به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) «مصرف و سبک زندگی» کتابی است از محمد فاضلی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی که به همت انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است. چاپ نخست این کتاب البته به سال 1382 بازمی‌گردد که فاضلی حاصل قریب دو سال مطالعه درباره مفهوم سبک زندگی در اوایل دهه 80 را در قالب این اثر منتشر کرد. این جامعه‌شناس و پژوهشگر چاپ دوم این کتاب را 16 سال بعد در اختیار خوانندگان قرار داده است و همانطور که خود در پیشگفتار کتاب اشاره می‌کند قصد داشته در چاپ جدید پنجاه و یک مقاله که در ارتباط با مفهوم سبک زندگی نوشته شده و از مجلات معتبر فارسی زبان استخراج شده بود در متن کتاب به کار بگیرد که این امر ممکن نشده است، اما از آنجا که چاپ نخست کتاب در دسترس مخاطبان قرار نداشته، کتاب با همان محتوای قبلی در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. کتاب «مصرف و سبک زندگی» از هفت اصلی تشکیل شده که هر کدام از این فصول خود بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شود. ابتدا و در مقدمه کتاب تاریخچه‌ای مفهومی و نظری برای مخاطبان ترسیم می‌شود و متناسب با آن سوال‌هایی مطرح می‌شود که انگیزه محقق از ورود به این موضوع را مطرح می‌کند پرسش‌هایی مانند این که آیا مفهوم سبک زندگی برای بررسی مسائل اجتماعی در ایران مناسب است؟ در واقع این مقدمه را به نوعی باید چارچوب نظری بحث دانست که ما را با نگاه مولف همراه می‌کند. در ادامه نگاهی اجمالی به فصل‌های کتاب می‌اندازیم.

بینش‌های نظری درباره مصرف
بینش‌های نظری درباره مصرف عنوان نخستین فصل کتاب است. مصرف اصلی‌ترین پدیده‌ای است که هموراه سبک زندگی با ارجاع به آن تعریف شده است. نظریه‌پردازی درباره سبک زندگی نیز با بررسی پدیده مصرف آغاز می‌شود. مولف در این بخش در پی ترسیم طرحی از جامعه‌شناسی مصرف و سوالات بنیادین آن است و در این راه از آرای تورشتاین ویلن، جورج زیمل، ماکس وبر، آدورنو و هورکهایمر، دوگلاس و ایشروود، پیر بوردیو، کولین کمپل و نظریه‌های پست مدرنیستی مصرف بهره برده است.
 
مفهوم سبک زندگی
فاضلی فصل دوم این اثر را به مفهوم سبک زندگی اختصاص داده است. در این فصل روی این موضوع تاکید می‌شود که چرا ما به مطرح کردن مباحثی در سبک زندگی نیاز داریم و در ادامه پس از بررسی و نقد دیدگاه‌های موجود درباره تعریف سبک زندگی، تعریفی از این مفهوم ارائه و در ادامه فصل دوم عناصر این تعریف، تصریح و تبیین می‌شود.
 
منشا سبک زندگی
پس از دو فصل نخست که به نوعی مفهوم شناسی اختصاص دارد، مولف از فصل سوم تا هفتم هر فصل را به یکی از چالش‌هایی که پیش روی محققان در موضوع سبک زندگی وجود دارد می‌پردازد و فصل سوم با همین عنوان در پی پاسخ به این چالش و پرسش است که منشا سبک زندگی چیست؟ متناسب با این پرسش تاثیر طبقه، عوامل اقتصادی، ارزش‌ها و تحول‌های ارزشی، تحصیلات، جنسیت، سن و دوره عمر، شغل و فرهنگ شغلی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، دین و برخی از عوامل دیگر بر سبک زندگی بررسی می‌شود. فاضلی در مقدمه کتاب در مورد تاثیر این عوامل بر سبک زندگی این طور می‌نویسد: «اگرچه بررسی سهم هر یک از این عوامل در شکل دادن به یک زندگی محتاج بررسی تجربی در هر وضعیت خاص است، ولی به طور کلی مشخص کردن سهم هر کدام می‌تواند اطلاعات چشمگیری درباره وضعیت جامعه‌شناختی جامعه تحت بررسی ارائه کند. از همین رو، مطالعه منشا سبک زندگی هم برای پژوهش‌های سبک زندگی به طور خاص و هم برای دانش جامعه‌شناسی به طور عام اهمیت دارد».
 
