حجت‌الاسلام رسول جعفريان در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اظهار داشت: «اطلس شيعه» به نوعي ادامه «اطلس تاريخ اسلام» نوشته «حسين مونس» است كه سال‌ها پيش به توصيه مقام معظم رهبري به زبان فارسي ترجمه شد.

وي با اشاره به اين كه سال 1382 سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح تصميم گرفت اطلس شيعه‌ را طراحي كند، گفت: سال 86 مقدمات تدوين اين اثر فراهم شد و نگارش آن تا مهر 87 پايان يافت.

جعفريان افزود: با توجه به اين كه اطلس كاملي نيز درباره تمامي اطلاعات مربوط به شهرهاي ايران نداريم، جاي خالي چنين اثري واقعا در ميان آثار شيعي به چشم مي‌آمد. «اطلس شيعه» كاري كاملا بكر است و اميدواريم در آينده تكميل‌ و نقايص احتمالي آن نيز برطرف شود.
نويسنده درباره اين كتاب مرجع متذكر شد: «اطلس شيعه» دربر دارنده تمامي اطلاعات تاريخ شيعه به صورت اجمالي همراه با 270 نقشه رنگي جغرافيايي و تعداد زيادي جدول است.

وي تصريح كرد: اين اثر از تعریف و تاریخ شیعه در قرن اول(با تبيين نقش اميرالمومنين در جنگ‌هاي صدر اسلام) آغاز شده و پس از آن، دوره به دوره همراه با تقسیم‌بندی حوزه‌های جغرافیایی جهان اسلام، تاریخ شیعه را بررسي مي‌كند. اطلس شيعه با الهام گرفتن از كتاب ارشاد شيخ مفيد طراحي و تدوين شده است. 

به اعتقاد نويسنده، در این کتاب تشیع به معنای وسیع آن مورد توجه قرار گرفته و اخبار اسماعیلیه، زیدیه و علویان نیز درج شده است. با این حال، جریان اصیل تشیع، جریان تشیع معتدل است که همان مذهب امامیه است و همیشه با وجود آن که در طول تاریخ مورد هجوم بوده، تلاش كرده با سایر مسلمانان همزیستی داشته باشد.

نويسنده با بيان اين موضوع كه بخش مفصلي از اين اثر به تعريف شيعه، فرقه‌هاي شيعي، نقشه‌هاي مربوط به منطقه غدير اختصاص دارد، يادآور شد: اين كتاب از دوازده فصل تشكيل شده است كه در آن علاوه بر اطلاعاتي درباره تشيع در ايران، مطلبي در زمينه تشیع در عراق، جزیرةالعرب، شامات، آفریقا، شبه قاره هند و افغانستان، قفقاز و ترکیه، اروپا و امریکا ذكر شده است.

وي با اشاره به اين كه اطلاعات مربوط به تاريخ اسلام از صحت و دقت بيشتري برخوردارند، گفت: اطلاعات تشيع در بخش‌هايي كه مربوط به اروپا و آمريكاست، به دليل عدم دسترسي به منابع دقيق و دشواري‌هاي كسب اطلاعات، شايد تا حدي ضعيف و نيازمند تحقيقات بيشتر باشند.
 
پژوهشگر تاريخ افزود: اطلاعات مربوط به هريك از ائمه اطهار(ع) اعم از مكان تولد، استقرار حوزه جهان اسلام در زمان آن حضرت، سفرهاي معمولي و سياسي اين بزرگواران به انضمام نسب، خاندان، اجداد مادري و مدفن ايشان روي نقشه‌هاي مربوط به آن امام(ع) ترسيم شده است.

وي تدوين اطلاعات مربوط به دوازده امام(ع) و 40 مجتهد درجه يك تاريخ شيعه كه مسير آنها ادامه راه امامت و تفكر شيعي در دوران غيبت است را از ديگر ويژگي‌هاي اين اطلس برشمرد.

