محمدرضا یوسفی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در سالی که گذشت، گفت: سال 99 سال بدی بود و ویژگی مثبتی نداشت. در حوزه ادبیات، نویسندگان خانه‌نشین شدند و ناشران کار را متوقف کردند.

وی افزود: باید توجه داشته باشیم که مردم جهان یک مشکل دارند و آن هم کرونا و عوارض ناشی از آن است؛ اما مشکلات ‌ما خیلی بیشتر و فراتر از کروناست. تحریم‌ها و مشکلات مضاعف هم بر کرونا و عوارض آن افزوده شده و همه این‌ها دست‌ به دست هم داد‌ه‌اند تا نشر کودک و نوجوان عملا راکد شود و روزگار خوبی نداشته باشد؛ و این جریان کماکان ادامه دارد.
 
سال 99 برود و برنگردد
این نویسنده پیشکسوت اظهار امیدواری کرد: سال 99 برود و برنگردد؛ چون سال‌های دیگر هم با همین بحران و تورم و مشکلات دیگر روبه‌رو بودیم؛ اما سال 99 و کرونا دیگر خیلی وحشتناک بود و هنرمندان و نویسندگانی که پیش از این وضع مالی‌شان چندان خوب نبود و اغلب هم مستاجرند، الان خیلی اوضاع بدتری دارند.
 
وی افزود: در این مدت هر ناشری را دیدم، عملا نگران این وضعیت بود. معلوم نیست ناشران با این هزینه‌های بالا چه‌کاری باید انجام دهند. کسی هم به فکر فرهنگ نیست. زمانی بود که دولت‌ها نقشی برای خودشان قائل بودند و کاری می‌کردند. الان دیگر این‌گونه نیست.
 
اگر آموزش و پروش را از ادبیات کودک بگیرند، عملا فلج می‌شود
یوسفی با اشاره به اینکه کرونا اکثر فعالیت‌های فرهنگی را منحل کرده، مخصوصا در آموزش و پرورش که عملا مدارس تعطیل است، گفت: ادبیات کودک و نوجوان در ایران وابسته به نهادهای دولتی است. وقتی آموزش و پروش را از آن بگیرند، عملا فلج می‌شود. حتی «NGO»ها و نشریات این حوزه هم اغلب باید با دولت هماهنگ شوند؛ لذا وقتی نهادهای دولتی مربوطه تعطیل می‌شوند یا دچار بحران‌های درونی می‌شوند، عوارض وحشتناکی دارد و سبب شیوع بیماری‌ای می‌شود که تمام بدن جامعه را دربرمی‌گیرد.

وی افزود: من این مساله را عملا در جشنواره «دانایی توانایی» به وضوح دیدم. سال گذشته نتوانستند برای بچه‌ها کتاب بفرستند چون امکان آلودگی وجود داشت و عرضه کتاب مستقیم به بچه‌ها ممنوع شد. به همین دلیل به سوی کتاب مجازی روی آوردند؛ اما توانایی خدمات مجازی و اینترنتی ما خیلی ضعیف است و چندان موفقیت‌آمیز نبود.
 
یوسفی در ادامه به مقایسه وضعیت تالیف و ترجمه پرداخت و گفت: البته ترجمه نسبت به تالیف وضعیت بهتری داشت؛ چون چاپ کتاب‌های ترجمه با مترجم‌های غیرحرفه‌ای، هزینه کمتری دارد و برای ناشران به‌صرفه‌تر است و از سویی به‌دلیل اینکه عناوین کتاب‌های چاپ شده هم کم است. آثار ترجمه از وزارت ارشاد زودتر مجوز می‌گیرند و بیشتر چاپ می‌شوند.
 
