به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ ثانیه‌شمار بدون عجله و با دقت و نظم همیشگی به جلو می‌رود و اسفندماه را به پایان می‌رساند. سال که تمام شود برای ما ایرانی‌ها فقط یک‌سال تمام نشده، بلکه صدسال را در صندوقچه‌ی بزرگ خاطرات‌مان جای می‌دهیم و درش را می‌بندیم. اما کتاب‌ها نمی‌گذارند که ما این کوله‌بارِ سنگین و پرفرازونشیبِ تجربه‌ی صدساله را به‌طور کامل کنار بگذاریم و از آن استفاده نکنیم. در این صدسال کتاب‌های بسیاری به قلم نویسندگان متنوعی از هر فکر و سلیقه نوشته شده‌اند تا یادآوری باشند برای ما در قرن بعدی. که چه گذشت در تاریخِ این سرزمینِ زیبا، و چه قصه‌هایی شروع و تمام شد. کتاب‌ها شاید همیشه هم صادقانه به ما اطلاعات ندهند ولی یکی از بهترین منابع برای فراموش‌نکردن صدسالِ قبلی‌مان‌‌اند، و یکی از بهترین مکان‌ها هم برای این مرور مهم کتابخانهها هستند.
اما برای اینکه همه بتوانیم از این منبعِ ارزشمند استفاده کنیم باید کتابخانهها سرشار باشند. هر مراجعه‌کننده با هر سن و سلیقه‌ای که کتاب می‌خواهد کتابدار محترم کتابخانه به او بگوید که به قفسه شماره‌ی فلان سر بزنید حتما کتاب‌تان را پیدا می‌کنید. ولی بیشتر وقت‌ها این‌طور نیست و ما کتاب‌هایی را که می‌خواهیم پیدا نمی‌کنیم و در کتابخانه‌ی شهرمان نیست که نیست. حالا باید چه کنیم؟
تکیه کامل به دیگری در همه‌ی زمینه‌ها کار نادرستی بوده و حالا نیز همین‌طور است. نباید تمام توجه و نگاه‌مان به نهاد کتابخانههای عمومی کشور باشد. باید خودمان آستین بالا بزنیم و گاهی به‌جای یک نسخه کتاب، دو نسخه بخریم و یکی برای خودمان باشد و یکی را به کتابخانه محله یا شهرمان و یا حتی کتابخانهای در مناطق محروم اهدا کنیم. این هدیه‌دادن با هدیه‌های دیگر فرق می‌کند. هدیه به یک‌نفر نیست، به صدنفر نیست، به تعدادی بی‌نهایت است که ممکن است تا صدسال بعدی هر ماه و هرسال بیایند کتابخانه و آن کتاب‌ها را بردارند و بخوانند. اما به‌طور کلی وضعیت اهدای کتاب در سال 1400 چه‌طور بوده است؟
اما برای اینکه همه بتوانیم از این منبعِ ارزشمند استفاده کنیم باید کتابخانهها سرشار باشند. هر مراجعه‌کننده با هر سن و سلیقه‌ای که کتاب می‌خواهد کتابدار محترم کتابخانه به او بگوید که به قفسه شماره‌ی فلان سر بزنید حتما کتاب‌تان را پیدا می‌کنید. ولی بیشتر وقت‌ها این‌طور نیست و ما کتاب‌هایی را که می‌خواهیم پیدا نمی‌کنیم و در کتابخانه‌ی شهرمان نیست که نیست. حالا باید چه کنیم؟
تکیه کامل به دیگری در همه‌ی زمینه‌ها کار نادرستی بوده و حالا نیز همین‌طور است. نباید تمام توجه و نگاه‌مان به نهاد کتابخانههای عمومی کشور باشد. باید خودمان آستین بالا بزنیم و گاهی به‌جای یک نسخه کتاب، دو نسخه بخریم و یکی برای خودمان باشد و یکی را به کتابخانه محله یا شهرمان و یا حتی کتابخانهای در مناطق محروم اهدا کنیم. این هدیه‌دادن با هدیه‌های دیگر فرق می‌کند. هدیه به یک‌نفر نیست، به صدنفر نیست، به تعدادی بی‌نهایت است که ممکن است تا صدسال بعدی هر ماه و هرسال بیایند کتابخانه و آن کتاب‌ها را بردارند و بخوانند. اما به‌طور کلی وضعیت اهدای کتاب در سال 1400 چه‌طور بوده است؟
آقای حقیقت، کتابدار کتابخانه عمومی شهدای شهرستان ماسال در استان گیلان گفت: در چهار کتابخانه شهرستان ماسال و شاندرمن جمع کتاب‌های اهدایی 4000 جلد بوده است که بخش بیشتر این کتاب‌ها، تست و کنکوری‌اند و بقیه داستانی است.
