کتاب «مروری بر جنین‌شناسی پزشکی» تألیف مشترک مینا یوسفی، مهسا یوسفیان، محمدرضا بهورز ابتدا تاریخچه‌‌ای از علم جنین‌شناسی را بیان کرده و به ارائه تعاریفی از آن می‌پردازد. این اثر در ادامه در قالب 10 فصل «گامت‌سازی»، «اولین هفته رشد: تخمک‌گذاری تا لانه‌گزینی»، «دومین هفته رشد»، «سومین هفته رشد»، «سومین تا هشتمین هفته (دوره رویانی)»، «ماه سوم تا تولد»، «ضمائم جنینی، پرده‌های جنینی و جفت»، «دوقلوها»، «نقایص زمان تولد» و «روش‌های تشخیصی قبل از تولد (پیشگیری از نقایص زمان تولد)» را مورد بررسی قرار می‌دهد.
.jpg)
نگاهی به تاریخچه جنین‌شناسی
«با توجه به اهمیتی که جنین انسان و فهم نحوه تشکیل آن داشته، از قرن‌ها پیش مطالعاتی در این زمینه صورت گرفته تا در طول زمان این مطالعات کامل‌تر شده و هر دفعه یافته‌های جدیدتر و دقیق‌تر جای دستاوردهای قبلی را گرفتند تا به امروز رسیده و همچنان این سیر علمی ادامه دارد. در نخستین صفحات کتاب به تاریخچه این علم از دوران باستان اشاره شده است: «اولین‌بار بقراط جنین مرغ و انسان را مورد مطالعه قرار داد. یک قرن پس از وی ارسطو، تئوری خود را اینگونه مطرح ساخت که: جنین از خون قاعدگی و بعد از فعال شدن توسط مایع منی مرد ایجاد می‌شود. تصور وی بر این بود که دخترانی که نزدیکی نداشته‌اند، این خون را دفع می‌کنند، اما در صورت نزدیکی با مرد، این خون در بدن دختر تبدیل به لخته فعال شده و در نهایت انسان جدیدی را ایجاد می‌کند. در واقع ارسطو منشأ جنین را فقط زن می‌دانست و عامل تحریک تشکیل جنین را به مایع منی مرد نسبت می‌داد. تا قرن 17 میلادی، این تئوری ارسطو مورد پذیرش همگان بود، اما در قرن 17 میلادی با اختراع میکروسکوپ، همه‌چیز تغییر کرد. برای اولین‌بار دانشمندی به نام «Hartsoeker» اسپرم‌ها را در زیر میکروسکوپ مشاهده و تصویری مینیاتوری از آن‌ها ترسیم نمود. وی اینگونه فرض کرد که هرکدام از این اسپرم‌ها یک جنین بوده و در هنگام نزدیکی وارد رحم می‌شوند و در آنجا به رشد خود ادامه می‌دهند. براساس این تئوری که «preformation» از قبل تشکیل‌شده نامیده شد، منشأ جنین کاملا پدری به‌نظر می‌آمد. نهایتا در قرن 18 سال 1775 میلادی، دانشمندی به نام «اسپالانزانی»، وجود اسپرم و تخمک را با اشتراک 50 درصدی عامل تشکیل جنین دانست.»
.jpg)
در دوره اعضاسازی چه اتفاقاتی می‌افتد؟
«بیشتر اعضای اصلی و دستگاه‌های بدن در طی دوره رویانی و از سومین تا هشتمین هفته رشد تشکیل می‌شوند. از این‌رو این دوره از زندگی را تحت عنوان دوره اعضاسازی می‌نامند. به همین علت در این دوره بیشترین نقایص ساختمانی مهم به‌وجود می‌آیند، زیرا ممکن است مادر در طی این زمان بحرانی متوجه بارداری خود نباشد، بخصوص در طی هفته‌های سوم و چهارم که آسیب‌پذیرتر است، در نتیجه ممکن است مادر از عوامل بالقوه آسیب‌رسان مثل کشیدن سیگار و نوشیدن مشروب خودداری نکند. آشنایی با حوادث مهم اعضاسازی در شناخت زمان ایجاد یک نقص مخصوص و به نوبه خود مشخص نمودن علل احتمالی برای ایجاد ناهنجاری مهم است. در طی این دوران هریک از سه لایه زایای اکتودرم، مزودرم و اندودرم بافت‌ها و اعضای مربوط به خود را تشکیل می‌دهند. در نتیجه تشکیل اعضای مختلف، مشخصات ظاهری اصلی بدن ایجاد می‌شوند.»
نخستین چاپ کتاب «مروری بر جنین‌شناسی پزشکی» در 176 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 25 هزار و 500 تومان از سوی انتشارات ندای کارآفرین راهی بازار نشر شده است.
نظر شما