیسته مرادی کرمانی است که به واسطه داستان‌ها، در واقعیت جدید برای ما جذاب، تحمل‌پذیر و آموختنی می‌شوند.

این نویسنده در ادامه صحبت‌های خود توضیح داد: کار بزرگ مرادی کرمانی فقط این نیست که قصه نوشته باشد؛ بلکه او شخصیت‌های ماندگاری چون «مجید» را خلق کرده است؛ به طوری که شخصیت غلبه پیدا کرده و هویت مستقل پیدا می‌کند. زمانی مجید را بیشتر از خود هوشنگ مرادی کرمانی می‌شناختند و شخصیت داستان با خودِ نویسنده در رقابت بود. وقتی شما شخصیتی به عمق مجید خلق می‌کنید، کار بزرگی کرده‌اید؛ ولی این تنها کار بزرگی نیست که مرادی کرمانی انجام داده است. تمامی آثار او رنج‌های عمیق اجتماعی است؛ اما تحلیلی از آن‌ها ارائه نشده و مخاطبان از آن بی‌خبرند؛ اما باز هم می‌گویم این تنها چیزی نیست که مرادی کرمانی را مرادی کرمانی کرده است. کاری که کرمانی انجام داده، این است که جهان تازه‌ای خلق کرده است. نویسندگانی که شما مشاهده می‌کنید نام آن‌ها ماندگار شده است، به این دلیل است که آن‌ها جهان تازه‌ای را خلق کرده‌اند و این جهان‌های ممکن و محتمل و مطلوب را به ما پیشنهاد کرده‌اند. این جهان‌ها مانند آیینه‌ای است که می‌توانیم با نگاه‌کردن به آن‌ها متوجه شویم چگونه باید به رنج‌ها فائق بیاییم و مفهوم انسان، خوشبختی و همه این‌ها را از این جهان داستانی که نویسندگان به ما ارائه می‌دهند، برداشت کنیم. کارِ سختِ مرادی این است جهان زیسته واقعی خود را به یک واقعیت جدید تبدیل کرده است که این واقعیت برای ما اثرگذار و ارزشمند است. به نظر من کار کسانی که جهان فانتزی و جهان گمانه‌زن می‌سازند، راحت‌تر از کسی است که واقعیت‌ها را می‌گیرد و به واقعیت‌های جدیدی تبدیل می‌کند.

فریدون عموزاده خلیلی در بخش دیگر صحبت خود به این نکته اشاره کرد که: ما در پژوهشی که حدود سال ۷۷ در مورد شخصیت‌های نوجوان ماندگار در داستان‌ها انجام می‌دادیم تا در این‌باره کتابی تألیف کنیم، متوجه شدیم هیچ شخصیت نوجوان ایرانی به غیر از مجید نداریم. شخصیت باید ماندگار شود. ما نیستیم که به عنوان نویسندگان و حتی کسانی که تبلیغات می‌کنند، شخصیت‌ها را ماندگار می‌کنیم؛ بلکه این خودِ شخصیت است که خودش را ماندگار می‌کند. من فکر نمی‌کنم کسی مجید را تبلیغ کرده باشد؛ چرا که خود مجید، خودش را به عرصه ادبیات و فرهنگ و ذهن مخاطبان نوجوان تحمیل کرده است. شاید یکی از ویژگی‌های داستان‌های هوشنگ مرادی کرمانی که باعث شده است چند نسل آن را دنبال کنند، همین ساده‌نوشتن باشد.

عموزاده خلیلی با اشاره به طنز مرادی کرمانی نیز تأکید کرد. داشتن رگه‌های طنز در طول داستان، متفاوت از داستان طنز است. نسل جدید نوجوان به‌شدت دنبال آثار جدی است که در آن شوخی وجود دارد و مرادی کرمانی این موضوعی را که بچه‌های امروز می‌خواهند، در چهار یا پنج دهه قبل فهمیده بوده و به این ترتیب این ویژگی داستان‌های او توانسته است چند نسل را راضی نگه دارد.

این پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان، در ادامه به متن پیام هوشنگ مرادی کرمانی که به جایزه کتاب سال اتریش ارسال شده بود، اشاره و بیان کرد: مرادی کرمانی را باید با خودش سنجید و نمی‌توانیم با نویسنده دیگری مقایسه‌اش کنیم. اگر می‌خواهیم او را نقد کنیم باید با خودش نقدش کنیم. او مشابه‌ای ندارد و حتی این پیام را نیز بدون تشریفات برای این رویداد نوشته است.

رئیس هیئت‌مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان پس از خواندن بخشی از این پیام برای حضار، در پایان گفت: آقای مرادی کرمانی ما از شما ممنون‌ایم؛ زیرا با آثاری که به جهان عرضه کردید، به ما یاد دادید که می‌شود با رنج و درد مبارزه کرد و با آن کنار آمد و همچنان به زندگی امیدوار بود.