به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم افتتاح دهمین نمایشگاه تخصصی کتاب دانشگاهی به همت انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی با رویکرد تجهیز کتابخانه‌های دانشگاهی پنجشنبه ۲۴ آذر ماه برگزار شد.

سخت‌ترین کالا برای فروش، کتاب است
سیدعباس حسینی‌نیک، عضو انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی در این مراسم عنوان کرد: همه می‌دانیم اوضاع اقتصادی کتاب چگونه است؛ بنابراین تلاش و فعالیت در حوزه کتاب نیازمند هوشمندی و تدبیر است. هرچه وضعیت اقتصادی کالایی بد باشد، تدبیر بیشتری برای فروش آن نیاز است.

وی افزود: به نظرم مهم‌ترین و سخت‌ترین کالای برای فروش، کتاب است. چرا که فرا گرفتن علم و دانش سخت است. فروش کتاب تجارت دشواری است. انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی در بخش خصوصی فعالیت می کند که تمامی مخارج آن با کمک اعضای این انجمن تامین می‌شود.

مدیر انتشارات مجد درباره پرتال نشر دانشگاهی‌(پند) گفت: پرتال «پند» نتیجه همفکری و تلاش عده‌ای از ناشران فعال کشور است، زمانی که هیچ زیرساخت جامع و مجازی وجود نداشت، پرتال پند طراحی شد. این تجربه را پیش از نمایشگاه بین‌المللی داشتیم، به طوری که معاون امور فرهنگی وقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از انجمن درخواست کردند، این نمایشگاه بعد از نمایشگاه مجازی کتاب تهران برگزار کنیم تا نمایشگاه خانه کتاب و ادبیات ایران دیده شود. تفاوت پرتال پند این است که با حمایت بخش خصوصی اداره می‌شود، برای همین اگر مشکلی و ایرادی باشد به سرعت آن را رفع می‌کنیم مگر اینکه مشکلی مانند مسائل مالیاتی باشد که از عهده انجمن خارج است.

یارانه نشر باید صرف تامین زیرساخت‌ها شود
حسینی‌نیک درباره تخصیص یارانه کتاب به خریداران گفت: به‌طور کلی موافق پرداخت یارانه نیستم؛ یارانه باید صرف تامین زیرساخت شود؛ هرجا که نامی از یارانه می‌آید راه‌هایی برای سواستفاده برخی افراد باز می‌شود. اما به هر حال پرداخت یارانه یک تکلیف قانونی است؛ شرایط کشور نیز به‌گونه‌ای است که یارانه وجود داشته باشد. پیش از این یارانه به بخش تولید اختصاص داشت اما متاسفانه سوءاستفاده‌های زیادی اتفاق افتاد. یارانه‌هایی پرداخت شده بود و کتاب‌هایی بودند که چاپ نمی‌شد؛ بنابراین یارانه را از بخش تولید به بخش مصرف آورده‌اند. پیش از این یارانه را به دانشجویان می‌دادند و در خیابان انقلاب پُر بود از خریداران بن کتاب و این‌ها چیزی جزو فساد نیست. پرتال پند طراحی شد تا به نوعی از از بروز برخی آسیب‌ها پیشگیری شود.

وی ادامه داد: پرتال پند نخستین گام برای شفاف‌سازی است. یکی از مشکلاتی که پرتال پند و امثال آن دارد این است که متاسفانه اطلاعات آن قدیمی می‌شود، برخی از کتاب‌ها باید به‌روز شوند. برای همین انتشارات بزرگ باید API داشته باشند و از سایت خود به پرتال پند اطلاعات بفرستند.

حسینی‌نیک درباره کتاب الکترونیک گفت: به‌عنوان بخش خصوصی باید پیشگیری‌های برای سرقت کتاب ایجاد کنیم. پیشگیری‌های اجتماعی در اختیار قانون و دولت است. وظیفه ناشران این است که در نوع قیمت‌گذاری کتاب، تخفیف، کیفیت، توزیع و سطح تماس کتاب با مخاطب دقت کنند. کتاب الکترونیکی بحث مهمی در جهان امروز است و البته جای کتاب کاغذی را نمی گیرد. حتی در نمایشگاه فرانکفورت تنها یک سالن از میان 15 سالنی که برای عرضه کتاب وجود دارد به این موضوع اختصاص دارد.

وی با اشاره به گرانی کاغذ و اهمیت کتاب الکترونیکی گفت: امروزه کتاب الکترونیک با شرایط اقتصادی کشور و گران بودن کاغذ مسئله مهمی است. تهیه کتاب با این قیمت‌ها برای بسیاری از دانشجویان سخت است درحالی که این مسئله با کتاب الکترونیک  با نصف قیمت حل شدنی است. اما مشکل اساسی این است که پلتفرم‌های موجود مناسب نیستند و گاهی برای اینکه راحت‌تر در گوشی‌های موبایل خوانده شود، فونت کتاب را عوض می‌کنند. صفحه بندی عوض می‌شود و در این شرایط چگونه می‌توان برای یک پژوهش علمی رفرنس داد؟ پلترفم‌های موجود اشکال اساسی دارند.

