به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، احياي متون كهن كه از سرمايه‌هاي ملي و ارزشمند هر كشوري محسوب مي‌شود، ضرورتي گريزناپذير  و دشوار محسوب مي‌شود. از اين ميان، متون كهن اسلامي و شيعي جايگاه خاص خود را دارد؛ البته اگر آن متن كهن گرفتار حوادث تاريخي شده و به عبارت ديگر مفقود شده باشد كه ديگر مشكل دو چندان مي‌شود و جز نامي در فهرست‌ها، اثري از آن در ميان نخواهد بود.

از جمله اين آثار، كتاب وزين «الوصية» تاليف علي‌بن مستفاد بجلي متوفي 220 هجري قمري است كه از ياران حضرت امام كاظم(ع) بود و از محضر آن امام همام كسب فيض كرد. متاسفانه اصل اين اثر گران‌سنگ تاكنون به دست نيامده، اما خوشبختانه بعضي از روايات آن در كتاب‌هاي مختلف باقي مانده است.

محقق معاصر، شيخ قيس بهجت عطار، بر مبناي 36 حديث از آن ـ‌‌كه با تلاش فراوان چندين ساله در منابع معتبر ديگر يافته‌ـ‌ به بازسازي و تدوين مجدد بخش‌هايي از آن پرداخته است. اين محقق علاوه بر كتاب‌هاي «كافي» نوشته ثقة‌الاسلام كليني و «خصائص‌الائمة» نوشته شريف رضي، به شش نسخه از كتاب «طُرَف» نوشته سيدبن طاووس و سه نسخه خطي از كتاب «مصباح‌الانوار» نوشته شيخ هاشم‌بن محمد رجوع كرده و اختلاف نسخه‌ها را در پانويس‌ها يادآور شده است. همچنين مقدمه مبسوطي آورده كه در باب عيسي‌بن مستفاد، اثبات اعتبار و وثاقت رجالي او، نقد برخي منابع رجالي در اين زمينه، شناسايي او در حد ممكن و مقدور، شناخت كتاب الوصية و منابعي كه با واسطه يا بدون واسطه يا غيرمستقيم از آن نقل كرده‌اند.

درون مايه كتاب الوصية، شامل حقايقي بس‌ گران‌سنگ است كه نسل امروز بايد بداند و از آنها آگاه شود. بي‌خبري از اين‌گونه حقايق والاي ولايت، راه را بر هجوم فكري ديگران گشوده است. بنابراين، بايد دريچه‌اي از اين مطالب مستند و معتبر حديثي و تاريخي بر روي جوانان گشود تا بخوانند و بدانند كه بر سر اين دين، چه‌ها رفته و اين امانت گرانقدر الهي با چه خون دل خوردن‌ها به دست ما رسيده است.

بر اساس مطالب كتاب، «سابقه وصايت، به ابتداي آفرينش انسان مي‌رسد. آدم ابوالبشر(ع) فرزندش را به عنوان وصي خود برگزيد و اين سنت الهي در تمام پيامبران تداوم يافت.
در ميان تمام پيامبران، حضرت محمد مصطفي(ص) به امر الهي، به عنوان آخرين پيام‌آور برگزيده شد. آن جناب نيز برادر و پسر عموي خود اميرالمومنين(ع) را به وصيت و امامت برگزيد. البته تمام دشواري‌هايي كه آن جانشينان بحق با آن روبه‌رو بودند، اين وصي بحق نيز به اندازه تمام آنان بلكه بيشتر، با آنها مواجه شد.»

رسول خدا(ص) ‌ـ‌به زباني حق‌گو كه كلامي جز وحي از آن صادر نشد‌ـ فرمود: «هر پيامبري را وصي و وارثي است و علي وصي و وارث من است». پيامبر(ص) اين سخن را در آغاز دعوت خود در «يوم‌الدار» تا آخرين روزهاي عمر خود و به روز غدير، به شيوه‌هاي گونا‌گون تكرار كرد. احاديث فراوان بر اين حقيقت ‌گواهي دارند كه در بسياري از كتاب‌هاي فريقين به آن اشاره نيز شده است.

در اين باب، كتاب‌هاي مستقلي نيز نوشته شده كه يكي از كهن‌ترين اين كتاب‌ها از اصحاب امامان معصوم(عليهم‌السلام) كه بخش عمده‌اي از آن به دست ما رسيده‌ «كتاب الوصية» نوشته عيسي‌بن مستفاد بجلي است. پيش از آن يا همزمان با آن، آثاري ديگر در اين زمينه نوشته شده كه به دست ما نرسيده و فقط نام آنها در منابع كتابشناسي باقي مانده است، از جمله: هشام‌بن حكم (متوفي 199)، محمدبن سنان(متوفي 220) و علي‌بن مهزيار.

عيسي‌بن مستفاد، از بزرگاني است كه تاريخ، توجهي به ثبت نكات مربوط به او نشان نداده است. از اين‌رو، سال دقيق تولد او را نمي‌دانيم، ولي از آنجا كه احاديثي از امام كاظم(ع) روايت كرده، مي‌توانيم به يقين بگوييم كه در سال 160 هجري در قيد حيات بوده است.

امام كاظم(ع) با چند تن از خلفاي عباسي معاصر بوده كه در مرحله نخست آن (سال 148ـ170) حضرتش با بخشي از خلافت منصور، تمام دوره مهدي عباسي و تمام دوره هادي عباسي و در مرحله دوم (170ـ183) با هارون‌الرشيد هم‌عصر بود.

بر ما روشن نيست كه عيسي‌بن مستفاد در كدام مرحله، اين احاديث را از امام كاظم(ع) فرا گرفته است. احتمال دارد كه او در ضمن سفرهاي حج در مدينه يا در ضمن فواصل زندان‌ها و دستگيري‌هاي آن حضرت در بغداد، به حضور آن جناب مي‌رسيده و احاديث را فرا مي‌گرفته است. به هر حال، براساس دلايل مختلف، مي‌توان گفت كه عيسي‌بن مستفاد در سال 160 هجري قمري در قيد حيات بوده است و به شهادت دانشمندان علم رجال، وي در سال 220 همزمان با شهادت امام جواد(ع) درگذشته است.

برخي از احاديث كتاب حاضر، در دو يا چند منبع از منابع ياد شده، آمده‌اند، از جمله آنچه سيد‌بن طاووس و شيخ هاشم نقل كرده است. از اين نقل‌قول‌هاي مستقيم برمي‌آيد كه اصل كتاب الوصية، حدود چهار قرن در دسترس دانشمندان اماميه بوده است.

افزون بر اينان، گروهي از محدثان شيعه، احاديث عيسي‌بن مستفاد را ـ‌به نقل از آن منابع‌ـ در آثار خود آورده‌اند، مانند: سيدهاشم بحراني در كتاب «التحفة ‌البهية في اثبات الوصية»، بياضي عاملي در كتاب «الصراط المستقيم» و علامه محمدباقر مجلسي در كتاب «بحارالانوار».
مجموع آنچه در اين منابع از كتاب الوصية عيسي‌بن مستفاد نقل شده، 36 حديث است كه در اين كتاب، به ترتيب زمان وقوع رويدادها آمده است. بدين ترتيب مي‌توان اين مجموعه را گلچيني بازسازي شده از كتاب الوصية دانست كه به همت محدثان پيشين، به دست ما رسيده است و در اين اثر به آگاهي مخاطب مي‌رسد.

چاپ نخست «ترجمه كتاب الوصية» با شمارگان 3000 نسخه، 160 صفحه و بهاي 20000 ريال راهي بازار نشر شد.