به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ضمیمه شماره ۳ مجله میراث علمی اسلام و ایران (دوفصلنامه تاریخ علوم و فناوری دوره اسلامی به سردبیری محمد باقری) با عنوان «واژگان کهن نجوم و احکام نجوم» به کوشش محمد باقری، مریم زمانی و زینب کریمیان، از سوی مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.
در این نشریه که به عنوان پیوست دوشماره ۲۰-۱۹ مجله میراث علمی اسلام و ایران به چاپ رسیده معادل انگلیسی ۷۲۱ اصطلاح نجومی و احکام نجومی گردآوری و ارائه شده است. در ادامه نیز نمایه کلمات انگلیسی آمده است.
در ادامه پیشگفتار ضمیمه شماره ۳ مجله میراث علمی اسلام و ایران را می‌خوانید.
«در چند دهه اخیر تعدادی از متن‌های نجومی دوره اسلامی که بیشتر آنها عربی و چندتایی هم فارسی است، بر اساس نسخه‌های خطی آنها تصحیح و منتشر شده‌اند. برخی از این آثار به زبان‌های اروپایی هم ترجمه و شرح شده‌اند. روش کار پژوهشگران غربی که این متن‌ها را عمدتاً به انگلیسی ترجمه کرده‌اند برای پژوهشگران ایرانی قابل استفاده است و در حال حاضر این کار در ایران هم دنبال می‌شود. انجام این کار و همچنین تهیه مقاله‌های پژوهشی به زبان انگلیسی نیاز به اطلاع از معادل‌های انگلیسی اصطلاحات تخصصی نجوم دوره اسلامی دارد. مترجمان غربی در این کار به صورت یکنواخت عمل نکرده‌اند و هر اصطلاح مربوط به تاریخ نجوم در حوزه‌های مختلف می‌تواند معادل‌های انگلیسی مختلفی داشته باشد.
در این پیوست نشریه میراث علمی، معادل‌های به کار رفته در تعدادی از مهم ترین ترجمه‌های انگلیسی به خواننده پژوهشگر عرضه می‌شود. نمایه پایان این پیوست که بر حسب الفبای انگلیسی مرتب شده است نیز می‌تواند برای کسانی که مقاله‌های پژوهشی در این زمینه به زبان انگلیسی را مطالعه می‌کنند مفید واقع شود.
بی گمان این واژگان مقدماتی به هیچ روی کامل نیست زیرا باید با منابع دیگری که در دسترس ما نبود یا از این پس منتشر می‌شود پیوسته کامل‌تر شود.
در متن‌های کهن نجوم دوره اسلامی طبعاً تعداد زیادی اصطلاحات ریاضی هم به کار رفته است که در اینجا کوشیده‌ایم به حداقلی از مهم‌ترین آنها بسنده کنیم.
کار دیگری که در این زمینه ضروری است، تهیۀ فرهنگ توصیفی این اصطلاحات است که خود به مجال و امکانات وسیع‌تری نیاز دارد.
شادروان ابوالقاسم قربانی در کتاب بیرونی نامه (انجمن آثار ملی، تهران، ۱۳۵۳ ) و تحریر نوین آن با عنوان تحقیقی در آثار ریاضی ابوریحان بیرونی (مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۷۴ ) این کار را به بهترین صورت برای اصطلاحات ریاضی کتاب التفهیم ابوریحان بیرونی انجام داده است و کار مشابهی برای اصطلاحات نجومی التفهیم می‌تواند مکمل مفیدی بر آن باشد.
کتاب ارزشمند واژه‌نامه نجوم و احکام نجوم تألیف شادروان محمد طباطبائی (نشر فرهنگان، تهران، ۱۳۷۰) هم علاوه بر اصطلاحات نجوم نوین، شامل معادل‌های دقیقی برای اصطلاحات و نام‌های مربوط به تاریخ نجوم است. علاوه بر این، مقدمه مبسوط و فاضلانه این کتاب ارزش مطالعه دقیق دارد.
در تهیه این واژگان کوشیده‌ایم تا جایی که مقدور است مطالب در فشرده‌ترین صورت آورده شود. برای این منظور، منابع به کار رفته شماره‌گذاری شده‌اند و معادل‌های انگلیسی به کار رفته در آنها با ذکر شماره مشخص شده است.
امیدواریم انتشار این واژگان مقدماتی قابل استفادۀ کسانی باشد که در معرفی میراث نجومی دورۀ اسلامی در سطح جهانی می‌کوشند و همچنین کسانی که از مقاله‌های انگلیسی منتشر شده در این حوزه استفاده می‌کنند.
از خوانندگان گرامی انتظار داریم که اشکالات احتمالی و پیشنهادها و مطالب تکمیلی خود را از طریق مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب به اطلاع پدیدآورندگان این اثر برسانند تا در صورت امکان در ویرایش‌های بعدی از آنها استفاده شود.
محمد باقری ـ مریم زمانی ـ زینب کریمیان»
برای دریافت فایل کامل ضمیمه شماره ۳ مجله میراث علمی اسلام و ایران (دوفصلنامه تاریخ علوم و فناوری دوره اسلامی) با عنوان «واژگان کهن نجوم و احکام نجوم» اینجا کلیک کنید.
سه‌شنبه ۱۸ مهر ۱۴۰۲ - ۰۸:۳۰
نظر شما