به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، بیست‌وششم خرداد، چهل‌وهفتمین سالگرد شهادت محمدصادق امانی‌همدانی، رضا صفارهرندی، محمد بخارایی و مرتضی نیک‌نژاد در سال 1344 است. آنان در اعتراض به تصويب کاپيتولاسيون و تبعيد حضرت امام خميني(ره) نخست‌وزیر وقت حکومت پهلوی (حسنعلی منصور) را در زمستان سال 1343 به هلاكت رساندند.

در سال‌هاي گذشته از این وقایع كتاب‌هاي تاریخی بیشتر به حسنعلي منصور و کارنامه نخست‌وزيري او توجه کرده‌اند اما اطلاعات ثبت‌ شده آثار در خانه كتاب و كتابخانه ملي نشان می‌دهند درباره مبارزانی كه خالق یک اقدام انقلابی بودند و در نهايت توسط رژيم پهلوي به شهادت رسيدند، كتاب‌های مستقلی منتشر نشده‌اند.

مسعود اميرخاني، مدير طرح «روز‌هاي انقلاب» در حوزه هنري كه براي هر يك از روز‌هاي مهم تاريخ انقلاب اسلامی نگارش كتابي را به نويسندگان سفارش داده است، درباره روز 26 خرداد ماه سال 1344 و شهدای آن به خبرنگار ایبنا گفت: به نكته خوبي اشاره كرديد زيرا ما در تقويم تاريخي خود به اين مساله توجه نداشتيم و از اين پس نگارش كتاب از اين روز را در دستور كار قرار مي‌دهيم.

وي ادامه مي‌دهد: البته در مجموعه روز‌هاي انقلاب دو كتاب با موضوع زندانيان سياسي و دستگيري و شكنجه مبارزان توسط حکومت پهلوی در حال تدوين است كه تمام اين جريانات را در فضاي كلي سال‌های پیش از پیروزی انقلاب در بر دارند.

قاسم تبريزي، پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی و مرکز بررسی اسناد تاریخی درباره فعالیت‌های اين مراكز درباره نقش شهدای موتلفه گفت: اتفاقی که به دست آنان رقم خورد قبل از اوج‌گیری مقابله ساواك با مبارزان بود به همين دليل در اين باره اسناد قابل توجهي در اختيار ما نيست.

وي در ادامه توضيح داد: محاكمه عاملان هلاکت حسنعلي منصور توسط ارتش رژيم پهلوي صورت گرفت و اسناد اين واقعه باید در بایگانی‌های باقیمانده از آن دوران باشد که هنوز هم به صورت کامل منتشر نشده‌اند. انتشار اين اسناد مي‌تواند باعث نگارش كتاب درباره شهیدان 26 خرداد شود.

تبريزي گفت: در كتاب‌هایی كه مرکز بررسی اسناد تاریخی درباره كابينه منصور در 2 جلد و نیز درباره اسناد مربوط به هويدا (نخست‌وزیر دیگر حکومت پهلوی) منتشر كرده به جريان اعدام انقلابی منصور پرداخته شده اما توجه به آنان که این کار را انجام دادند گذري و كم‌رنگ است.

البته علي مطمئنيان، مسوول آرشيو اسناد ارتش جمهوري اسلامي ايران درباره اسناد مربوط به شهيدان موتلفه اسلامي توضيح داد: ‌تمامی اين اسناد که در بایگانی سازمان حفاظت ارتش بود به مركز اسناد انقلاب اسلامي سپرده شده است.

مرتضي ميردار، مدير بخش تاريخ شفاهي مركز اسناد انقلاب اسلامي درباره نگارش كتاب درباره شهداي موتلفه گفت: در ميان چهار شهيد روز 26 خرداد، محمدصادق امانی‌همدانی نقش هدایت کننده و محوري داشته و بيشتر مورد توجه است. در حال نگارش كتابي پژوهشي درباره وی هستيم که از سال گذشته آغاز شده است.

وي افزود: براي شهيدان بخارايي،‌ نيك‌نژاد و صفار هرندي در حال جمع‌آوري خاطرات از خانواده و دوستان آنان هستيم که فاز نظامي عمليات اعدام انقلابی حسنعلی منصور را برعهده داشتند. اين خاطرات در آينده به كتاب تبدیل خواهند شد.

ميردار درباره انتشار اسنادي كه توسط ارتش در اختيار‌ مرکز اسناد انقلاب اسلامی قرار داده شده، گفت: بخشي از اين اسناد به جمعيت موتلفه اسلامی باز مي‌گردد كه تاكنون حدود 6 عنوان كتاب از آن‌ها منتشر شده است.

وي در اين باره كه چرا كتاب‌هایي مستقل درباره شهدای موتلفه منتشر نشده است، توضيح داد: هم‌اکنون بايد حزب موتلفه اسلامی که همايش‌ها و بزرگداشت‌های مربوط به این شهیدان را برگزار می‌کند حداقل چهار عنوان كتاب براي این شهیدان تدوین و منتشر کند؛ زيرا در سرگذشت اين افراد نكات مهم و جالبي وجود دارند. مانند شهيد بخارايي كه تير خلاص را به حنجره منصور شلیک می‌کند و در پاسخ به سوال بازجو در این باره مي‌گويد، حنجره‌اي را كه در آن صداي آمريكا بود خفه كردم.