به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ آخرین نشست از سلسله نشست‌های سی‌امین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با عنوان «بزرگداشت خاتم‌الشعرا نورالدین عبدالرحمان جامی» به صورت وبینار بین‌المللی با حضور شمس‌الحق آریان‌فر از افغانستان، علیرضا قیامتی از ایران، محمد کمال‌الدین از بنگلادش، مهرالدین نظام اف از تاجیکستان و زبیده شادکام از قزاقستان، جمعه (27 آبان‌ماه) در سرای اهل قلم خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
 
محمد کمال‌الدین، استاد ادبیات دانشگاه بنگلادش به عنوان اولین سخنران این نشست، از محبوبیت شاعران فارسی در بنگلادش گفت: مردم سرزمین بنگال یا بنگلادش، شاعران ایرانی را خیلی خوب می‌شناسند؛ برای مثال عطار، سعدی، مولوی و فردوسی را می‌شناسند؛ چون این شاعران فقط شاعران زبان و ادبیات فارسی نیستند، بلکه شاعران جهانی هستند. رباعیات خیام، دیوان حافظ و شعر جامی و زندگینامه آن‌ها در کتاب درسی برای دانشجویان بنگلادشی تدریس می‌شود. شگفت‌آور است که چگونه ممکن است قرن‌ها قبل شعر سروده‌اند؛ اما الان در قلب مردم جای دارند. مردم بنگلادشی‌ شاعران فارسی را مثل شاعران خود می‌دانند. تقریبا 8 هزار کلمه فارسی در زبان بنگلادشی‌ وجود دارد که هر روزه به کار می‌بریم. مردم ما کاغذ، پارچه، نماز و ... را متوجه می‌شوند. دانشجویان ادبیات فارسی، پژوهشگران و مردم عام، شاعران فارسی مثل جامی را خیلی دوست دارند. 
 
این استاد دانشگاه به موضوع «آموزه‌های جامی در جهان امروز» پرداخت و بیان کرد: شاعرانی مثل جامی که در سالیان سال قبل شعر سروده‌اند، در اشعار خود از زندگی و اهمیت آن گفته‌اند. در دنیای امروز می‌بینیم که چه‌قدر مشکلات زیاد است؛ احترام کم و ظلم و ستم و دروغ زیاد شده است؛ ولی شاعران فارسی همیشه سعی کرده‌اند از این حرف بزنند که مردم چه‌طور زندگی خود را بگذرانند. می‌دانیم که جامی، مشهورترین شاعر قرن 9 هجری و یکی از معروف‌ترین شاعران ادبیات جهان است. در اشعار او، شور عشق جوانی، آموزه‌های اخلاقی، پند و مسائل این چنینی را می‌بینیم. اگر ما آموزه‌های جامی را یاد بگیریم، جهان امروز به جای خوبی می‌رسد و پر از سلامتی و نیکی می‌شود.

شمس‌الحق آریان‌فر، سخنران بعدی از افغانستان بود که در مورد موضوع «جامی؛ معلم و احیاگر فرهنگ خراسان» گفت: جامی یقینا یکی از آگاه‌ترین شخصیت‌های زمانه‌اش بوده که رسالت‌مندانه در زمینه علم و ادب و معنویت کار کرده است. باید به این دقت کنیم که قبل از جامی وضعیت چگونه بود؛ آن‌وقت به عظمت جامی پی می‌بریم. 200 سال قبل از تولد جامی، مغول‌ها به خراسان حمله می‌کنند و آن حمله، تمام داشته‌های خراسان را نابود می‌کند. آن‌ها همین‌طور مردم را می‌کشند و آثار را از بین می‌برند و بعد هم تیمور می‌آید و مجالی برای زندگی مردم باقی نمی‌ماند. جامی 10 سال بعد از فوت تیمور و در زمانی به دنیا می‌آید که تمام داشته‌های خراسان در طی آن دو قرن نابود شده است. او، آثار دیگران را پیش رویش نداشته و فقط به آن‌ها آگاه بوده است. جامی آگاهانه می‌خواهد که عظمت و معنویت خراسان را احیا کند‌. خاتم‌الشعرا، عالم دین است، عرفان و علوم روز را هم می‌داند و می‌خواهد جای خالی آثار نابودشده را احیا کند. 
 
