به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ فیلم پازلی یکی از جذاب‌ترین و پیچیده‌ترین ژانرهای سینمایی در دهه‌های اخیر است و مشخصاً به فیلم‌هایی اشاره دارد که داستان‌های معماگونه، چالش‌برانگیز و گاهی اوقات غیرخطی دارند. این فیلم‌ها معمولاً تماشاگر را به فکر و تأمل وادار می‌کنند و گاهی اوقات پایان‌های غیرقابل‌پیش‌بینی یا چندگانه دارند. کتاب «فیلم‌های پازلی» با نگاهی عمیق و تحلیلی به فیلم‌هایی که داستان‌های پیچیده، چالش‌برانگیز و معماگونه دارند، سعی دارد جوانب مختلف این ژانر را آشکار سازد.
در توضیح پشت جلد این کتاب در باب تعریف فیلم‌های پازلی آمده است: «در دو سه دهه اخیر شماری از فیلم‌های روایتی تولید شده است که فهم آنها نیازمند تماشای چندباره است. دلیل اصلی این نیاز، روند روایتگری این فیلم‌ها است که شبیه پازل با جورچین است؛ به این معنا که باید قطعات پراکنده آنها را کنار هم چید تا به روند داستان و فهم ماجراها دست یافت. این دسته از فیلم‌های متأخر به فیلم‌های پازلی معروف شده‌اند.»
کتاب پیش رو شامل یازده مقاله از نویسندگان مختلفی است که هر کدام در این زمینه دارای تخصص و شهرت خاصی‌اند؛ از جمله مارشال دوتل باوم، مایکل وِدِل و توماس الزه‌سِر که استاد ممتاز مطالعات فیلم و تلویزیون در دانشگاه آمستردام نویسنده کتاب‌ها و مقالات متعدد در زمینه سینماست. در این مقالات به تأثیر دوران داستان‌گویی جدید بر سینمای امروز پرداخته شده و فیلم‌های پازلی امروز مشخص و تجزیه‌وتحلیل شده‌اند. این فیلم‌ها چرخه معروفی از فیلم‌های دهه ۱۹۹۰ به این سو است که فنون داستان‌گویی کلاسیک را نفی می‌کنند و داستان‌گویی پیچیده را جایگزین آن می‌سازند.
وارن باکلند، نویسنده این اثر، دانشیار مطالعات فیلم در دانشگاه آکسفورد بروکس بریتانیاست. از جمله کتاب‌های او می‌توان به «به کارگردانی استیون اسپیلبرگ»، «پژوهشی در سینمای معاصر آمریکا»، «تماشاگر فیلم» و «روایت و روایتگری» اشاره کرد. او همچنین سردبیر نشریۀ «نقد جدید مطالعات فیلم و تلویزیون» است.
باکلند در این کتاب با بررسی فیلم‌های معروفی چون «ممنتو» اثر کریستوفر نولان، «مرد بدون گذشته» از کورسیماکی و «پیش‌بینی» به تحلیل روایت‌های پیچیده و ساختارهای فیلم‌نامة غیرخطی می‌پردازد. اثر پیش رو نه تنها به جزئیات فنی و ساختاری فیلم‌ها می‌پردازد، بلکه به ارتباط آنها با فلسفه، روان‌شناسی و جوانب اجتماعی - فرهنگی نیز اشاره می‌کند. این کتاب از یک رویکرد ترکیبی استفاده می‌کند، شامل تئوری فیلم، تحلیل نقدی و بررسی‌های فرهنگی. این رویکرد موجب می‌شود که تماشاگر و خواننده با یک دید جامع و چندوجهی به فیلم‌های پازلی نگاه کند.
در دنیای امروزی که فیلم‌های ساده و تک‌وجهی بسیار متداول هستند، فیلم‌های پازلی یک نفس تازه و چالش‌برانگیز برای تماشاگران به‌حساب می‌آیند. باکلند با نگاهی عمیق و دقیق به این ژانر، به تماشاگران کمک می‌کند تا بهتر بفهمند که چرا این فیلم‌ها جذاب هستند و چه چیزی آنها را متمایز می‌کند.
