خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)_سارا اسلامی: محمد قاضی فرزند میرزاعبدالخالق قاضی در ۱۲ مرداد ۱۲۹۲ در شهر مهاباد در استان آذربایجان غربی ایران به دنیا آمد.  از ابتدای دهه ۱۳۲۰ با ترجم اثری کوچک از ویکتور هوگو به نام «کلود ولگرد»، نخستین قدم را در راه ترجمه برداشت و پس از آن ۱۰ سال ترجمه را کنار گذاشت. در سال ۱۳۲۹ پس از صرف یک سال‌و نیم وقت برای ترجمه «جزیره پنگوئن‌ها» اثر آناتول فرانس، به‌زحمت توانست ناشری برای این کتاب پیدا کند، اما سه سال بعد که این اثر انتشار یافت، به دلیل شیوایی و روانی و موضوع متفاوت کتاب، آناتول فرانس از ردیف نویسندگان بی‌­مخاطب که کتاب­شان را در انبار کتاب‌فروشان در ایران خاک می‌خورد به درآمد.

در سال ۱۳۳۳ کتاب «شازده کوچولو» نوشته سنت اگزوپری را ترجمه کرد که بارها تجدید چاپ شد. محمد قاضی با ترجمه دوره کامل «دن کیشوت» اثر سروانتس در سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۷ جایزه بهترین ترجمه سال را از دانشگاه تهران دریافت کرد.محمد قاضی پس از بازنشستگی از وزارت دارایی، به فعالیت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پرداخت که حاصل این دوره ترجمه کتاب‌های «باخانمان» از هکتور مالو، «ماجراجوی جوان» از ژاک ژروند و «زوربای یونانی» از نیکوس کازانتزاکیس است. محمد قاضی در ۱۳۵۴ به بیماری سرطان حنجره دچار شد و هنگامی که برای معالجه به آلمان رفت، بیماری تارهای صوتی و نای او را گرفته بود. این مترجم به­نام ایرانی پس از جراحی، به ‌علت از دست دادن تارهای صوتی، دیگر نمی‌توانست سخن بگوید و از دستگاه خاصی برای حرف زدن استفاده می‌کرد؛ با این حال کار ترجمه را ادامه داد و ترجمه‌های جدیدی از او تا آخرین سال حیاتش انتشار می‌یافت. وی ۵۰ سال ترجمه کرد و نوشت و نتیجه تلاش او ۶۸ اثر اعم از ترجمه ادبی و آثار خودش به زبان فارسی است.وی بیشتر از زبان فرانسوی به فارسی ترجمه می‌کرد. همچنین آثاری را از روسی و کردی به فارسی برگرداند. قاضی در مقدمه کتاب‌های خود تحلیل‌های عالی و عقاید جالبی را می‌گنجاند که کتاب‌های مورد ترجمه او را بسیار جذاب‌تر می‌کرد. محمد قاضی در سحرگاه چهارشنبه ۲۴ دی ۱۳۷۶ در ۸۴ سالگی در تهران درگذشت. او در شهر زادگاه خود مهاباد به خاک سپرده شد.در ادامه نگاهی داریم به آثاری که از این مترجم ایرانی منتشر شده‌اند.

سپید دندان اثر جک لندن
داستان «سپیددندان»، در جریان تب طلای کلوندایک رخ می‌دهد. جک لندن، نویسنده آمریکایی، زندگی سگی را که خون گرگی دارد دنبال می‌کند. او در این رمان به مسائل اخلاقی و تقابل وحشی‌گری و تمدن انسانی می‌پردازد. سپید دندان تا کنون چندین بار از سوی ناشران مختلف در ایران چاپ و تجدید چاپ شده است که از جمله می‌توان به شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (نوبت دوازدهم، 1395)، موسسه انتشارات نگاه (نوبت سوم، 1392)، انتشارات امیرکبیر (نوبت دهم، 1388) اشاره کرد.

معجزه‌ای برای پرین اثر  هکتورهانری مالو
«معجزه‌ای برای پرین» عنوان کتابی است از هکتور هانری مالو، نویسنده کتاب‌هایی چون «بی‌خانمان» و «با خانمان» که با ترجمه‌ محمد قاضی به چاپ رسید. این اثر ترجمه‌ای از کتاب فرانسوی En famille است.«معجزه‌ای برای پرین» را انتشارات بدرقه جاویدان به بازار عرضه کرده است که نوبت دوم آن در سال 1395 منتشر شد.

