به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، حجت‌الاسلام سیدسعید لواسانی، مولف کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» در نشست نقد و بررسی این کتاب که یکشنبه یازدهم آذر ۱۴۰۳ در سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: امیدوارم کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» را بخوانید و نقد کنید، چون این اثر شروع و تمرین است و هنوز وارد عرصه نشده‌ایم، چون کار سنگین است.
وی افزود: اکنون کتاب «من یک شورشی هستم» را در دست نگارش دارم که امیدوارم به نمایشگاه کتاب تهران در سال بعد برسد، در این کتاب بحث تاریخی فساد را نیز مطرح کرده‌ام، البته برخی موضوعات را نمی‌توان مطرح کرد. در بحث فساد اجازه نمی‌دهند و نمی‌توان مصداقی وارد شد. البته در جاهایی باید صریح‌تر وارد شد و حرف‌ها را جدی‌تر مطرح کرد.
حجت‌الاسلام سیدسعید لواسانی بیان کرد: کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» تمرینی در حکمت متعالیه است. من طلبه فلسفه بودم. ما در حوزه علمیه وقتی وارد این مباحث می‌شویم، کلیات محض تحویل مردم می‌دهیم که کسی نمی‌تواند وارد شود. حکمت عملی به کمک ما آمد. در اسلام بعد از فارابی این حکمت عملی به محاق رفت. عقلانیت عملی است که این را مطرح می‌کند، اگر شناخت نداشته باشیم، نمی‌توانیم مطرح کنیم.
وی گفت: در کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» تلاش کردم اثبات کنم که فساد ذاتاً سیاسی است و ارتباط تنگاتنگی با قدرت دارد. فساد با مشارکت گروهی انجام می‌شود؛ البته فساد شخصی هم داریم اما اینها مسئله ما نیست، فساد سیاسی مدنظر ماست. اگر مقابله نکنیم، تاییدی بر حضور ضدانقلاب در جمهوری اسلامی است. فساد بر دو نوع است؛ اختلاس، رشوه دادن، زمین‌خواری، کوه‌خواری و… فساد آشکار است و اما فساد پنهان حضور سرمایه‌داری مدرن در داخل جمهوری اسلامی است. در واقع اولی برآیند دومی است. این موضوع برای کشور مشکل ایجاد می‌کند. باستی هیلز فساد نیست اما حضور سرمایه‌داری است.
حجت‌الاسلام سیدسعید لواسانی افزود: در کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» تلاش کردم که نشان بدهم با حکمت و عقل عملی وارد موضوع فساد شویم و آن را امر سیاسی ببینیم. فساد اختلال در نظم سیاسی و اقتصادی است. اختلال همراه با عنصر قدرت است. فساد هیچگاه روبروی کسی که با آن مبارزه می‌کند، نمی‌ایستد بلکه کسانی را می‌خرد تا از پشت سر به شخص حمله کنند. اولین حمله به من از شهر قم و توسط عده‌ای طلبه انجام شد. فساد اصالتاً امر سیاسی است که در جای جای این کتاب سعی کردم این نکته را بیان کنم و نشان بدهم. شاید آن انسجامی که برخی از دوستان توقع دارند، در کتاب به چشم نمی‌خورد، چون در مسیر هستیم و اجازه تکامل نداریم و به تدریج کامل می‌شود.
وی در ادامه گفت: مطالب کتاب در دوقسمت بیان شده است، مطالبی اصل بود اما آنها را اصل قرار ندادم و برای مطالعه بیشتر ارجاع دادم. نمونه‌هایی عملی بود که با آنها درگیر بودیم که در جای جای کتاب آورده شده است. بخش دوم نیز مطالب تئوری و نظری در جای جای کتاب آورده شده است. فساد رفاقت شیطانی ایجاد می‌کند و این رفاقت شیطانی خیلی هم برد دارد. سعی کردم در کتاب، راهکارها را هم بیان کنم. جدا از راهکار منفعلانه، راهکار فعالانه و پیشگیرانه درست است. نقش مردم را پررنگ کردم. برای مبارزه با فساد مهم‌ترین نقش، نقش مردم است. قانون باید اصلاح شود و شفاف و دقیق باشد. مجری قانون نباید ضعیف باشد. باید حلقه میانه باشیم و مردم را به وسط میدان بیاوریم. اگر مردم بیدار شوند، به میدان می‌آیند و فساد را از بین می‌برند. ما مردم را از این عرصه بیرون کرده‌ایم که باید حضور مردم جدی باشد.
