به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دوازدهمین جلسه از سلسله نشست‌های ادبیات جهانی انسان در قرآن و نهج‌البلاغه با عنوان نقش «دانایان جامعه در اوضاع مردم» با سخنرانی ابوالقاسم حسینجانی عصر دیروز(چهارشنبه، 13 آذر ماه) در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.
حسینجانی در این نشست گفت: ما در جامعه کنونی به روشنگری و تعاریف انسان‌شمول و جهان‌شمول نیاز داریم زیرا با ظرفیت‌های کوچک نمی‌شود مسایل بزرگ را حل کرد. باید بتوانیم بین عناصر ارتباط برقرار کنیم.
وی با تاکید بر این‌که خواندن راه حصول به دانایی است توضیح داد: تاکید می‌کنم که قرائت و خوانش تعریف دارد. اگر در قرآن گفته شده تا می‌توانید و میسر است قرآن بخوانید، یعنی باید از تمام ظرفیت‌هایتان برای خواندن استفاده کنید.
این پژوهشگر قرآنی ادامه داد: خواندن باید دو مرحله را در بر بگیرد. در مرحله نخست باید منظور از خواندن که سردرآوردن است، حاصل شود یعنی متوجه بشوید گوینده و نویسنده منظورش چیست. مرحله دوم ترتیب اثر دادن به منظور نویسنده است. غیر از این باشد، خواندن اتفاق نیفتاده است. باید بتوانیم، مصادیق و مفاهیم را تعریف کنیم که با توجه به این دو مرحله، می‌بینیم که گاهی در جامعه ما اصلاً خواندن اتفاق نمی‌افتد.
وی سخنانش را با توضیح درباره جایگاه دانایان ادامه داد وگفت: در جلسه امروز نقش دانایان، طراحی آن‌ها و موضع‌گیری‌شان در سرنوشت جامعه را بررسی می‌کنیم؛ این‌که دانایان چه باید بکنند؟ البته همه مسوولیت گردن دانایان است و آن‌هایی که نمی‌دانند، مسوولیتی ندارند.
حسینجانی توضیح داد: آن‌قدر که جامعه از عالمان و دانایان درد می‌کشد، از جاهلان و نادانان درد نمی‌کشد. عالمانی که مسوولیت ندارند، جز سربار هیچ چیز نیستند. هر جامعه‌ای که کتاب و نان را کنار هم نداشته باشد، حتماً مفلوک و فروپاشیده است. آیه 32 از سوره توبه نیز همین را می‌گوید و در نهج‌البلاغه هم امیرالمومنین علی(ع) تاکید می‌کند که خداوند از نادانان پیمان نگرفته است که بیاموزند، مگر این‌که قبل از آن، از دانایان پیمان گرفته باشد که بیاموزانند.
به گفته وی، نکته دیگر این خطبه‌ی مولا، این است که هیچ کس گرسنه نماند، هیچ فقیر و نداری نباشد، مگر این‌که توانگران تکلیف خود را عملیاتی کرده باشند. در خطبه سوم نهج‌البلاغه تاکید مولا بر ارتباط دانایان و مساله‌ی گرسنگی توده مردم است. ایشان می‌گویند که خداوند از دانشمندان تعهد گرفته است که بر سیری ستمگران و گرسنگی ستمدیدگان سکوت نکنند.
این پژوهشگر قرآنی با اشاره به آیه سوره توبه گفت: در آیه 34 سوره توبه آمده است: هان ای مومنان، بسیاری از دانشمندان اهل کتاب و راهبان در واقع دارایی‌های مردم را به باطل می‌خورند و مردم را از راه خدا باز می‌دارند. آن‌هایی که طلا و نقره را جمع می‌کنند و در راه خدا خرج نمی‌کنند. این‌ها را به عذاب دردناک بشارت بده.
وی ادامه داد: این‌جا نیز هم پای دانایان و هم پای دارایان در میان است. من نام این آیه را ابوذر گذاشته‌ام. چون ابوذر مخصوصاً با سران و حاکمان ستمگر زمان خویش مقابله می‌کرد. می‌گفت این کاخی که ساخته‌اید با اسراف و خیانت است. یعنی آن‌قدر این آیه را به کار برد و آن را عملیاتی کرد تا تبعیدش کردند.
حسینجانی بر نقش‌آفرینی دانایان و توانگران جامعه تاکید کرد و افزود: مهم این است که ما از مردمی‌ترین کتاب دنیا چگونه استفاده کنیم. مشکل و چالش اصلی جوامع و از جمله جامعه ما، این است که برخی از کسانی که ارزش‌مدارند و دانایان فرهنگی و توانگران اقتصادی‌اند، به نقش‌آفرینی و تلکیف‌مندی خود عمل و اعتنا نمی‌کنند. محرومیت ملت‌ها هم ریشه در همین قضیه دارد. جایی که امام حسین(ع) می‌گوید «نمی‌بینید که کسی به حق عمل نمی‌کند؟» در واقع، به همین بی‌اعتنایی اشاره دارد و اتفاقاً بسیاری از دانایان ما حق را باطل می‌کنند.