دکامرون اثر جووانی بوکاتچو
بوکاچیو نویسنده ایتالیایی قرن ۱۴ میلادی، این کتاب را به سبک هزار و یک شب نگاشته و مواد خام این قصه‌ها را از افسانه‌های یونانی، رومی و کشورهای مشرق زمین و گاه از زندگی روزمره مردم گرفته ‌است. شخصیت­های «دکامرون» هفت زن و سه مرد هستند که برای گریز از بلای طاعون، فلورانس را ترک می‌کنند و به خانه‌های ییلاقی اطراف شهر پناه می‌برند؛ در آن جا برای این که ذهن خود را از این واقعه منحرف کنند به قصه‌گوئی برای یکدیگر می‌پردازند. دکامرون از ۱۰۰ داستان تشکیل شده است. انتشارات مازیار این کتاب را چاپ و تجدید چاپ کرده است که چاپ سوم آن سال گذشته به بازار آمد.

تاریک‌ترین زندان اثر ایوان اولبراخت
این کتاب، روایتگر ظلمتی درونی است که عقل و اراده و قوای مدرکه انسانی را به بند می‌کشد و در گرداب هائل خویش، روح و جسم آدمی را به هلاکت می‌رساند. اولبراخت، نویسنده اهل چکسلواکی در این رمان خواننده را با زندگی کارمند بازنشسته‌ای آشنا می‌‌کند که بر اثر یک اتفاق، کم‌کم بینایی‌اش را از دست می‌دهد و این کوری به تدریج با بدگمانی و تغییرات ذهنی و خلقی‌، زندگی وی را به تباهی می‌کشد.«تاریک‌ترین زندان» تا کنون چندین بار از سوی ناشران مختلف در ایران چاپ و تجدید چاپ شده است که از جمله می‌توان به شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (نوبت دوم، 1395)، انتشارات امیرکبیر (نوبت ششم، 1393) و زرین (نوبت پنجم، 1367) اشاره کرد.

 شازده کوچولو اثر آنتوان دو سنت اگزوپری
شخصیت قهرمان این داستان فرانسوی، خلبانی است که پس از فرود در بیابان با پسر کوچکی آشنا می‌شود. پسرک به خلبان می‌گوید که با کمک پرندگان مهاجر از اخترکی دوردست می‌آید و تصمیم گرفته است برای اکتشاف اخترک‌های دیگر خانه را ترک کند. او هم‌چنین برای خلبان از گل سرخ محبوبش می‌گوید که دل در گرو عشق او دارد.  این کتاب در ایران بارها و با ترجمه‌های مختلف به بازار آمده است. یکی از بهترین ترجمه‌های شازده کوچولو به محمد قاضی تعلق دارد که تا کنون چندین بار چاپ و تجدید چاپ شده است. نشر قطره چاپ پنجم این اثر را با عنوان نمایش‌نامه شازده کوچولو در سال 1395 روانه بازار کرد. از دیگر ناشران این کتاب می‌توان به امیرکبیر (نوبت شصتم، 1395)، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (نمایش‌نامه شازده کوچولو/ نوبت اول، 1389) و شرکت سهامی کتاب‌های جیبی (نوبت سیزدهم، 1369) اشاره کرد. شازده کوچولو همچنین تا کنون چند بار به زبان کردی منتشر شده است. شازا بووچکه له (انتشارات احسان، محمد قاضی، رضوان متوسل، نوبت اول، 1394)، شازاده بچووک (انتشارات ریباز، محمد قاضی، نوبت اول، 1394) و شازاده وه شله (انتشارات احسان، محمد قاضی, کوروش امینی، نوبت اول، 1388) از جمله این ترجمه‌ها هستند.

قربانی اثر کورتزیو مالاپارته
«قربانی»، روایتی از  جبهه‌ جنگ جهانی دوم است؛ روایتی از اوضاع کشورهای تحت اشغال جبهه متحدین آلمان و ایتالیا، از دل اردوگاه فاتحان سال‌های اول جنگ. کورتزیو مالاپارته خبرنگاری ایتالیایی بود که با سمت سروانی در کشورهای مختلف جبهه متحدین می‌گشت و خاطراتش را مخفیانه می‌نوشت. او بلافاصله بعد از پایان جنگ این خاطرات را در قالب کتاب «قربانی» منتشر کرد.  این کتاب تا کنون بارها از سوی ناشران مختلف در ایران چاپ و تجدید چاپ شده است که از جمله می‌توان به نشر ماهی (نوبت اول، 1395)، نشر علم (نوبت پنجم، 1372) و انتشارات زمانی (نوبت چهارم، 1366) اشاره کرد.