مولف کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» افزود: ان‌شاء‌الله خدا توفیق بدهد و کتاب به چاپ‌های بعدی برسد و اگر اشکالی هم وجود دارد، رفع شود. امیدوارم دیگران هم در این زمینه کار کنند، چون مشکلات زیادی در زمینه فساد وجود دارد.
گسست تجربیات قبلی سبب‌ساز فساد است
در ادامه میثم مهدیار، جامعه‌شناس در این نشست گفت: کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» جزء محدود کتاب‌های خوبی است که به تازگی خوانده‌ام. ما خیلی به این جنس کتاب‌ها نیاز داریم. یک دغدغه‌ای در واقع از قبل از انقلاب از برادران پاکستانی در دهه ۶۰ میلادی در کنفرانس آموزشی مکه رخ داد. علم، آموزش اسلامی و غیراسلامی مطرح شد. ما برای حل مسئله به نگاه اسلامی نیاز داریم یا دنیا را متفاوت می‌فهمیم. اسماعیل فاروقی ایده انجمن اسلامی را تاسیس کرد و نشریه آنها یکی از نشریات معتبری است که در آمریکا منتشر می‌شود. همچنین علی شریعتی قبل از انقلاب این نظریه را مطرح کرد و افرادی نیز بعد از انقلاب دغدغه‌هایی را پیگیری کردند.
وی افزود: این مسئله در جنگ علوم انسانی به محاق رفت و در دهه هفتاد انشقاقی شکل گرفت. از اوایل دهه هشتاد بحث دانشگاه اسلامی و… ذیل بحث آزاداندیشی شکل گرفت که اینها را در یک خط می‌توانیم دنبال کنیم. اساساً مسئله بد فهمیده شده است، ما درک درستی از علوم انسانی یا علوم اجتماعی در جامعه‌شناسی پیدا نکردیم. تصور این بود که مبانی پارادایمی در اتاق‌های دربسته تولید شود و بر اساس آن مسائل و مشکلات کشور را حل کنیم. یک درک آزمایشگاهی از علم شروع شد. باید منطق علوم انسانی اسلامی را فهم کنیم. اینکه علوم انسانی مدرن چه ماجرایی دارد و چه نسبتی با تاریخ دارد. من فکر می‌کنم که ما هنوز در ۱۹۶۰ کنفرانس مکه و یا در انقلاب فرهنگی مانده‌ایم و قدمی پیش نیامده‌ایم. کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» از این جهت مهم است.
مهدیار بیان کرد: حجت‌الاسلام سیدسعید لواسانی، مولف کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» به دلیل مسئولیتی که به عنوان امام جمعه لواسانات داشت، این موضوع ذهنش را مشغول کرد و برای تجربیات آنجا مبنای الهیاتی تدوین کرد. این نقطه قوت کتاب است که بسیار به آن نیاز داریم. به زعم من این رویکرد علم اسلامی است. بچه مسلمانی که درگیر مسئله اجتماعی و فرهنگی می‌شود و به صورت‌بندی می‌رسد و آن را منقح می‌کند تا بقیه نیز با آن ارتباط برقرار کنند. یعنی ما تجربیات تاریخی خودمان را صورت‌بندی کنیم. دانشگاه ما از تاریخ منقطع است.
وی گفت: کاترین لمپتون تنها جامعه‌شناسی است که ایران را یک دور کامل گشت و کتاب «مالک و زارع» را نوشت. او چندین کتاب در مورد تاریخ ایران دارد. حوزه علمیه نیز فارغ از تاریخ است. در حوزه علمیه نیز تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اسلام، قبل از اسلام و بعد از اسلام و ایران برایشان مسئله نیست. با این دست‌فرمان نمی‌توانیم مدعی دانش باشیم. ما دانشگاه و حوزه علمیه زیاد داریم اما علم نداریم. ما زایش فکر و اندیشه را در دانشگاه از دست دادیم.
این جامعه‌شناس افزود: مزیت کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» این است که مولف تجربیات خویش را بیان کرده است. تلاش او برای صورت‌بندی اتفاقات در لواسان و فساد پیچیده، ترک مسئولیت و نشستن و نوشتن ستودنی است. از این دست کارها باید روال شود، روالی که در عرصه مدیریتی اتفاق می‌افتد. اکنون روال این‌گونه است که هر مدیری که می‌رود، تجربیاتی را که با پول بیت‌المال کسب کرده، با خود می‌برد. پیشرفت یعنی تجربیات انباشت شود و به صورت مکانیزم اجتماعی اتفاق بیفتد و افراد بر روی این مکانیزم حرکت کنند. گسست تجربیات قبلی سبب‌ساز فساد است.