این پژوهشگر نهج‌البلاغه با گذر از حق‌مداری به توسعه جامعه اسلامی، بیان کرد: ویژگی جامعه اسلامی توسعه است. توسعه همه امکانات حیاتی، حرکت‌های انسانی را برای انسان و جهان فراهم می‌کند و مطمئناً توسعه از تفکر و ذهن و ایمان شروع می شود. باید با یک نگاه جهانی، انسانی و توسعه‌مند سراغ قرآن برویم. این آیه قرآن است که جامعه اسلامی باید جامعه شکر باشد. ما جامعه شکر و کفر داریم. اگر سپاسگزار و شکرگزار باشید برایتان فراوانی ایجاد می‌کند و این به مفهوم توسعه اشاره دارد. درخت شکر میوه‌اش فراوانی است و جامعه‌ی شکر ویژگی‌اش کوثری بودن و تکاثری است.
وی رسالت انسان‌های دانشمند و آگاه را شفاف‌سازی دانست و گفت: این رسالت انسان‌های دانشمند و آگاه است که شفاف‌سازی بکنند. رسالت انسان در اصالت اوست و اگر رسالت خود را انجام ندهد، اصالت ندارد. توانگرانی که تورم بیشتر ایجاد می‌کنند گدایانی بیش نیستند. علی(ع) به مالک اشتر می‌گویند که با 3 گروه مشورت نکن؛ حریص و بخیل و زبون. حریص‌ها رانت‌خواران جهانی‌اند که در هر مجمع و شورایی حریص و رانت‌خواراند و هر جا باشند، آن‌جا را فاسد می‌کنند. اگر نماینده حریصی در یک مجلس باشد آن شخص نماینده‌ای مردمی نیست. اگر ترسو باشد، چون نگاهش بر اساس جرات و قاطعیت نیست، نمی‌تواند توانمندانه تصمیم بگیرد و بخیل تنگ‌نظر است، تنگ‌نظر چگونه می‌تواند مسایل جامعه را به درستی ومبتنی بر واقعیات ببیند؟
حسینجانی در ادامه اظهار کرد: دانایان و دارایان در واقع نقاط قوت، فرصت‌ها و تهدید‌های یک جامعه را آسیب‌شناسی می‌کنند. تاکید قرآن بر این است که اگر علما چیزی را که می‌دانند بر اساس آن موضع‌گیری درست کنند وضع جامعه بهبود می‌یابد. علمای بنی‌اسرائل موضع درست نگرفتند، سکوت یا دشمنی کردند یا این‌که تطمیع شدند. اگر تاریخ را با این نگاه بررسی کنید، خواهید دید همه فجایع به دست دانشمندان انجام گرفته است، نه مردم عادی. یزید چگونه توانست به قول شریعتی مردم را استحمار کند. اگر دانشمندان و وعاظ نبودند تا برایش جعل آیه کنند، واعظانی که دین و دنیا را فروختند، آیا می‌توانست به تنهایی مردم را علیه حسین(ع) بشوراند؟
وی بر جایگاه مهم موضع‌گیری‌های درست و روشن دانایان و دارایان در جامعه تاکید کرد و ادامه داد: اگر موضع‌گیری‌های درست، روشن و صادقانه انجام می‌شد سرنوشت اسلام این‌گونه نمی‌شد و چه بسا سرنوشت جهان هم دگرگون می‌شد. خطبه‌ی 216 نهج‌البلاغه، شامل حقوق متقابل مردم و حکومت است که علی(ع) این را در جنگ صفین مطرح کردند، آن هم در هنگامه جنگ. پس هدف علی(ع) جنگ نیست و دقیقاً یک نگاه جهانی و بین‌المللی دارد. ایشان هرجا که با مردم هستند، برایشان کلاس آموزشی می‌گذارند. مولا حسین(ع) هم از هر فرصتی برای مصاحبه و سخن گفتن با مردم استفاده می‌کردند. حتی در میان جنگ و خون، زیباترین خطبه‌ها را گفتند.
این پژوهشگر قرآنی سخن خود را با تاکید بر مسوولیت‌پذیری همه افراد جوامع به پایان برد و گفت: حلقه مفقوده جامعه ما مسوولیت‌پذیری است، جهان ما – به ویژه جوامع توسعه‌نیافته – از بی‌تفاوتی رنج می‌برد. وظیفه دانایان و دارایان جامعه، مهندسی جاده‌های زندگی برای مردم است. مردمی که مسیر هموار برای زندگی خود ندارند سردرگم و حیران می‌مانند، یعنی علمی که عملیاتی نشود و دانایان و دارایانی که تکلیف خود را در جامعه انجام ندهند برای جامعه جهل و فقر و حتی مرگ و نیستی به بار می‌آورند.
پنجشنبه ۱۴ آذر ۱۳۹۲ - ۱۱:۳۱
نظر شما