او درباره‌ی مشارکت و همکاری نوجوانان با کتابخانه بیان کرد: اگرچه به دلیل کرونا محدودیت‌هایی وجود داشت و نتوانستیم دانش‌آموزها را دعوت کنیم اما با این‌حال در هفته کتاب استقبال بیشتری نسبت‌به قبل داشتیم و از طریق پیگیری‌هایی که از طرف امام جمعه شهرستان انجام شد در دهه فجر کتاب‌هایی به کتابخانه اهدا شد. بخش ویژه کتاب کودک‌ونوجوان تا قبل از کرونا استقبال گسترده‌ای داشت که شامل فعالیت‌هایی مثل نقاشی، طراحی و خوش‌نویسی در کنار کتاب‌های کودک‌ونوجوان برای مراجعه‌کنندگان بود. حالا در بازه‌ی کرونا این فعالیت‌ها به‌صورت مجازی دنبال می‌شود.
اهداکردن کتاب یک مسئله است و محتوای آن کتاب‌ها مسئله‌ای دیگر. آقای حقیقت از کتاب‌های تست و کنکوری گفت که اکنون باتوجه به گرهِ بزرگی که این منابع با آزمون کنکور سراسری کشور خورده است نمی‌توانیم ضرورت‌شان را نادیده بگیریم. دانش‌آموزان ما مجبورند که آن‌ها را بخوانند و تمرین کنند. اما همه که قادر نیستند پول‌های زیادی برای این کتاب‌ها بپردازند، پس باز هم کتابخانهها راهِ کمک هستند. دانش‌آموزان می‌توانند با اهدای کتاب‌های درسی و کنکوری خود به کتابخانه، به مسیر تحصیلی سایر دانش‌آموزان کمک کنند. و دیدن موفقیتِ آن‌ها بی‌شک طعمِ اهدای کتاب را خوش‌تر می‌کند.
آقای حقیقت به مشکل کمبود کتاب در کتابخانه اشاره کرد و برایش راه‌حلی درنظر داشت: کتاب‌هایی که از سوی مراجعه‌کنندگان درخواست می‌شود در کتابخانه موجود است و در همه‌ی حوزه‌ها از سوی نهاد کتابخانههای عمومی استان به کتابخانه شهر، کتاب اختصاص داده می‌شود. اگر کتابی درخواست شود که در کتابخانه موجود نباشد از کتابخانههای دیگر امانت می‌گیریم که به آن امانت بین کتابخانهای گفته می‌شود.
اما آیا این راه‌حل را می‌توانیم دائمی بدانیم؟ بهتر نیست که خودِ کتابخانه‌ی شهر و محله‌مان سرشار باشد؟
خانم عاشوری، کتابدار کتابخانه عمومی الغدیر شهر مزرعه کتول در استان گلستان گفت: تعداد کتاب‌های اهدایی نسبت به قبل کرونا کمتر شده است. در کتابخانه ما که درجه ۸ است، حدود ۲۰۰۰ کتاب کودک داریم و همچنین مجلات مناسب این گروه سنی هرماه به کتابخانه ارسال می‌شود اما قطعا زمانی هم بوده است که کتابِ درخواستی مراجعه‌کننده را نداشتیم.
همان‌طور که خانم کتابدار اشاره کرده است بیماری کرونا همه‌چیزمان را در چندسال قبل تغییر داده و این دردسرها به سراغ کتاب‌ها هم رفته است و لابه‌لای قفسه‌های کتابخانهها هم چرخیده. مراجعه‌کنندگان حضوری کم و برنامه‌های فعالیت‌محور کتابخانهها تعطیل شدند و اهدای کتاب نیز کاهش یافت اما ما هنوز باوجود این روزهای ویروسی داریم زندگی می‌کنیم و کتاب می‌خوانیم. پس اهدای کتاب به کتابخانهها را هم باید ادامه بدهیم. قفسه‌ها منتظرند. به‌ویژه کتاب‌های بخش کودک‌ونوجوان که ممکن است در بین بقیه موضوعات و دسته‌بندی‌ها مظلوم‌تر باشند.
