جاوید در گفت و گو با خبرنگار هنر و رسانه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره روند حرکت و فعالیت موسیقی در کشور، اظهارداشت: از زمانی که اربابان دولتی در دستگاه فرهنگی، موسیقی را ساده گرفتند و آن را هنری تفننی یافتند، تخصص در این رشته کم کم معنی خود را از دست داد و به طبع زمینه‌های تخصصی موسیقی تنزل پیدا کرد.
پژوهشگر حوزه موسیقی افزود: در حال حاضر تخصص در زمینه موسیقی به این معنی است که بتوانیم ساز را خوب کوک کنیم و خوب بنوازیم، همین و بس! همان‌طور که می‌بینیم، آن‌چه از موسیقی در وضعیت کنونی آموزش داده می‌شود، تنها همین موضوع است و در مرتبه آکادمیک خود، تخصص موسیقی این‌طور تعریف شده که دانشگاه‌های ما بتوانند یک ارکستر خوب را تحویل جامعه بدهند.
جاوید همچنین درباره کتاب‌های موسیقی موجود، گفت: متاسفانه حوزه نشر در موسیقی هم به همین تناسب در حال فعالیت و رشد است. در حال حاضر آن‌چه از کتاب تخصصی موسیقی در بازار می‌بینیم، کتاب‌هایی است که درباره چگونه نواختن نوشته شده که در آن‌ها هر کس حرف و کلام خودش و کلاس خاص خودش را تعریف کرده و آموزش می‌دهد؛ درحالی‌که کتاب تخصصی موسیقی یک کشور را باید یک هیأت علمی که احاطه کاملی بر ابعاد و شاخه‌های مختلف موسیقی دارد بنویسند، که من تا به حال چنین هیأتی را ندیده‌ام.
وی در تشریح ابعاد کمی و کیفی این آثار ادامه داد: ما در زمینه‌های مختلف موسیقی کتاب‌های زیادی داریم؛ مثلا در زمینه دف حدود 50 عنوان کتاب، سه‌تار حدود 30 عنوان، نی حدود 20 عنوان کتاب داریم که تازه وقتی به نت‌نگاری آن‌ها نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که بعضی از این کتاب‌ها دچار اشکال هستند. حتی شورایی که اجازه چاپ این کتاب‌ها را صادر کرده‌اند، این زحمت را به خود ندادند که یک بار این کتاب را بررسی کنند.
این استاد موسیقی با انتقاد از عدم نظارت کیفی مناسب بر کتاب‌های موسیقی، گفت: ما در حوزه‌های دیگر نشر مثل شعر یا ادبیات داستانی می‌بینیم که برای چاپ یک کتاب چه مراحل سختی طی می‌شود و بارها پیش آمده که صفحات زیادی از این کتاب‌ها را حذف یا اصلاح کرده اند. در این‌جا من به خوب یا بد بودن سانسور و ممیزی کاری ندارم ولی مشخص است که این آثار خوانده می‌شود و یک هیأتی آن را مورد بررسی قرار می‌دهند ولی در مورد موسیقی این‌گونه نیست و متاسفانه تبعات آن را در سال‌های پیش با انتشار چند کتاب کپی‌برداری شده مشاهده شد.
جاوید، فرهنگ موسیقی و پژوهش‌های ریشه‌ای را حلقه مفقوده و مورد غفلت قرار گرفته در آموزش و به خصوص نشر حوزه موسیقی دانست و گفت: وقتی از موسیقی مذهبی سخن به میان می‌آید، همگان با تسلط می‌توانند موسیقی مذهبی غربی (مَس) را تشریح و سازهای به کار گرفته شده و ترکیب‌بندی آن‌ها در این نوع موسیقی را بیان کنند اما موسیقی مذهبی کشور خودمان برای جامعه و حتی اکثر جامعه آکادمیک ما شناخته شده نیست و به ندرت به سمت شناسایی این موضوع رفته‌ایم و اندک فعالیت‌هایی که در این زمینه شده، به صورت گسسته بوده و راه به جایی نبرده است.
این پژوهشگر فرهنگی با اشاره به بیش از 35 سال تحقیق و پژوهش و فعالیت در زمینه فرهنگ موسیقی آئینی عنوان کرد: تحقیقات من در این سال‌ها نشان داد که ما 28 شاخه موسیقی آئینی و مذهبی داریم که اکثرا ناشناخته و مغفول مانده‌اند، درحالی‌که این موسیقی پدران و اجداد ماست و باید در اولویت دانش ما در زمینه موسیقی باشد. آیا ما در کتاب‌های موجود تخصصی موسیقی ما به این شاخه‌ها پرداخته‌ایم؟ کتاب‌های سطحی که به یک بخش از موسیقی مذهبی اشاره کرده را نمی‌توان موسیقی آئینی و مذهبی کشوری مثل ایران دانست.
