ايبنا نوجوان: روان‌شناسان یادگیری، در طول بیست سال اخیر به پیشرفت‌های عظیمی دست یافته و به دیدگاه‌های تازه‌ای نسبت به مطالعه و یادگیری رسیده‌اند. اين نظریه‌ها و روش‌های جدید در بسیاری از مواقع مکمل نظریه‌ها و روش‌های قدیمی هستند، اما در بعضی موارد با آن‌ها متفاوتند.
بنا بر نظریه‌های قدیمی، چنین فرض شده است که سرعت مطالعه وابسته به حرکات سریع چشم است، یعنی هر چه چشم سريع‌تر از روی کلمات بگذرد، ذهن نیز سریع‌تر اطلاعات موجود در کلمات را درک می‌کند. بر خلاف این نظریه، در روان‌شناسی یادگیری ِ جدید که از رویکرد پردازش اطلاعات سرچشمه می‌گیرد، عامل مهم در سرعت مطالعه، پردازش اطلاعات در ذهن خواننده است. یعنی هر چه ذهن آدمی اطلاعات دریافتی را سریع‌تر پردازش کند، سرعت درک و سرعت مطالعه‌ي او نیز بیش‌تر خواهد بود.
روش‌های یادگیری موثر
براي بهبود فرآیند یادگیری، روش‌های متعددی بیان شده‌اند. برای آشنایی بیش‌تر با این روش‌ها به بررسی دو روش موثر به نام‌های «پس‌ختام» و «مردر» می‌پردازیم.
روش «پس‌ختام» شامل شش مرحله است و کلمه‌ی «پس‌ختام» از حروف اول این مراحل تشکیل شده است. نخستين مرحله‌ي اين روش پـيش‌خواني است: در این مرحله، قبل از خواندن دقیق، کل مطلب مرور و بررسی مي‌شود. سـوال کردن: برای هر قسمت از کتاب یا هر فصلی که مطالعه می‌شود می‌توان پرسش‌هايی مطرح کرد و با مطالعه‌ی بیش‌تر به آن‌ها پاسخ داد. سوال‌ها را با کلمات چگونه، چه کسی، چرا، چه چیز و ... باید مطرح کرد.
خـواندن: در این مرحله، کل متن یا کتاب مطالعه می‌شود و به پرسش‌های مطرح شده پاسخ داده می‌شود. سرعت خواندن باید با سادگی یا پیچیدگی متن تناسب داشته باشد. تـفکر از ديگر مراحل اين روش است. و بايد درباره‌ي آن گفت: اندیشیدن درباره‌ي موضوع مطالعه به آن معنا می‌دهد و به یادسپاری آن کمک می‌کند.
مرحله‌ي پنجم اين روش، از حفظ گفتن است: پس از مطالعه هر قسمت، باید مطالب آن به زبان ساده بازگو شود. این بازگویی مطالب، معلوم می‌کند که کدام قسمت‌ها به‌خوبی فرا گرفته نشده و بايد مطالعه شود.
مـرور کردن: پس از مطالعه یک کتاب یا مطالب درسی، براي جلوگیری از فراموشی مطالب باید کل مطلب مرور شود. بهترین راه مرور کردن این است که بدون مراجعه به متن اصلی به پرسش‌های مطرح شده پاسخ داده شود و قسمت‌هاي فراموش شده را دوباره بخوانيد.
پژوهش های مختلفی که درباره‌ي تأثیر روش «پس ختام» در افزایش پیشرفت تحصیلی و بالا بردن کیفیت یادگیری دانش‌آموزان و دانشجویان انجام شده نشان داده است که این روش تاثیر زیادی دارد.
از ديگر روش‌هاي مطالعه‌ي موثر به روش «مردر» اشاره كرديم كه اين روش نيز شش مرحله دارد؛ اما با روش قبلي كمي تفاوت است.
حال و هوا نخستين مرحله‌ي اين روش است. يعني برای مطالعه باید سر حال و آماد‌ه‌ي یادگیری باشید. قبل از مطالعه با ایجاد حالت آرمیدگی عضلانی بر اضطراب خود غلبه کنيد و افکار مثبت را جانشین افکار منفی و شک تردیدهای بیهوده كنيد.
مرحله‌ي دوم درک و فهم است. در این مرحله بکوشید تا آنجا که ممکن است، مطالبی را که می‌خوانید به طور عمیق درک کنید. از میزان درک خود آگاه باشید و مطالبی را که خوب نفهمیده‌اید، با علامت سؤال مشخص کنید.
در سومين مرحله كه یادآوری نام دارد آنچه را که در هر مرحله خوانده و فهمیده‌اید، به یاد آورید. در این مرحله با استفاده از تخیل، تفسیر و تحلیل مطالب به یادگیری مطلب کمک کنید.
کشف و هضم چهارمين مرحله‌ي اين روش است و در این مرحله به مطالبی که در مراحل قبل نفهمیده‌اید، مراجعه كنيد و به یادگیری آن‌ها و کشف ارتباط بین مطالب با یکدیگر بپردازید. مطالب پیچیده را به اجزای ساده‌تر تجزیه کنید و برای فهم آن‌ها از معلمان، استادان و منابع معتبر کمک بگیرید.
در مرحله‌ي پنجم مطالب را بسط و گسترش دهيد. يعني مطالبی را که می‌خوانید به آنچه که قبلاً آموخته‌اید، مرتبط كنيد و به آن شاخ و برگ بدهید و فكر كنيد اگر به نویسنده‌ی مطلب دسترسی داشتید، از او چه سؤال‌هایی می‌كردید؟ چگونه می‌توانید آنچه را که آموخته‌اید، برای دیگران قابل فهم كنيد؟ يا چگونه می‌توانید از اطلاعاتی که کسب کرده‌اید، در عمل استفاده کنید؟
در مرحله‌ي پاياني نيز كه زمان مرور و پاسخ دادن است، مرور مطالب آموخته شده و پاسخ دادن به سؤال‌های طرح شده براي رفع ابهامات و اشکالات احتمالی، یکی از مهم‌ترین مراحل در تمام روش‌های یادگیری است.
دوشنبه ۲ خرداد ۱۳۹۰ - ۱۶:۵۰
نظر شما