کارکرد و پیامد سبک زندگی
در این فصل مولف کتاب به سراغ یکی از مهم‌ترین پرسش‌های معطوف به سبک زندگی رفته است؛ کارکرد و پیامد سبک زندگی چیست؟ متناسب با این پرسش، تعدادی از اصلی‌ترین کارکردها گزینش و در این فصل به آن‌ها پرداخته شده است. رابطه سبک زندگی با خلق هویت، فرهنگ ناسوتی، قدرت فرهنگی و بازتولید و تحول طبقاتی، اصلی‌ترین محورهای این فصل را تشکیل می‌دهند و در کنار آن به نقش سبک زندگی در ایجاد شبکه‌های اجتماعی و کارکردهای روانی سبک زندگی نیز اشاراتی شده است.

روش‌‌ها و ابزارهای تحلیل سبک زندگی
اصلی‌ترین هدفی که مولف در فصل پنجم پی می‌گیرد، توضیح منطق روش شناختی‌ای است که با تعریف و دلالت معنایی مفهوم سبک زندگی سازگار باشد چرا که روش‌ها، فنون و شاخص‌های عملیاتی‌ای که در این فصل معرفی می‌شوند به مطالعه سبک زندگی اختصاص ندارند؛ تنها می‌شود نشان داد که تلفیق مناسبی میان اصول نظری و روال‌های روش‌شناختی تحلیل سبک زندگی برقرار شده است. بحث درباره ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات، شاخص‌های تجربی مطالعه سبک زندگی، فنون کمی و کیفی تحلیل سبک زندگی و نقد روش‌های تحلیل سبک زندگی از جمله موارد مورد اشاره در این فصل است. همچنین در فصل پنجم جداول تخصیص زمان به عنوان یکی از ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات(که کاربردشان در ایران چندان متداول نیست) بررسی شده‌اند.

کاربردهای تحلیل سبک زندگی
در فصل ششم این کتاب برخی از کاربردهای تحلیل سبک زندگی با ارجاع به مجموعه‌ای از پژوهش‌های انجام شده تشریح می‌شود. همانطور که این فصل تاکید می‌کند غالب کاربردهای تحلیل سبک زندگی در قالب جمع‌آوری اطلاعاتی برای سیاستگذاری اجتماعی تعریف می‌شوند. مولف در این میان به بررسی رابطه سبک زندگی با رفتار بهداشتی، رفتار ترافیکی، جهانی شدن، سیاست‌اجتماعی، برنامه ریزی فراغت و اثرات زیست محیطی می‌پردازد.

نتیجه‌گیری
فصل هفتم و پایانی این اثر که عنوان نتیجه‌گیری را نیز دارد، یکی از چالش‌های اساسی مطالعات سبک زندگی یعنی مدعیات نظری این مفهوم را مورد بررسی قرار می‌دهد که این بحث بخش نخست این فصل را تشکیل می‌دهد و در ادامه و در بخش دوم نقدهای وارد بر مفهوم سبک زندگی را تحلیل می‌کند. مولف در ادامه و در بخش سوم این فصل به ارائه ایده‌هایی برای پژوهش‌های سبک زندگی در ایران به خوانندگان می‌دهد.

کتاب «مصرف و سبک زندگی» به قلم محمد فاضلی در 235 صفحه به شمارگان 1000 نسخه و قیمت 25 هزار تومان از سوی انتشارات علمی و فرهنگی در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.