آیا کسی دغدغه دانش نامه موسیقی مذهبی ایران را دارد؟
وی در تشریح دلایل عدم تحقیق و پژوهش و دست به قلم شدن بزرگان موسیقی اظهار کرد: با تمامی شعارهایی که مدیران فرهنگی درباره حمایت از پژوهش می‌دهند، عملا هیچ حمایتی از پژوهش و پژوهشگران نمی‌شود؛ بودجه اختصاص پیدا کرده به بخش پژوهش به قدری کم است که اصلا نمی‌توان انتظاری از پژوهشگران و کتاب‌های منتشره در حوزه موسیقی داشت؛ گویی سرمایه‌گذاری در عرصه فرهنگی موضوع مورد علاقه مدیران ما نیست.
جاوید در ادامه گفت: سال‌هاست که به همت عده‌ای از دوستان و هم‌کاران، مجموعه پژوهش‌هایی که نه به صورت سفارشی، بلکه بر اساس دغدغه و نیاز دانش موسیقی در کشور را با نام «دانش‌نامه موسیقی مذهبی ایران» تهیه کردیم که تنها در مرحله فیش‌برداری به سه هزار صفحه رسیداما جایی را که بتواند از این پژوهش حمایت کند نیافتیم. چراکه این مجموعه دارای حدود 28 سی دی صوتی است که اگر این کتاب بخواهد به چاپ برسد 6هزار صفحه، معادل سه کتاب دوهزار صفحه‌ای می‌شود.
این استاد موسیقی حمایت دولت در عرصه پژوهش را امری ضروری دانست و تاکید کرد: مادامی که نگرش مدیران فرهنگی ما به پژوهش و حمایت از آن کامل و تخصصی نشود، چنین پژوهش‌هایی به جای این‌که در اختیار جامعه باشد و به دست مخاطب هدف برسد، هم‌چنان در گوشه‌ای از خانه پژوهشگران خاک خواهد خورد.
وی گفت: به هرحال کتاب‌هایی که در زمینه موسیقی مناطق و نواحی کار شده بسیار محدود است و ما با این شرایط نتوانستیم رسالت خودمان را نسبت به موسیقی سرزمین‌مان آن‌طور که باید به جا بیاوریم. نوشتن کتاب تخصصی کاری ساده نیست و حمایت و همین‌طور نظارت بر آن هم ساده نمیتواند ساده باشد.
پژوهشگر حوزه موسیقی افزود: در حال حاضر تخصص در زمینه موسیقی به این معنی است که بتوانیم ساز را خوب کوک کنیم و خوب بنوازیم، همین و بس! همان‌طور که می‌بینیم، آن‌چه از موسیقی در وضعیت کنونی آموزش داده می‌شود، تنها همین موضوع است و در مرتبه آکادمیک خود، تخصص موسیقی این‌طور تعریف شده که دانشگاه‌های ما بتوانند یک ارکستر خوب را تحویل جامعه بدهند.
جاوید همچنین درباره کتاب‌های موسیقی موجود، گفت: متاسفانه حوزه نشر در موسیقی هم به همین تناسب در حال فعالیت و رشد است. در حال حاضر آن‌چه از کتاب تخصصی موسیقی در بازار می‌بینیم، کتاب‌هایی است که درباره چگونه نواختن نوشته شده که در آن‌ها هر کس حرف و کلام خودش و کلاس خاص خودش را تعریف کرده و آموزش می‌دهد؛ درحالی‌که کتاب تخصصی موسیقی یک کشور را باید یک هیأت علمی که احاطه کاملی بر ابعاد و شاخه‌های مختلف موسیقی دارد بنویسند، که من تا به حال چنین هیأتی را ندیده‌ام.
وی در تشریح ابعاد کمی و کیفی این آثار ادامه داد: ما در زمینه‌های مختلف موسیقی کتاب‌های زیادی داریم؛ مثلا در زمینه دف حدود 50 عنوان کتاب، سه‌تار حدود 30 عنوان، نی حدود 20 عنوان کتاب داریم که تازه وقتی به نت‌نگاری آن‌ها نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که بعضی از این کتاب‌ها دچار اشکال هستند. حتی شورایی که اجازه چاپ این کتاب‌ها را صادر کرده‌اند، این زحمت را به خود ندادند که یک بار این کتاب را بررسی کنند.
