خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- «انجیل» کتاب نازل شده بر حضرت عیسی (ع) است که در قرآن مجید، خداوند انجیل واقعی را کتاب آسمانی می‌داند.

هم‌گام با روز میلاد حضرت عیسی (ع)، 25 دسامبر، درصدد برآمدیم تا نخستین چاپ‌ها و ترجمه‌های قدیمی از این کتاب مقدس به زبان فارسی را از نظر بگذرانیم.
 
نخستین نسخه چاپی انجیل
برای اولین‌بار، کتاب انجیل توسط گوتنبرگ (مخترع دستگاه چاپ در قرن پانزدهم میلادی و نهم شمسی) با شمارگان 49 نسخه به چاپ رسید و به «انجیل چهل و دو سطری» معروف شد.
یکی از ابزارهایی که کلیسا برای گسترش مذهب از آن استفاده کرد،‌ صنعت چاپ بود. با ظهور این صنعت در قرن پانزدهم میلادی، کتاب‌های مذهبی در حجم عمده‌ای به انتشار می‌رسیدند.
اولین کتابی که با حروف فارسی در اروپا چاپ شد، «داستان مسیح» نام دارد.
 
سرگذشت چاپ و ترجمه انجیل به زبان فارسی
انجیل دیاتسرون
در قرن دوم میلادی، فردی به نام «تاسیان» (متولد 120 م) از مردم بین‌النهرین، چهار انجیل را در هم آمیخت و از مجموع آنها سرگذشتی برای مسیح پدید آورد و نام آن را «دیاتسرون» گذاشت.
«اولین ترجمه باقی مانده از انجیل، نسخه‌ای از «دیاتسرون» است که عزالدین محمد بن مظفر آن را در قرن سیزدهم میلادی ترجمه کرده است. نسخه‌ای از این ترجمه به کتابت شخصی به نام ابراهیم بن شماس در 954 ق/ 1547م. در کتابخانه لائورنتین فلورانس موجود است. این ترجمه را ایران‌شناس ایتالیایی، جوزفه مسینا، در 1330 ش. 1951 در رم به چاپ رساند. نسخه‌های خطی فراوانی از عهد عتیق به زبان فارسی در کتاب‌خانه‌های دنیا، خاصه کتابخانه واتیکان، وجود دارد و هم‌چنین شمار فراوانی از این ترجمه‌ها در کتابخانه موسسه بن زوی نگهداری می‌شوند.» (غلامی جلیسه، مجید. ترجمه‌های چاپی کتاب مقدس به زبان فارسی. ایران‌نامه، سال 27، شماره 4.)
« دیاتسرون در هنگام پادشاهی مغول‌ها در ایران از سریانی به فارسی ترجمه شد. سبب ترجمه دیاتسرون و رواج آن در بخشی از ایران بدین مناسبت بود که مسیحیان در دوره‌ای از پادشاهی مغول‌ها به‌آسودگی و آسایش می‌زیستند و مذهب آن‌ها مورد احترام و علاقه پاره‌ای از سلاطین مغولی بود. چنانکه هلاکو که همسرش زنی ترسا بود، با مسیحیان بسیار خوشرفتاری می‌کرد. گذشته از این سلاطین مغول ایران با دربار پاپ ارتباط داشتند و تحت تاثیر مسیحیت واقع گردیدند... منطقه‌ای که دیاتسرون در آنجا رواج یافت، سرزمین‌های مازندران و بخشی از خراسان بود. مناطق مذکور سرزمین‌هایی است که بسیاری از مسیحیان (نسطوری‌ها و ارامنه) به راهنمایی و رغبت مغول‌ها به آن‌جا  کوچ کردند ... مسینا با تحقیقاتی که درباره زمان ترجمه دیاتسرون کرده این نتیجه برایش حاصل آمده است که ترجمه کتاب دیاتسرون بازمانده از سال‌های میان 1223 میلادی و پیش از پایان رسیدن قرن سیزدهم است.» (افشار، ایرج. ترجمه هفتصدساله انجیل‌های چهارگانه. یغما، شماره 45، بهمن 1330)
این نسخه خطی در شهر فلورانس ایتالیا نگهداری می‌شود.
 
 
 انجیل نادری
 در قرن هجدهم میلادی، به دستور نادرشاه ترجمه اناجیل اربعه، ‌قرآن و تورات صورت گرفت. ترجمه انجیل زیر نظر کشیشان کاتولیک مستقر در ایران براساس متن عربی انجیل به دست میرزا مهدی منشی استرآبادی و با همکاری میرمحمد معصوم بن عبدالحسین حسینی خاتون آبادی و فرزندش میر عبدالغنی خاتون‌آبادی انجام شد. «ترجمه بقیه دعاها از جمله «اعمال رسولان» نیز با همت ارامنه اصفهان به پایان رسید. کار ترجمه در ماه صفر 1153ق/ می 1740 م. شروع و میرزا مهدی در اصفهان با دو دستیار مسلمان،‌چهار یهودی و هشت مسیحی به مدت یک‌سال مشغول به این کار بود و در 1154 ق/ 1741 م. کار به پایان رسید.» (استرآبادی، میرزا مهدی‌خان. انجیل نادرشاهی. به کوشش رسول جعفریان. تهران. علمی: 1388)
 
 
ویلیام چمبرز ــ قاضی دیوان عالی فورت ویلیام در بنگال ــ  نیز در قرن هجدهم، بیست بخش کوتاه از متی را از زبان یونانی به فارسی ترجمه کرد.
 