حسینی‌نیک ادامه داد: در سامانه پند، پلتفرم اختصاصی طراحی شده است که تنها در ویندوز کامپیوتر قابل دسترسی است، معتقدیم کتاب دانشگاهی را باید پشت میز کامپیوتر مطالعه کرد. فضای اندروید برای کتاب الکترونیکی قابل اعتماد نیست و باگ‌هایی دارد که به راحتی قفلش شکسته می‌شود. کتاب دانشگاهی با رمان تفاوت دارد. به‌عنوان ناشر حق ندارم، صاحب اثر را با انتشار کتاب در فضای مجازی ورشکست کنم. در این سامانه 500 عنوان کتاب الکترونیکی را به این شکل عرضه کرده‌ایم و ناشران مطمئن باشند که حقوقشان محفوظ خواهد ماند.

وی یادآور شد: امکان خرید بخشی از کتاب‌ها برای دانشجویان فراهم شده است؛ به این شکل که تعدادی از صفحات یک کتاب را به قیمتی بالاتر از یک کپی ساده که مغازه‌ها انجام می‌دهند ارائه می‌کنیم و در اندازه و کتاب اصلی چاپ می‌شود و برای متقاضی می‌فرستیم.

عرضه 35 هزار عنوان کتاب در دهمین نمایشگاه تخصصی کتاب دانشگاهی 
در ادامه این مراسم، کاظم آرمان‌پور، مدیر مسئول انجمن فرهنگی کتاب‌های دانشگاهی نیز گفت: روز پژوهش را بر پژوهشگران و جامعه نشر دانشگاهی تبریک می‌گویم. بدون شک کتاب، سند مکتوب و ابزار تحقیق و پژوهش است. انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی 9 دوره نمایشگاه تخصصی کتاب‌های دانشگاهی را با رویکرد تجهیز کتابخانه‌های تخصصی دانشگاهی برگزار کرده است. دهمین دوره را با مشارکت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افتتاح می‌کنیم. سایت نمایشگاه از ۲۶ آذر تا ۵ دی‌ماه در دسترس است.

وی افزود: نمایشگاه مجازی شفافیت را عینیت می‌دهد و می‌تواند برای همه کتابداران انتخابی دقیق باشد؛ البته مشکل فاکتورهای نمایشگاهی در دوره گذشته را امسال برطرف کردیم. امسال سومین تجربه برگزاری نمایشگاه مجازی در انجمن بود. فراخوان گسترده‌ای در سایت‌ها، شبکه مجازی و خبرگزاری ایبنا منتشر شد و دبیرخانه انجمن با ارسال پیامک به ناشران دانشگاهی اطلاع‌رسانی کرد.

آرمان‌پور با بیان اینکه در حال حاضر 500 ناشر دانشگاهی و تخصصی فعال در سطح کشور داریم، عنوان کرد: امسال طبق آخرین بررسی‌ها، 290 ناشر در پُرتال ثبت‌نام کردند و آثار خود را عرضه می‌کنند؛ این آمار نسبت به سال گذشته 15 درصد افزایش داشته است. در این نمایشگاه در 6 حوزه علوم انسانی، علوم پزشکی، فنی مهندسی، هنر، کشاورزی و علوم دامی کتاب عرضه می‌کنیم. امسال آثار ناشران از سال 1391 تا 1401 در نمایشگاه عرضه می‌شود، کتا‌ب‌های عرضه شده با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و حدودا 35 هزار کتاب در این نمایشگاه عرضه شده است. موضوع‌بندی که در این پرتال وجود دارد مزیتی بر سایر نمایشگاه‌های مجازی کتاب است و انتخاب دانشجویان و کتابداران را آسان می‌کند.

وی ادامه داد: براساس دو سال تجربه نمایشگاهی و بانک اطلاعاتی جامع به کتابخانه‌ها اطلاع‌رسانی کردیم و فراخوان دادیم. در حال حاضر 70 کتابخانه مرکز دانشگاهی درخواست ثبت‌نام و درخواست یارانه‌ای در حدود 790 میلیون تومان دارند. رقم قابل توجهی است که نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده و احتمالا در این هفته نیز افزایش خواهد داشت.

مدیرمسئول انجمن فرهنگی کتاب‌های دانشگاهی درباره نحوه تخصیص یارانه به کتابخانه‌ها گفت: بر‌اساس آورده نقدی که کتابخانه‌ها اعلام می‌کنند، انجمن و معاونت امور فرهنگی ۲۰ درصد یارانه برایشان در نظر می‌گیرد. ناشران نیز ۲۰ درصد تخفیف اعمال می‌کنند که در مجموع باید 60 درصد مبلغ کتاب را پرداخت کنند؛ این تخفیف شامل حال دانشجویان هم می‌شود.