این استاد موسیقی با انتقاد از عدم نظارت کیفی مناسب بر کتاب‌های موسیقی، گفت: ما در حوزه‌های دیگر نشر مثل شعر یا ادبیات داستانی می‌بینیم که برای چاپ یک کتاب چه مراحل سختی طی می‌شود و بارها پیش آمده که صفحات زیادی از این کتاب‌ها را حذف یا اصلاح کرده اند. در این‌جا من به خوب یا بد بودن سانسور و ممیزی کاری ندارم ولی مشخص است که این آثار خوانده می‌شود و یک هیأتی آن را مورد بررسی قرار می‌دهند ولی در مورد موسیقی این‌گونه نیست و متاسفانه تبعات آن را در سال‌های پیش با انتشار چند کتاب کپی‌برداری شده مشاهده شد.
جاوید، فرهنگ موسیقی و پژوهش‌های ریشه‌ای را حلقه مفقوده و مورد غفلت قرار گرفته در آموزش و به خصوص نشر حوزه موسیقی دانست و گفت: وقتی از موسیقی مذهبی سخن به میان می‌آید، همگان با تسلط می‌توانند موسیقی مذهبی غربی (مَس) را تشریح و سازهای به کار گرفته شده و ترکیب‌بندی آن‌ها در این نوع موسیقی را بیان کنند اما موسیقی مذهبی کشور خودمان برای جامعه و حتی اکثر جامعه آکادمیک ما شناخته شده نیست و به ندرت به سمت شناسایی این موضوع رفته‌ایم و اندک فعالیت‌هایی که در این زمینه شده، به صورت گسسته بوده و راه به جایی نبرده است.
این پژوهشگر فرهنگی با اشاره به بیش از 35 سال تحقیق و پژوهش و فعالیت در زمینه فرهنگ موسیقی آئینی عنوان کرد: تحقیقات من در این سال‌ها نشان داد که ما 28 شاخه موسیقی آئینی و مذهبی داریم که اکثرا ناشناخته و مغفول مانده‌اند، درحالی‌که این موسیقی پدران و اجداد ماست و باید در اولویت دانش ما در زمینه موسیقی باشد. آیا ما در کتاب‌های موجود تخصصی موسیقی ما به این شاخه‌ها پرداخته‌ایم؟ کتاب‌های سطحی که به یک بخش از موسیقی مذهبی اشاره کرده را نمی‌توان موسیقی آئینی و مذهبی کشوری مثل ایران دانست.
آیا کسی دغدغه دانش نامه موسیقی مذهبی ایران را دارد؟
وی در تشریح دلایل عدم تحقیق و پژوهش و دست به قلم شدن بزرگان موسیقی اظهار کرد: با تمامی شعارهایی که مدیران فرهنگی درباره حمایت از پژوهش می‌دهند، عملا هیچ حمایتی از پژوهش و پژوهشگران نمی‌شود؛ بودجه اختصاص پیدا کرده به بخش پژوهش به قدری کم است که اصلا نمی‌توان انتظاری از پژوهشگران و کتاب‌های منتشره در حوزه موسیقی داشت؛ گویی سرمایه‌گذاری در عرصه فرهنگی موضوع مورد علاقه مدیران ما نیست.
جاوید در ادامه گفت: سال‌هاست که به همت عده‌ای از دوستان و هم‌کاران، مجموعه پژوهش‌هایی که نه به صورت سفارشی، بلکه بر اساس دغدغه و نیاز دانش موسیقی در کشور را با نام «دانش‌نامه موسیقی مذهبی ایران» تهیه کردیم که تنها در مرحله فیش‌برداری به سه هزار صفحه رسیداما جایی را که بتواند از این پژوهش حمایت کند نیافتیم. چراکه این مجموعه دارای حدود 28 سی دی صوتی است که اگر این کتاب بخواهد به چاپ برسد 6هزار صفحه، معادل سه کتاب دوهزار صفحه‌ای می‌شود.
این استاد موسیقی حمایت دولت در عرصه پژوهش را امری ضروری دانست و تاکید کرد: مادامی که نگرش مدیران فرهنگی ما به پژوهش و حمایت از آن کامل و تخصصی نشود، چنین پژوهش‌هایی به جای این‌که در اختیار جامعه باشد و به دست مخاطب هدف برسد، هم‌چنان در گوشه‌ای از خانه پژوهشگران خاک خواهد خورد.
وی گفت: به هرحال کتاب‌هایی که در زمینه موسیقی مناطق و نواحی کار شده بسیار محدود است و ما با این شرایط نتوانستیم رسالت خودمان را نسبت به موسیقی سرزمین‌مان آن‌طور که باید به جا بیاوریم. نوشتن کتاب تخصصی کاری ساده نیست و حمایت و همین‌طور نظارت بر آن هم ساده نمیتواند ساده باشد.
نظر شما