«کمال کمایی» رئیس اتحادیه ناشران خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خوزستان، با بیان رسالت نمایشگاه کتاب در ایران در مقایسه با سایر کشورها گفت: عملکرد نمایشگاه کتاب تهران با کشورهای دیگر متفاوت است؛ هدف برگزاری نمایشگاه کتاب در همه جای دنیا برقراری ارتباط بین ناشر، نویسنده، مترجم، ویراستاران و کسانی است که در صنعت نشر فعال هستند، اما در ایران نمایشگاه‌های کتاب تبدیل به کتابفروشی‌های بزرگ شده‌اند.

مدیر انتشارات «پژوهندگان راه دانش» با اشاره به تجربه خودش از شرکت در چند نمایشگاه خارجی کتاب، افزود: در نمایشگاه‌های خارجی، غرفه‌ها با فاصله‌ی زیادی از هم چیده شده‌اند و افرادی که در غرفه‌ها حضور دارند، هدف‌شان کمک و رونق بخشیدن به کار مراجعه‌کنندگانی است که می‌خواهند با چند ناشر و نویسنده قرارداد ببندند.

وی ادامه داد: نمایشگاه‌های خارجی کتاب محلی برای ارتباط ناشران با کشورهای دیگر و به توافق رسیدن آنان نسبت به حق‌التالیف، کپی‌رایت و قیمت‌ها است. در کل روزهای نمایشگاه، یک روز برای بازدید عموم و روزهای دیگر اختصاص به اهل قلم و فعالان این حوزه دارد. اما در ایران ماهیت نمایشگاه کاملا برعکس است، در نمایشگاه کتاب تهران غرفه‌ها به هم چسبیده است و فشردگی، هجوم و ازدحام جمعیت تردد در بین راهروها و غرفه‌ها را برای مخاطبان مشکل می‌کند.

کمایی، بخشی از شلوغی نمایشگاه کتاب تهران را مربوط به حواشی این رویداد دانست و گفت: بخش عمده حاشیه نمایشگاه به عواملی چون: تخفیف‌ها، تنوع  و سرگرمی‌های آن برمی‌گردد و تنها بخش کوچکی مختص ارتباط بین ناشر و نویسنده است. طی چند سال شرکت در نمایشگاه کتاب تهران به‌ندرت نویسنده یا مترجمی به ما مراجعه کرده و سوالی پرسیده است. در بیشتر موارد قراردادها در دفتر خود ناشران منعقد می‌شود و در غرفه‌ها فقط یک نماینده فروش از ناشر مستقر است.

این ناشر خوزستانی یکی از علت‌های رجوع به نمایشگاه کتاب را ارائه بن‌های تخفیف در نمایشگاه ذکر و عنوان کرد: با ارائه بن‌های تخفیف در نمایشگاه افراد می‌توانند با قیمت‌های بسیار پایین کتاب را تهیه کنند، در نتیجه رجوع به نمایشگاه زیاد و فضا جنبه تفریحی پیدا می‌کند. هزینه‌های بسیار زیادی در نمایشگاه خرج می‌شود که از نظر ما ناشران ضروری نیست و اثرات مخربی روی نشر دارد.
کمایی گفت: شخصا موافق نمایشگاه‌های کتاب با این فرم و شکل نیستم. عملکرد نمایشگاه کتاب ما با دنیا متفاوت است. چند سالی است که فروش آنلاین بسیار گسترده شده و افراد می‌توانند تمام کتاب‌هایی را که در نمایشگاه کتاب تهران خریداری می‌کردند، در خارج از نمایشگاه تهیه کنند. انتظار بر این است که نمایشگاه‌های ما در سطح کلاس جهانی برگزار شود. شاید این امکان در حال حاضر وجود نداشته باشد اما باید تلاش کرد تا آرام آرام به سمت کلاس جهانی نزدیک شویم.

مدیرعامل اتحادیه ناشران خوزستان با اشاره به آسیب‌های نمایشگاه کتاب تهران تصریح کرد: فرصتی که کرونا به وجود آورد، باعث شد که سوالات زیادی در ذهن مطرح شود که این وضعیت تا کی ادامه می‌یابد و چرا باید نمایشگاهی در این سبک برگزار شود؟ اتفاقات عجیب و غریبی که در هیچ کجای دنیا نمی‌بینی در این نمایشگاه دیده می‌شود. چرا باید در نمایشگاه شرایطی به وجود بیاید که افراد به فکر خرید و فروش غرفه با قیمت‌های گزاف بیفتند؟ به‌خصوص ناشرانی که در حوزه کنکور و کمک آموزشی فعال هستند، مشتریان خوبی برای این غرفه‌ها به شمار می‌آیند. رانت‌ها و سوء استفادهای زیادی این وسط شکل می‌گیرد. در نتیجه عملکرد نمایشگاه کتاب به لحاظ اثرگذاری و ارتباطی که باید با حوزه‌ نشر و اهل قلم داشته باشد، در پایین‌ترین سطح قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: جلسات متعددی برگزار و تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده اما کسانی که منافع بسیار زیادی از بابت فروش بن‌ها نصیب‌شان می‌شود، مخالف این شکل کار هستند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر سال میلیاردها تومان برای بن‌هایی که در نمایشگاه پخش می‌شود، هزینه می‌کند اما نمایشگاه کتاب دستاوردی جز فروش چند جلد کتاب که آن هم در دو سه سال اخیر با اُفت زیادی روبه‌رو بوده است، نداشته و تاکنون نتوانسته کمکی به خواندن کتاب و گسترش کتابخوانی کند.

مدیر انتشارات «پژوهندگان راه دانش» با اشاره به مزایای نمایشگاه مجازی کتاب گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید هزینه‌ها را به سمت بخش‌های زیرساختی سوق داده و با راه اندازی یک پلتفرم جامع که دربرگیرنده همه ناشران فعال باشد، سیاست‌گذاری در حوزه نشر دیجیتال را گسترش دهد. با ورود ناشران به بخش مجازی نقاط ضعف آنان خود به خود برطرف شده و ناشران پی به سودمندی حضور در فضای مجازی را برده و هزینه‌ها‌ کاهش می‌یابد. هر ناشر از هر جای کشور با حضور در یک پنل می‌تواند کتاب‌های خودش را عرضه کرده و با مخاطبان در ارتباط باشد. ادامه مسیر ناشران در حوزه دیجیتال می‌تواند مشکلات ناشی از تحمیل کاغذ به ناشر و مخاطب را کم کرده و شرایط جدی را برای این قسمت رقم بزند.

کمایی با تاکید بر این موضوع که کشور در مسیر رشد آنلاین قرار دارد، عنوان کرد: یکی از فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجموعه ناشران باید تمرکز برفروش آنلاین باشد و خوشبختانه کشور در حال رشد و توسعه مجازی قرار گرفته و به طبع آن بیشتر ناشران نیز روز به روز در حوزه مجازی فعال تر می‌شوند و علاقه‌مندان با خرید آنلاین می‌توانند از تخفیف خوبی بهره‌مند شوند وعملا بخشی از واسطه‌ها در توزیع کتاب به خودی خود حذف می‌شوند.

وی زیرساخت IT کشور را برای برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب مطلوب ارزیابی و تاکید کرد: اگر در این حوزه سیاستگذاری مناسبی اجرا شود، می‌توان امیدوار بود که نمایشگاه‌ها به سمت الگوی جهانی پیش روند.