 
همچنین در دوره 100 ساله قاجاریه ، 20 هزار جلد انجیل و 64 هزار جلد عهد جدید، انجمن تبلیغی کلیسا و انجمن انجیل برای بریتانیا در خارج منتشر شد.
 
 
 
ترجمه انجیل در قرن نوزدهم میلادی
 در قرن نوزدهم، سه سازمان خارجی مسیحی به نام‌های «انجمن سوئیسی آلمانی بازل»، «انجمن میسیون کلیسایی» و «سازمان میسیونری کلیساهای آمریکا» آرام‌آرام در ایران اجازه فعالیت گرفتند و هرکدام به چاپ و انتشار کتاب‌های مسیحی به زبان فارسی پرداختند.
«اولین ترجمه چاپ شده در این قرن سه بخش منتخب از ترجمه ویلیام چمبرز بود که آن را از انجیل متی برگردانده بود. این ترجمه یک‌بار در 1174 ش/ 1795 در کلکته چاپ و بعد از آن در 1180 ش/ 1801 در لندن بازچاپ شد. اولین ترجمه‌ای که در ابتدای قرن نوزدهم میلادی نگاشه شد و به چاپ رسید ترجمه کلنل هنری توماس کول‌بروک از سه بخش اول از انجیل است که در 1183ش/ 1804 در کلکته منتشر شد. کول بروک به یاری میرزا محمد فترت برخاست و ترجمه‌ای از انجیل متی را در همین سال عرضه کرد که چاپخانه هندوستانی در کلکته آن را چاپ و منتشر کرد.» (ترجمه‌های چاپی کتاب مقدس به زبان فارسی)
 
ترجمه هنری مارتین، پر اقبال ترین ترجمه از انجیل
«هنری مارتین» یکی از مهم‌ترین و فعال‌ترین مبلغان مسیحی در ایران، انجیل‌های چهارگانه را ترجمه کرد که از حدود سال 1827 م. به مدت نیم قرن به عنوان تنها ترجمه از انجیل در این ایران مورد استفاده قرار گرفت.
در میان ترجمه‌های منتشر شده به زبان فارسی، ترجمه هنری مارتین از اقبال بیشتری برخوردار و بارها در هند، لندن و ادینبورگ چاپ و منتشر شد. بسیاری از مترجمان بعد از مارتین نیز سعی کردند ویرایش جدیدتر و بهتری از این ترجمه عرضه کنند و مبنای ترجمه خود را کتاب هنری مارتین قرار دادند.
بیست وشش سال پس از ترجمه انجیل هنری مارتین، یک مبلغ اسکاتلندی به نام «ویلیام گلن» در قفقاز، ترجمه کتاب عهد عتیق را بر عهده گرفت. کتاب عهد عتیق یکی از ابزارهای کار مبلغان مسیحی بود. مبلغانی مانند گلن درصدد برآمدند با ترجمه نسخه هایی از کتاب عهد عتیق که در شرق موجود بود، هم درباره این کتاب تحقیق و هم ابزار تبلیغ مبلغان را تکمیل کنند.
 
 حدود سال 1891 م. رابرت بروس پس از ورود به هندوستان و اقامت در ایران، در ترجمه کتاب عهد جدید هنری مارتین و عهد عتیق گلن تجدیدنظر و آنها را دوباره تصحیح کرد. ترجمه بروس از عهد جدید، از جمله آخرین ترجمه‌های این کتاب است.
 
هم‌چنین در 1212ش/ 1834م میرزا محمد ابراهیم از ایرانیان ساکن انگلستان، ترجمه‌ای از کتاب اشعیای نبی فراهم درآورد که با ویرایش فرانسیس یوهانس در لندن به چاپ رسید و مورد اقبال قرار گرفت. « ترجمه فارسی بخشی از انجیل به قلم میرزا ابراهیم را باید نمونه یکی از اصیل‌ترین و جاندارترین ترجمه های انجیل به یکی از زبان‌های مدرن شمرد. (مایل اچ، فیشر. آموزش زبان فارسی در انگلستان: میرزا محمد ابراهیم. ترجمه علی‌رضا شمالی، ایران‌نامه، سال 21، شماره 3، پائیز 1382)