مهدی بهلولی، کارشناس آموزشی و آموزگار پرسابقه در درس ریاضیات، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره اهمیت ترویج علم در کتاب‌های درسی گفت: ترویج علم یکی از اصلی‌ترین مولفه‌های کتاب‌های درسی است در واقع می‌‌توان گفت یکی از اساسی‌ترین رویکردهایی است که مولفان و مدیران در بخش تالیف کتاب‌های درسی باید به آن توجه ویژه داشته باشند. لازم است که چنین جریانی در کتاب‌ها رسوخ بیشتری کند.
مهدی بهلولی
ترویج علم برای همه کتاب‌ها
بهلولی با اشاره به رویکرد تبعیض‌آمیز ترویج علم در برخی کتاب‌های درسی گفت: به اعتقاد من ترویج علم در کتاب‌های درسی باید یک ضرورت باشد. امروزه در سیستم آموزشی کشورمان کتاب‌ها به لحاظ کیفیت طیف گسترده‌ای دارند؛ در واقع فرایند ترویج علم در برخی کتاب‌های علوم تجربی از جمله فیزیک، شیمی و غیره رنگ و بوی بیشتری نسبت به دروس علوم انسانی دارد و به فضای علمی نزدیکترند. به اعتقاد من مسئله ترویج علم نباید معطوف به علوم تجربی باشد.
به گفته بهلولی در این میان کتاب‌هایی هم در مدارس ما تدریس می‌شوند که هیچ نشانه‌ای از ترویج علم را نمی‌توان در آن‌ها یافت.
وی ضمن اشاره به اهمیت ترویج علم در دروس علوم انسانی گفت: نکته قابل ذکر این است که ترویج علم تنها معطوف به علوم تجربی نمی‌شود هر آنچه که به افزایش اطلاعات در سطح جامعه بیانجامد ترویج علم نام دارد. بنابراین نمی‌توان کتب علوم انسانی را از این قاعده مستثنی دانست. در کل فضای آموزش پرورش فضای ترویج علمی ندارد و دلایل متفاوتی دست به دست هم دادند تا آموزش و پرورش ما را به سمت جزوه‌ای شدن پیش ببرد. سیستم آموزشی ما علم محور نیست و دانش ارزش ذاتی خود را از دست داده است. با اینکه کتاب‌های درسی سهم عمده‌ای در این امر دارند اما تماما نمی‌توان رخداد این معضل را بر گردن کتاب‌ها انداخت.
وی افزود: با این روش ذهنیت پرسشگر و علم محور در فضای مدارس و آموزشی ما پرورش نمی‌یابد. متاسفانه اندک معلمانی در فضای آموزش و پرورش وجود دارند که به مولفه ترویج علم اهمیت می‌دهند؛ چراکه خود برای چنین تدریسی هم آموزش ندیده‌اند. بنابراین ترویج علم هم از سوی کتاب و هم از سوی معلمان باید صورت بپذیرد.
بهلولی در پاسخ به این پرسش که مولفه‌های اصلی ترویج علم در بستر کتاب‌های درسی چیست، گفت: برای تغییر عوامل زیادی باید دخیل باشند از آموزش و پرورش و مرکز تالیف کتاب درسی گرفته تا معلمان و حتی والدین. دانستن فهمیدن ارزش کتاب یکی از مولفه‌های مهم در این بستر است مدیران در مدارس باید با نوآوری دانش آموزان را به ترویج علم سوق دهد و حمات کنند.
این کارشناس آموزشی خاطرنشان کرد: باید گفت انجام چینی فرایندی در شرایط فعلی فقط به سلیقه معلمان معطوف شده است. اگر معلمی بخواهد علم را ترویج می‌دهد و اگر نخواهد نمی‌دهد. در واقع همه چیز به آموزگاران وابسته است.
وی در پاسخ به این پرسش که چقدر ادبیات علمی در آموزش علمی چون ریاضیات تاثیرگذار است، گفت: خوشبختانه ادبیات کتاب‌های ریاضی نسبت به گذشته جذاب‌تر شده است و کتاب‌های ریاضی در سال‌های گذشته تغییرات مفیدی کرده‌اند؛ در واقع برخی کتاب‌ها دانش‌آموز محور شده‌اند و دانش‌آموزان می‌توانند با تکیه بر این کتاب‌ها علاقه‌مندتر شوند چراکه تا حدی ادبیات قابل قبولی دارند. گفتنی است، ادبیات یکی از مولفه‌های اساسی ترویج علم از سوی کتاب‌هاست.
بهلولی دیگر مولفه اصلی را درج مباحثی در ارتباط با تاریخ علم در کتاب‌های درسی دانست و عنوان کرد: برای جذابیت بیشتر کتاب‌های درسی به ویژه ریاضیات باید به تاریخ علم توجه کرد. در چند سال اخیر توجه به این موضوع تا حدی شده است که جا دارد بیشتر هم توجه کنند. توجه به تاریخ علم و فعالیت محور بودن دو رویکرد اصلی برای ترویج علم و جذابیت کتاب‌های درسی است.
به گفته بهلولی برخی معلمان اعتقادی به تدریس کتاب به ویژه در مقاطع بالاتر متوسطه ندارند. آن‌ها کتاب را کنار می‌گذارند و خودشان جزوه می‌دهند که این خود یکی از موانع ترویج علم به حساب می‌آید و معضل سوم کتاب‌های کمک‌درسی است که مانع پیشرفت کتاب‌های درسی است.
بهلولی افزود: بزرگترین مشکل آموزش پرورش ایران عدم هماهنگی میان مولفان کتاب‌های درسی است؛ در حقیقت برخی از مولفان کتاب‌های درسی بدون هماهنگی با یکدیگر به تالیف کتاب‌ها می‌پردازند؛ درحالیکه برخی از آن‌ها مطالبی را که می‌نگارند تدریس نکرده‌اند.
نظر شما