جعفريان گفت: تبيين اين موضوع كه شيعيان در هر دوره‌اي چه تفكراتي داشتند، ويژگي‌هاي هر مكتب، شخصيت‌هاي برجسته و مراجع شيعه از سال 329 تا 1420 هجري قمري از ديگر اطلاعات اين اثر ديني ـ جغرافيايي است.

نويسنده كتاب با تأكيد بر اين موضوع كه اين اطلس، اثري پژوهشي نيست، اما حاصل پژوهش به شمار مي‌رود، گفت: در اين كتاب سعي شده تمامي اطلاعات مربوط به شيعه و روند حركت تفكرات و تغييرات قلمروي شيعي در دوران‌هاي گوناگون تاريخي به روشني بيان شوند.

وي با اشاره به تحقيقات مفصلي كه درباره تاريخ شيعه ايران انجام داده است، گفت: در ايران از ابتدا و با نخستين شهرهاي شيعه نظير قم، كاشان و مشهد، تبيين اطلاعات آغاز شده و نقشه‌هاي تكميلي نيز در اين راستا ترسيم شده‌اند. اين نقشه‌ها دربر دارنده اطلاعاتي نظير حرم قديمي حضرت معصومه(س)، نسب‌نامه، خاندان اشعري‌ها در قم، حوزه‌هاي متأثر از قم، ائمه و رجال معروف قمي، تصاويري از قم فعلي، اطلاعاتي درباره دفاتر مراجع قم، موسسات فرهنگي و ... است.

جعفريان با بيان اين كه وجود امامزادگان متعدد‌ در ايران، علامت تشيع است، گفت: مشخصات تمامي امامزاده‌هاي ايران همراه با نقشه‌هاي قديمي و جديد شهرهاي گوناگون مذهبي در اين اثر گردآوري و در مواقعي كه نقشه‌اي از آن مكان يا دوره تاريخي به دست نيامده است، با استفاده از اطلاعات موجود به ترسيم حدودي نقشه‌ها اهتمام ورزيده‌ام.

وي يكي از نكات بارز اين نقشه‌ها را در عين سادگي و پرهيز از مغشوش كردن تصاوير، تعيين مسير تمامي مهاجرت‌هاي بزرگان شيعه، همراه با دروازهاي شهرها، همسايگان و موقعيت جغرافيايي هريك از مكان‌ها دانست.

نويسنده و پژوهشگر تاريخ با اشاره به اين موضوع كه در تأليف و گردآوري اطلاعات مربوط به اين اثر از پنج دانشجوي رشته تاريخ كمك گرفته است، گفت:‌ در تدوين اطلاعات مربوط به ديگر سرزمين‌هاي شيعي نظير عراق و افغانستان از اطلاعات يك طلبه افغاني و يك دانشجوي مقطع دكتراي عراقي استفاده و درباره نگارش مطالب مربوط به هندوستان نيز تا حد زيادي از تأليفات و تجارب خود از سفر به اين سرزمين استفاده كردم.

وي از «اطلس شيعه» به عنوان اثري مرجع در پژوهش‌هاي ديني و تاريخي ياد كرد و گفت: در تدوين و طراحي اين اطلس كوشيده‌ام از زياده‌روي و گنجاندن مطالب غير واقعي بپرهيزم و به هيچ وجه هدفم نشان‌دادن اين موضوع نبود كه شيعه، در اكثر نقاط دنيا راه يافته است، بلكه تنها مي‌خواستم قلمروي شيعيان و روند فعاليت‌ها و اقدامات آنها را در طول زمان و ادوار گوناگون تاريخي نشان دهم.

چاپ اول كتاب مرجع «اطلس شيعه» از سوي سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح در شمارگان 500 نسخه، 744 صفحه، قطع سلطاني و بهاي 800 هزار ريال در بيست و دومين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران طي مراسمي رونمايي و عرضه خواهد شد.

بيست و دومين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران از 16 تا 26 ارديبهشت ماه با حضور جمعي از ناشران داخلي و خارجي در مصلاي امام خميني(ره) برگزار مي‌شود.