وی افزود: جامی در عرصه احیای علمی و ادبی و احیای سیاسی و فرهنگی خراسان فعالیت کرده است. کار او عظیم است. استثنایی‌ترین کار جامی در عرصه عرفان است که باید به آن توجه داشته باشیم؛ زیرا عرفان جامی در زمانی مطرح می‌شود که عرفان در نتیجه نابودی عرفا و آثار عرفانی و ظلم و بیداد موجود در جامعه و انزوایی که خود جامی داشته، کمرنگ شده است. جامی بر عکس کسانی که می‌گویند ترک دنیا کنید و کاری نکنید، از این می‌گوید که باید در بین جمع بود، کار کرد و به یاد خدا بود. او عرفانی می‌سازد که انسان در آن باید فعال باشد و رشد کند. عرفانش سازنده و ماندگار بود. از این نظر عرفان جامی برازندگی خاص خود را دارد.
 
سخنران پایانی وبینار بین‌المللی «بزرگداشت خاتم‌الشعرا نورالدین عبدالرحمان جامی»، استادی از ایران بود. علیرضا قیامتی، استاد دانشگاه و قائم مقام خردسرای فردوسی از مشهد، درباره جایگاه بزرگ جامی این‌طور توضیح داد: همه ما می‌دانیم که جامی به لحاظ شعر و اندیشه بر مرزهای فرهنگی‌ و ادبی تأثیرگذار بوده است؛ اما شوربختانه آن‌چنان که باید، شعر و اندیشه و جایگاه جامی شناخته نشده است. عبدالرحمان جامی در آسیای مرکزی بسیار مورد توجه‌تر از ایران است. او یک مقلد صاحب سبک بوده و بر قله زبان فارسی ایستاده است. جامی فرهنگ ایرانی را گرفته و به نسل بعد از خودش منتقل کرده است. او حرف‌ها برای گفتن دارد. من باور دارم «لیلی و مجنون» جامی اگر بالاتر از اثر نظامی نباشد کمتر نیست. صاحبان نظر می‌توانند بررسی کنند و نظر بدهند. او چهره بسیار تأثیرگذار است و می‌تواند نقطه اتصال کشورهای حوزه ایران فرهنگی باشد. 

وی درباره محبوبیت این شاعر بزرگ در خارج از مرزهای ایران کنونی گفت: تأثیری که جامی در شبه قاره و آسیای مرکزی دارد به هیچ روی از حافظ و سنایی و شاعران دیگر کمتر نیست. محبوبیت او در خارج از مرزهای ایران کنونی بیشتر است. جامی از نخستین شاعرانی است که دنیای غرب با او آشنا می‌شود. ادوارد براون، جامی را آخرین شاعر بزرگ ایران می‌داند. خاتم‌الشعرا، جزو شاعرانی است که بیشترین نسخه‌های خطی از او در مراکز ادبی دنیا وجود دارد؛ نسخه‌های خطی‌ای که بعضی هم به خط خودش است؛ چون به کاتب‌ها زیاد اعتماد نداشت.

قیامتی، جامی را حق‌شناس‌ترین شاعر فارسی دانست و اظهار کرد: اشرافی که جامی به ادبیات و فرهنگ فارسی پیش از خودش دارد، در کمتر نویسنده و شاعری می‌بینیم. من این را به بانگ بلند می‌گویم که هیچ شاعری از شاعران بزرگ در ادبیات فارسی به اندازه جامی از شاعران قبل از خودش حق‌شناسی نکرده است. او از همه شاعران یاد کرده، آن‌ها را ستوده و استاد خودش دانسته است؛ از فردوسی و نظامی تا عطار، سنایی، عراقی، سعدی، حافظ و مولانا. جامی در ستایش همه این‌ها شعر سروده است؛ دلیلش هم این است که ادبیات پیش از خودش را می‌شناسد و حق‌شناسی می‌کند.

وی درباره ابعاد دیگر دانش جامی افزود: او احاطه شگفت‌انگیزی بر ادبیات عرب و دانش موسیقی ایرانی دارد و اندیشه‌های مذهبی جامی نیز با وجود اینکه یک شاعر سنی است؛ اما محور وحدت است. جامی نخستین انجمن ادبی تخصصی زبان و ادبیات فارسی را در هرات بنیان گذاشت. به همه توصیه می‌کنم شعر جامی را از ابعاد مختلف و با نگاه علمی و پژوهشگری و خردگرایانه ببینند.

این وبینار بین‌المللی، مهمانان دیگری نیز از کشورهای تاجیکستان و قزاقستان داشت که به دلایلی نتوانستند در این نشست آنلاین حاضر شوند.