ترجمه رمان «وقتی گنجشکی جیک‌جیک یاد می‌گیرد» به زبان عربی
یوسفی درباره وضعیت آثارش در سال گذشته نیز توضیح داد: در سال 99 کتاب «نگاهی به جهان داستان‌های شاهنامه» که کتابی تئوری درباره چیستی داستان‌های شاهنامه است از سوی نشر موج منتشر شد. کتاب «من بچه‌رستم هستم» از سوی انتشارات امیرکبیر (کتاب‌های شکوفه) تجدید چاپ شده است. همچنین کتاب «دوچرخه» از سوی ویژه نشر و «همه‌جا ستاره بود» از سوی انتشارات مدرسه برای خردسال نیز تجدید چاپ شده است.
 
وی افزود: تعدادی از قصه‌های فولکلوریکی هم که در نشر پیدایش داشتم، تجدید چاپ شدند؛ اما با شمارگان محدود. همچنین کتاب «عکس یادگاری بگیریم» که جزء آثار تقدیری‌ جایزه کتاب سال بود نیز تجدید چاپ شد.
 
این نویسنده پیشکسوت ادبیات کودک و نوجوان ادامه داد: از دیگر اتفاق‌های خوبی که درباره آثارم رخ داد. ترجمه رمان «وقتی گنجشکی جیک‌جیک یاد می‌گیرد» به زبان عربی بود. این کتاب از جمله عناوین مجموعه رمان نوجوان است که از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است.
 
کاهش آثار چاپ شده در سال 99
یوسفی خاطرنشان کرد: درمجموع نسبت به سال گذشته تعداد کتاب‌هایی که از من منتشر و تجدید چاپ شد، کاهش داشت. حداقل باید 10 عنوان از مجموعه «شاهنامه‌ برای کودکان و نوجوانان» منتشر می‌شد که ناشر نتوانست چاپ کند.

این پژوهشگر و منتقد ادبی افزود: از مجموعه «شاهنامه برای کودکان» تا به‌حال 56 جلد و از مجموعه «شاهنامه برای نوجوانان» منتشر شده است و در حال حاضر نیز حدود 40 جلد دیگر از «شاهنامه برای نوجوانان» را نوشته‌ام.
 
وی در ادامه به کتاب‌های در دست چاپش اشاره کرد و گفت: تعدادی کتاب هم دست ناشران دیگر داشتم که ناشران نتوانستند آن‌ها را چاپ کنند. ازجمله کتاب‌های در دست چاپم می‌توانم به «مادربزرگ این‌جوری» اشاره کنم که برای گروه سنی نوجوان نوشته شده و برای چاپ به نشر هوپا تحویل دادم.
 
«عالیجناب بو» در راه است
این نویسنده پیش‌کسوت در ادامه بیان کرد: همچنین کتاب «عالیجناب بو» هم که رمانی مبتنی بر دیالوگ است را برای چاپ به نشر محراب قلم سپرده‌ام. علاوه بر آن هم اخیرا رمانی برای نوجوانان به انتشارات قدیانی تحویل داده‌ام.
 
محمدرضا يوسفی نويسنده كتاب‌های كودكان و نوجوانان، متولد 1332 در همدان است. وی دانش‌آموخته تاريخ است و نخستين كتابش با نام «سال تحويل شد» را در سال 1357 منتشر كرد. وی آثار زيادی از ادبیات کهن فارسی را برای كودكان و نوجوانان بازنویسی و بازآفرینی کرده كه «افسانه شیر سپیدیال»، «افسانه‌ بلیناس جادوگر» و «افسانه‌ شیرین کارنامه‌ اردشیر بابکان» برخی از آن‌ها هستند. يوسفی كه پيش از اين برای نگارش كتاب‌های «حسنی به مكتب نمی‌رفت» و «ستاره‌ای به نام غول» برنده ديپلم افتخار دفتر بين‌المللی كتاب برای نسل جوان شده، در فستيوال بين‌المللی ادبی برلين نيز به ‌عنوان نويسنده‌ برگزيده‌ ايرانی حضور داشته است.