به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، پنجاه و دومین نشست خانه نقد کتاب به بررسی «فرهنگنامه زنان ایران و جهان»  اختصاص داشت. در این نشست که چهارشنبه 25 شهریورماه در سرای اهل قلم برگزار شد، نوش‌آفرین انصاری (عضو شورای کتاب کودک و استاد کتابداری دانشگاه تهران)، کامران فانی(کتابدار، مترجم و نسخه‌پژوه)، بهار رهادوست(پژوهشگر)، ابراهیم افشار(روزنامه‌نگار)، داریوش مطلبی(استادیار دانشگاه آزاد اسلامی) و مهناز مقدسی (سرویراستار علمی فرهنگنامه) سخنرانی کردند. داریوش مطلبی دبیری این نشست را به عهده داشت.

پویایی یک جامعه در گرو اقبال به کتاب‌های مرجع است

فانی گفت: یکی از رویدادهای مهم فرهنگی در روزگار ما شکوفایی و رواج کتاب‌های مرجع است. کتاب‌هایی که پاسخگوی پرسش‌های ماست. در عین حال اقبال به کتاب‌های مرجع به نوعی پویایی آن جامعه به شمار می‌آید و به مانند یک دماسنج فرهنگی عمل می‌کند.
 
 وی افزود: اقبال به کتاب‌های مرجع که شامل زندگینامه است در گذشته نیز در جامعه ما وجود داشته، برخی زندگینامه‌ها که با عنوان تراجم معروف است در حال حاضر نیز بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و هنوز به بسیاری از این تراجم در پژوهش‌ها مراجعه می‌شود.
 
این نسخه‌پژوه اظهار کرد: فرهنگنامه زنان ایران و جهان اثری است که در حد وسط قرار دارد. نمی‌توان گفت یک فرهنگنامه عام است زیرا نیمی از افراد جامعه یعنی زنان را در برگرفته و نیمی از افراد را مورد توجه قرار نداده است. این فرهنگنامه بسیار برای جامعه ما ضروری است زیرا با این‌که دانشنامه‌نگاری در قرن 19 اقبال زیادی داشت، اما در حق زنان ظلم و به آنها کمتر توجه شد. اگرچه برخی شخصیت‌های تاریخی در فرهنگنامه‌ها گنجانده شده بود، اما تعداد آنها بسیار اندک است.
 
وی با اشاره به شناخت و دقت‌نظر خانم مقدسی عنوان کرد: در یک قرن اخیر کتاب‌هایی با رویکرد زندگینامه‌نگاری درباره زنان در ایران منتشر شده که می‌توان گفت تعداد آن سه اثر بوده که شایسته و کافی نیست. با این وجود در رابطه با زنان، پژوهش‌ها در حال افزایش است و مخاطبان بسیاری دارد. با شناختی که از سرویراستار علمی فرهنگنامه زنان ایران و جهان داشتم می‌دانستم که با دقت و وسواس این اثر را دنبال خواهد کرد.
 
مدخل‌یابی در دانشنامه‌نگاری کار بسیار دشواری است

این مترجم گفت: پس از این که فرهنگنامه منتشر شد، شیفته آن شدم و درباره برخی نقدها که به طراحی جلد آن وارد است، باید بگویم این اثر با این جلد خاص خواننده را جذب خود می‌کند. ضمن این‌که از نظر چاپ و شیوه ارائه آن نیز در میان کتاب‌های دانشنامه‌ای کم‌نظیر است. تا پیش از دایره‌المعارف غلامحسین مصاحب، دارای هیچ اثری در این زمینه نبودیم اما اکنون در این زمینه تلاش ما به بار نشسته و دانشنامه‌نویسی ایرانیان در دنیای جدید سهم بسیاری دارد.
 
فانی درباره شیوه گزینش زنان افزود: برای من نوع ارائه فرهنگنامه زنان ایران و جهان مهم نیست، بلکه محتوای آن اهمیت دارد. در  کار دانشنامه‌نویسی، مدخل‌یابی کار بسیار دشواری است. زیرا در گام نخست باید ببینید که در اثر چه افرادی گنجانده می‌شود و برای یافتن آنها به کجا مراجعه می‌کنید؟ در این فرهنگنامه روش درستی انتخاب کردند و زنان بر حسب موضوع گزینش شده است.
 
وی اظهار کرد: در انتخاب موضوع و رشته‌های فعالیت زنان به این نکته توجه شده که همه زنان در 50 موضوع و زیر موضوع سامان داده شوند. اگرچه درباره برخی زنان آثاری وجود دارد اما در برخی موضوع‌ها مانند معارف کمتر به آنها توجه شده و برعکس در حوزه شعر و ادبیات و هنر درباره زنان منابع بسیاری وجود دارد.
 
فرهنگنامه‌ای که به افراد معاصر زنده پرداخته است

این کتابدار عنوان کرد: در فرهنگنامه به زنان در بیشتر رشته‌ها پرداخته شده و نقصی که در گذشته در رابطه با حوزه فعالیت‌های زنان وجود داشت، جبران شده است. در این اثر به زنان در حوزه نجوم، ریاضی، فیزیک و ورزش پرداخته شده، این در حالی است که امروزه برخی از پژوهشگران به حوزه‌های کمتر کار شده زنان توجه خاصی دارند. نوع مدخل‌یابی باعث شده تا از پراکنده‌گویی صرف‌نظر و اثر منسجمی منتشر شود که مرتفع‌کننده نیازهای پژوهشگران باشد.
 
فانی با قدردانی از جسارت تدوین‌گران فرهنگنامه بیان کرد: در این فرهنگنامه به افراد معاصر زنده نیز پرداخته شده که جای بسیار خوشحالی است، زیرا در دانشنامه‌ها و دایره‌المعارف‌های ما تنها افراد فوت شده مورد توجه قرار می‌گرفتند. در اینجا باید از جسارت گردآورندگان اثر قدردانی کرد. زیرا بنده معتقدم در یک دانشنامه هم باید از افراد زنده سخن گفت و هم درگذشتگان.  شاید یکی از دلایلی که به افراد زنده در آثار مرجع پرداخته نمی‌شود به دلیل مشکلات و انتقادهایی است که پس از انتشار گریبانگیر طراحان و ناشر اثر می‌شود. با این وجود زنان زنده بسیاری در این فرهنگنامه گنجانده شده‌اند که این رویکرد باعث خواهد شد که پس از این جامعه ایران این روش را نیز بپذیرد.
 
گزارش تکمیلی این نشست به زودی ارائه خواهد شد.