وی ادامه داد: امسال با وجود مضیقه مالی که وزارت ارشاد داشت، دکتر احمدوند قول اعطاء بودجه سال گذشته را به ما دادند و مقرر شد اعتبار دو برابر افزایش پیدا کند. امیدوارم انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی با حمایت ناشران نمایشگاه درخور و براساس وسع انجمن برگزار کند و بتواند در جامعه نشر دانشگاهی کتاب‌های تازه نشر یافته را به کتابخانه‌ها اضافه کند و دانشجویان بتوانند از این منابع استفاده کنند.


اقبال دانشجویان و استادان به کتاب‌های چاپی کمتر شده است
در ادامه این مراسم آرزو مقصودی، کارشناس خدمات فنی کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات گفت: با توجه به فناوری‌هایی که امروز استفاده می‌شود جای کتاب‌های دیجیتال در سایت خالی است؛ کاش امکان داشت خرید کتاب‌های دیجیتالی مهیا شود. متاسفانه امروزه سازمان‌ها چندان میل و رغبتی برای کتاب‌های چاپی نشان نمی‌دهند و صحبت کتاب چاپی که می‌شود می‌گویند مگر دانشجویان هنوز کتاب چاپی مطالعه می‌کنند؟ پیشنهاد می‌کنم در طول سال همایش‌هایی برای معرفی کتاب‌های چاپی به استادان و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها برگزار شود.

وی افزود: اکنون کتابخانه کنگره یا کتابخانه استنفورد علاوه بر منابع دیجیتالی، بالغ بر 9 میلیون جلد کتاب چاپی دارند؛ اما متاسفانه در کشورهای جهان سوم اهمیت کتاب‌های چاپی را نمی‌دانند.

مقصودی با اشاره به برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب‌های دانشگاهی در دوره‌های گذشته، گفت: این نمایشگاه محاسن بسیاری دارد؛ اما خوب بود انجمن ناشران دانشگاهی مُهر دیجیتال داشت که در پرینت فاکتور و در صورت تأیید مامور خرید، درج می‌شد.

کارشناس کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ادامه داد: رشته‌های متنوعی همچون زبان و ادبیات وجود دارند که دانشجویان در آن به نقد، تفسیر و ترجمه کتاب‌های ادبی می‌پردازند. پیشنهادی که دارم این است که برنامه‌ای برای ارتباط بیشتر با ناشران عمومی بزرگ مانند ققنوس، ثالث، نگاه و... داشته باشیم که بتوانیم کتاب‌های ادبیات را از این ناشران خریداری کنیم و در اختیار دانشجویان قرار دهیم. بودجه چندانی در اختیار کتابخانه‌ها قرار داده نمی‌شود، اگر بودجه‌ای هم باشد به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یا نمایشگاه مجازی کتاب اختصاص می‌یابد. علاوه براین به دلیل اینکه نمایشگاه بین‌المللی، قدیمی‌تر و شناخته شده‌تر است، تصور می‌شود که حتما باید کتاب‌ها را از این نمایشگاه کتاب خربد و به نمایشگاه کتاب‌های تخصصی، بودجه‌ای تخصیص داده نشود؛ خوب است این مسائل برطرف شود.

مقصودی یادآور شد: پیشنهاد می‌کنم کار گروهی برای انتقال تجربه و رفع ایرادات سایت‌های نمایشگاهی انجام شود و نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه مجازی کتاب‌های تخصصی این ایرادات را کنار هم حل کنند. هر کدام از این نمایشگاه‌ها محاسن و معایبی دارند که با کار گروهی بسیاری از آن‌ها حل خواهد شد.

با خرد جمعی ایرادت موجود را رفع کنیم
در بخش دیگری از این مراسم، محمد حیدری، مدیر انتشارات حیدری گفت: از همکارانم در انجمن ناشران دانشگاهی تشکر می‌کنم که ارتباطاتی بین انجمن ناشران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، تحقیقت و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برقرار کردند و توانستند بودجه‌ای دریافت کنند. انتشارات حیدری به‌عنوان پُرفروش‌ترین ناشر دو دوره قبل و پُرفروش‌ترین ناشر نمایشگاه بین‌المللی انتخاب شد. فکر می‌کردم که ضرب‌المثل «نابرده رنج، گنج میسر نمی‌شود» مدتها است در ایران معنی خود را از دست داده است.

وی افزود: راهکارها و انتقاداتی به شیوه برگزاری نمایشگاه وارد است که می‌توانیم با خرد جمعی آن‌ها را رفع کنیم. راهکارهایی پیدا کنیم و از پیشنهادات همکاران، گروه‌های هدف، مسئولان کتابخانه‌ها و معاونت‌های پژوهشی دانشگا‌ه‌ها استفاده کنیم تا نمایشگاه در تقویم سالانه مراکز دانشگاهی قرار بگیرد. ایراداتی که نسبت به خرید کتاب وجود دارد را برطرف کنیم و فعالیت‌های انجمن ناشران دانشگاهی پربارتر از قبل و به صورت مستقل رونق بیشتری پیدا کند.