او درباره‌ی مشارکت و همکاری نوجوانان با کتابخانه بیان کرد: اگرچه به دلیل کرونا محدودیت‌هایی وجود داشت و نتوانستیم دانش‌آموزها را دعوت کنیم اما با این‌حال در هفته کتاب استقبال بیشتری نسبت‌به قبل داشتیم و از طریق پیگیری‌هایی که از طرف امام جمعه شهرستان انجام شد در دهه فجر کتاب‌هایی به کتابخانه اهدا شد. بخش ویژه کتاب کودک‌ونوجوان تا قبل از کرونا استقبال گسترده‌ای داشت که شامل فعالیت‌هایی مثل نقاشی، طراحی و خوش‌نویسی در کنار کتاب‌های کودک‌ونوجوان برای مراجعه‌کنندگان بود. حالا در بازه‌ی کرونا این فعالیت‌ها به‌صورت مجازی دنبال می‌شود.
اهداکردن کتاب یک مسئله است و محتوای آن کتاب‌ها مسئله‌ای دیگر. آقای حقیقت از کتاب‌های تست و کنکوری گفت که اکنون باتوجه به گرهِ بزرگی که این منابع با آزمون کنکور سراسری کشور خورده است نمی‌توانیم ضرورت‌شان را نادیده بگیریم. دانش‌آموزان ما مجبورند که آن‌ها را بخوانند و تمرین کنند. اما همه که قادر نیستند پول‌های زیادی برای این کتاب‌ها بپردازند، پس باز هم کتابخانهها راهِ کمک هستند. دانش‌آموزان می‌توانند با اهدای کتاب‌های درسی و کنکوری خود به کتابخانه، به مسیر تحصیلی سایر دانش‌آموزان کمک کنند. و دیدن موفقیتِ آن‌ها بی‌شک طعمِ اهدای کتاب را خوش‌تر می‌کند.
آقای حقیقت به مشکل کمبود کتاب در کتابخانه اشاره کرد و برایش راه‌حلی درنظر داشت: کتاب‌هایی که از سوی مراجعه‌کنندگان درخواست می‌شود در کتابخانه موجود است و در همه‌ی حوزه‌ها از سوی نهاد کتابخانههای عمومی استان به کتابخانه شهر، کتاب اختصاص داده می‌شود. اگر کتابی درخواست شود که در کتابخانه موجود نباشد از کتابخانههای دیگر امانت می‌گیریم که به آن امانت بین کتابخانهای گفته می‌شود.
اما آیا این راه‌حل را می‌توانیم دائمی بدانیم؟ بهتر نیست که خودِ کتابخانه‌ی شهر و محله‌مان سرشار باشد؟
خانم عاشوری، کتابدار کتابخانه عمومی الغدیر شهر مزرعه کتول در استان گلستان گفت: تعداد کتاب‌های اهدایی نسبت به قبل کرونا کمتر شده است. در کتابخانه ما که درجه ۸ است، حدود ۲۰۰۰ کتاب کودک داریم و همچنین مجلات مناسب این گروه سنی هرماه به کتابخانه ارسال می‌شود اما قطعا زمانی هم بوده است که کتابِ درخواستی مراجعه‌کننده را نداشتیم.
همان‌طور که خانم کتابدار اشاره کرده است بیماری کرونا همه‌چیزمان را در چندسال قبل تغییر داده و این دردسرها به سراغ کتاب‌ها هم رفته است و لابه‌لای قفسه‌های کتابخانهها هم چرخیده. مراجعه‌کنندگان حضوری کم و برنامه‌های فعالیت‌محور کتابخانهها تعطیل شدند و اهدای کتاب نیز کاهش یافت اما ما هنوز باوجود این روزهای ویروسی داریم زندگی می‌کنیم و کتاب می‌خوانیم. پس اهدای کتاب به کتابخانهها را هم باید ادامه بدهیم. قفسه‌ها منتظرند. به‌ویژه کتاب‌های بخش کودک‌ونوجوان که ممکن است در بین بقیه موضوعات و دسته‌بندی‌ها مظلوم‌تر باشند.
کتابدار کتابخانه فرهنگسرای غدیر شهر مشهد هم از کمبودها گفت: تعداد کتاب‌های اهدایی در سال 1400 خیلی کم بود و در بیشتر موارد کتاب‌های اهدایی قدیمی و غیرقابل استفاده بودند یا مذهبی بودند که به مساجد اهدا می‌شدند. البته بیشتر کتاب‌ها را هم طبق بودجه‌ی اختصاص‌داده شده از سوی نهاد کتابخانههای عمومی کشور ارسال می‌کنند که باز هم متاسفانه کافی نیست.