مهدیار بیان کرد: بهتر آن بود که پرونده‌ها به صورت تاریخی طرح شود و نگاه جاری در کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» ناظر بر پیچیدگی‌ها بیان شود. البته شاید جلد دوم کتاب به این سمت و سو برود که خود روایت‌ها به شکل تاریخی و روایی بیان شود و ناظر به آن جزئیات، نظرات نویسنده بیان شود. البته کلیاتی در کتاب بیان شده که قابل تقدیر است ولی بخش اصلی خاطرات برای مطالعات بیشتر است، در حالیکه تاملات باید ذکر شود. یعنی راهکارها نیز بیان شود. این کتاب برای دانش‌آموز جامعه‌شناسی قابل نقد نیست. جزئیات ایجاد شده هم باید بیان می‌شد، تا کلیات محک نخورد، به هیچ دردی نمی‌خورد. باید از این کلیت پیشتر و بیشتر برویم. نیازمند این است کسانی مانند حجت‌الاسلام لواسانی که هزینه داده‌اند، در این زمینه به پیش بروند. خود مردم‌نگاری یک ژانر از علوم اجتماعی است، تا همین جا هم که نسبت به سایر علما مسئولیت داشتند و پس از اتمام مسئولیت بیان کردند، غنیمت است و این کتاب یک گام رو به جلو محسوب می‌شود.
در عرصه فسادستیزی اگر مطالبه باشد، مسئولان بهتر عمل خواهند کرد
همچنین مهدی محمدی، مدیر مسئول نشر معارف در این نشست گفت: پا گذاشتن در این عرصه بسیار سخت است. حتی مطرح کردن آن نیز سخت است که حجت‌الاسلام سیدسعید لواسانی علی‌رغم پیچیدگی‌های خاص این عرصه وارد آن شد. نمی‌شود سیستم را از فساد بری دانست، بیان این موضوع سختی‌های خودش را داشت. نکته مهم این است که از زبان کسی که خودش دیده و شنیده موضوع فساد را می‌شنویم، او عمل‌گرا هم هست. برکت کار در این است که حاج‌آقا لواسانی میدانی رفتار کرد و نشان داد که فسادستیزی چگونه مطرح می‌شود. در این عرصه پاگذاشتن سختی‌های خاصی دارد.
وی افزود: امیدوارم بتوانیم گام‌های موثرتری در این عرصه برداریم. موضوع فساد اگر به درستی روایت نشود، هم دشمنان و هم دوستان غافل سوء‌استفاده خواهند کرد. این یک کار جدید بود و شروع کار است، شکی نیست که باید به این عرصه ورود جدی داشته باشیم. چون حقیقتاً این عرصه خالی است. باید بپذیرید که هجوم این دوستان به سمت شما سرازیر خواهد شد، ولی وقتی مردم ببینند که کسانی هستند که دارند با فساد مقابله می‌کنند، دلگرم می‌شوند.
محمدی بیان کرد: کسی مانند حجت‌الاسلام سیدسعید لواسانی داد می‌زند و در برخی از جاها تریبون مردم می‌شود که این ارزشمند است. یکی از فلسفه‌های نماز جمعه این است که فساد دولتمردان را داد بزند. تا کی می‌خواهیم فاصله بین امام جمعه و مردم را افزایش بدهیم. مردم با دیدن چنین رویکردهایی خوشبین می‌شوند. چنین رویکردهایی می‌تواند یک مطالبه جدی راه بیندازد. امیدوارم نشر معارف در این حوزه موثر عمل کند. در عرصه فسادستیزی اگر مطالبه باشد، مسئولان بهتر عمل خواهند کرد.
کتاب غرقاب فساد نیاز به مطالبه‌گری را بیان می‌کند
همچنین محمدامین سلیمی، به عنوان دبیر نشست گفت: یک نسبت شش ضلعی در مورد فساد در کتاب ترسیم شده است. من فهمی از مبارزه با فساد در کشور دارم که تعریف خودم است، اساساً تعریف ما از فساد و مبارزه با فساد ناقص است. فساد یک امر مشارکتی و گاهی ناکارآمدی است.
وی چند خاطره از فضای کاری خویش بیان کرد و افزود: کتاب «غرقاب فساد؛ تمرینی در حکمت عملی» از این جهت مهم است که نیاز به مطالبه‌گری را بیان می‌کند.
نظر شما