وارن باکلند در مقدمه این کتاب به بررسی مفهوم «پی‌رنگ پیچیده» آن‌گونه که ارسطو در کتاب بوطیقا مطرح کرده، می‌پردازد و سپس اشاره می‌کند که فیلم‌های پازلی از مفهوم پیچیدگی مدنظر ارسطو فراتر می‌روند. او در بخشی از این مقدمه می‌نویسد: «تجارب بشر روزبه‌روز مبهم‌تر و گسسته‌تر می‌شود؛ به همین دلیل داستان‌هایی که سعی در بازنمایی این تجارب دارند نیز مبهم‌تر و پیچیده‌تر شده‌اند. این داستان‌های پیچیده، روش‌های فهم و درک را که در روان‌شناسیِ عامیانه رایج بود از میان برمی‌دارند و تجارب و هویت‌های کاملاً جدیدی را عرضه می‌کنند که معمولاً آنها را برآشوبنده و تکان‌دهنده می‌نامند.»
محمد شهبا، مترجم کتاب، در بخشی از مقدمۀ خود در باب اهمیت ترجمۀ این اثر نوشته است: «با توجه به افزایش کاربرد تمهیدهای این فیلم‌ها در سینمای متعارف، ترجمۀ این کتاب اهمیت می‌یابد. البته ترجمۀ متنی درباره فیلم‌های پازلی هم دشوار است؛ زیرا برخی از این نوشته‌ها، از جمله مقالات توماس الزه‌سِر و دنی یل بارات و استفاتوگیزلوتی در همین کتاب، خوشان شبیه پازل هستند؛ یعنی فهم محتوای مقالات و نیت‌های نویسندگان به تلاشی همچون حل پازل نیاز دارد. به دیگر سخن این مقالات را می‌توان نوشتارهای پازلی دربارۀ فیلم‌های پازلی دانست. ازآنجاکه نویسندگان این مقالات بارها به کتاب معروف دیوید بوردول، یعنی «روایتگری در فیلم داستانی» ارجاع داده‌اند توصیه می‌شود خواننده این منبع مهم را مطالعه کند.»
او در ادامه با اشاره به این نکته که توجه به سینمای آسیا یکی از ویژگی‌های مهم این کتاب است، نوشته است: «شایان ذکر است که مقالات این کتاب نوع امروزی‌تری از تحلیل فیلم را ارائه می‌دهند که لزوماً فقط بر محتوا استوار نیست و جنبه‌های فنی و فناورانۀ روایتگری را نیز برجسته می‌سازند. تلفیق جنبه‌های روایتگری با مباحث جدیدی همچون دگرمکان، لامکان، و دگر زمان مدنظر میشل فوکو یا اهمیت ایدئولوژیِ هویت در فیلم‌های متأخر هنگ‌کنگ، از جمله تازگی‌های روش‌های تحلیلیِ این مقالات است.»
کتاب «فیلم‌های پازلی: روایت پیچیده در سینمای معاصر» اثر وارن باکلند منبعی معتبر و جامع برای کسانی است که به فیلم‌ها و ژانرهای مختلف سینمایی علاقه دارند. با خواندن این کتاب، با روایت‌های پیچیده و ساختارهای فیلم‌نامه‌ی غیرخطی آشنا می‌شوید و به جهان تحلیل فیلم‌های معماگونه پا می‌گذارید.
«فیلم‌های پازلی: داستان‌گویی پیچیده در سینمای معاصر» نوشته وارن باکلند و ترجمه محمد شهبا در ۳۳۲ صفحه توسط انتشارات هرمس منتشر و با بهای ۲۴۸ هزار تومان وارد بازار کتاب شده است.
نظر شما