اما وی برای ما از نورِ امیدی گفت که در این کتابخانه سوسو می‌زند: از بخش کودک‌ونوجوان کتابخانه هم ما راضی هستیم و هم کودکان‌ونوجوانان، چون سعی کردیم کتاب‌های جدید‌تر و بهتر تهیه کنیم و همچنین کتاب‌هایی که بیشتر موردنیاز بچه‌ها باشند. مضمون بیشتر کتاب‌ها معرفی قهرمان‌های ایرانی و آموزش مهارت‌های زندگی است.
اما با وجود این فرازونشیب‌های ناگهانیِ کرونایی که کتابخانهها را به‌یکباره خالی از شوروشوق بچه‌ها و آدم‌بزرگ‌ها کرد، بعضی کتابخانهها توانستند دوباره با قدرت کار خود را ادامه بدهند و از همه‌ی بخش‌ها راضی باشند. آقای میرزاپور کتابدار کتابخانه عمومی علامه امینی قم دراین‌باره گفت: خوشبختانه استقبال در سال 1400 بسیار عالی بود. به‌طوری که مشتاقان کتاب و کتابخانه و علم و فرهنگ نسبت به سال گذشته چند برابر کتاب با موضوع‌های مختلف به کتابخانه اهدا کردند. ما تلاش می‌کنیم با استفاده از فضای مجازی، اماکن مذهبی، تبلیغات در کتابخانه و همچنین بخشیدگی قسمتی از جرایم به شرط اهدای کتاب این روند را رونق ببخشیم.
البته او هم از وضعیت منابع در بخش کودک‌ونوجوان کتابخانه راضی نبود و بیان کرد: در مجموع در کتابخانه منابع بسیار خوبی داریم و در حد سلیقه اعضاست ولی با توجه به اینکه کتابخانه در منطقه‌ای کم‌برخوردار واقع شده و همچنین استقبال گسترده اعضای کودک از بخش کودک کتابخانه، کمبود منابع کودک به شدت احساس می‌شود و به منابع مالی بیشتر برای تهیه‌ی کتاب‌های مفید در این بخش نیاز داریم.
همان‌طور که این کتابدار دغدغه‌مند اشاره کرد استقبال کودکان و نوجوانان همیشه بیشتر از آدم‌بزرگ‌هاست و کتابخانهها به حضور آن‌ها و اشتیاق‌شان برای کتاب خواندن و فعالیت‌های فرهنگی نیاز دارند. اما این حضور وقتی میسر است که بچه‌ها کتاب‌های خوب و جدید و متنوعی را که می‌خواهند در آن کتابخانه پیدا کنند. بنابراین یکی از مهم‌ترین اهداف و نیت‌های ما برای رونق کتاب‌های کتابخانه‌ی شهرمان، بچه‌هایمان هستند. مسیرِ رشدوپرورش ذهنی، خلاقیت، آگاهی و شادابی آن‌ها نباید با کمبود کتاب‌های کودک در کتابخانه مختل شود.
عید 1401 دارد می‌رسد و ثانیه‌ها همین‌طور منظم جلو می‌روند، بدون توجه به ما که در تکاپوی خانه‌تکانی و فراهم‌کردن بساطِ عید هستیم. اما همان‌طور که دغدغه‌ی کتابدارهای ایرانی بود و بی‌شک دغدغه‌ی مهم مادران و پدران و بچه‌ها، کتابخانهها برای اینکه خلوت و ساکت باقی نمانند به تجدیدقوا نیاز دارند، به خوشحال شدن، به عیدی‌گرفتن. بارها پیش آمده است که به دوست و خانواده و فرزند خود عیدی داده‌ایم، اما این‌بار خوب است که به دوست‌هایی که نمی‌بینیم و آدم‌هایی در سال‌های بعد عیدی بدهیم؛ با عیدی کتاب به کتابخانه. کتاب‌ها می‌مانند و به دست آیندگان می‌رسند. شاید روزی کودکی یا نوجوانی در سال 1501 به کتابخانه‌ی شهرش برود و در صفحه‌ی اول کتاب بخواند: «برای بچه‌های امروز و فردا، اهداشده در تاریخ 1401/1/1»
نظر شما