 مادر اثر پرل سایدن استریکر باک
موضوع این کتاب رنج و تحمل زني روستايي است که شوهرش او را به همراه بچه‌هاي کوچک ترک مي‌کند و زن براي گذران زندگي مجبور مي‌شود همه کارهاي کشاورزي و ديگر امور مربوط به خانه‌داري را با سختي و مشقت زياد انجام دهد. او ضمن این مشکلات، بايد جوابگوي روستائياني باشد که با نگاه‌هاي پر و متعجب از نبودن شوهر، به او مي‌نگريستند؛ درنتيجه به فکر راه چاره‌اي مي‌افتد. کتاب «مادر» را ناشران مختلفی چون امیرکبیر (نوبت یازدهم، 1395)، علمی و فرهنگی (نوبت هفتم، 1394)، ناهید (نوبت ششم، 1378) و کتاب‌های جیبی (نوبت ششم، 1363) به بازار عرضه کرده‌اند.

مادر اثر ماکسیم گورکی
رمان روسی «مادر» درباره کارگران انقلابی کارخانه‌هاست اما تنها نقل واقعه‌ای از مبارزات انقلابی نیست؛ هر چند گورکی با غنی کردن شخصیت قهرمانان خود به وسیله خصوصیاتی که از مبارزان دیگر گرفته چنین امری را به ذهن متبادر می‌کند.  یکی از جنبه‌های بسیار مهم رمان «مادر» این است که تخیل سهم بسیار کمی دارد و رمان نویس در تدوین آن از خیال‌پردازی و صحنه‌سازی گریزان بوده است؛ او صرفا به رویدادهایی که خود تماشاگر آن بوده و یا به مقتضای تجربه‌های انقلابی خویش از آنها آگاهی داشته، تکیه کرده است. تا کنون انتشارات جامی (نوبت سوم، 1392) و عصر جدید (نوبت دوم، 1366) مادر را منتشر کرده‌اند.

قلعه مالویل اثر روبر مرل
داستان این کتاب در مورد انفجار بمبی است که دنبا را به نابودی می‌کشاند. امانوئل، شخصیت اصلی کتاب «قلعه مالویل»، زمین‌دار بزرگی در یکی از روستاهای فرانسه است. او به همراه تعدادي از دوستان و خدمتكاران خود، در حال انجام وظایف روزانه در در سرداب قلعه بود كه صداي انفجار شديدي بلند شده و گرماي بسيار زيادي آنها را احاطه مي‌كند.  زمانی که آنها از سرداب خارج مي‌شوند درمی‌بابند در اثر انفجار چيزي شبيه به بمب اتم، دنيا نابود شده است و تنها مكان‌ها و انسان‌هاي محدودي باقي مانده‌اند. داستان در مورد تلاش این افراد برای زندگی با کمترین امکانات است. «قلعه مالویل» را شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (نوبت پنجم، 1395) و انتشارات نیلوفر (نوبت سوم، 1384) به چاپ رسانده‌اند.

کره اسب آتشین اثر ولادیمیرمایا کوفسکی
این کتاب برای گروه سنی ب (۷تا۹سال) نوشته شده است. داستان آن به کودکی می‌پردازد که از پدر خود تقاضای یک اسب می‌کند. پدر به مغازه اسباب‌بازی فروشی می رود. ولی اسب پیدا نمی‌کند. آنها تصمیم می‌گیرند که خودشان اسب بسازند و این کار را با چوب و مقوا و... انجام می‌دهند. نقاشی هم آن را رنگی می‌کند. سوارکار جوان اکنون سوار بر آن می‌تازد. انتشارات دنیای نو در سال 1395 این اثر را تجدید چاپ کرده است.

دن کیشوت اثر میگل دو سروانتس
«دن کیشوت» زندگی فردی را به مخاطب نشان می‌دهد که دچار توهم است و وقت خود را با خواندن آثار ممنوعه می‌گذراند. دن کیشوت یکی از نخستین رمان‌هایی است که به زبان‌های نوین اروپایی نوشته شده و سروانتس بخش بیشتر آن را در زندان نوشته ‌است. در زمان روایت داستان، نوشتن و خواندن آثاری که به شوالیه‌ها می‌پرداخت ممنوع بود؛ شخصیت اصلی داستان خود را جای یکی از همین شوالیه‌ها تصور می‌کند و دشمنانی فرضی در برابر خود می‌بیند که اغلب کوه‌ها و درخت‌ها هستند.  این اثر ناشران و چاپ‌های متعددی در ایران داشته است از جمله ثالث (نوبت یازدهم، 1395)، جامی (نوبت سوم، 1387)، روایت (نوبت ششم، 1374)، هدایت (نوبت پنجم 1369)، نیل (نوبت چهارم، 1362) و نشر نو (چهارم، 1361).

دکتر کنوک اثر ژول رومن
نمايشنامه «دکتر کنوک» مخاطب را به جهاني پرتاب مي‌کند که تزوير و طمع از اصول پذيرفته شده آن است. آدمي در دستان «دکتر کنوک»، که نماد دست نامرئي و بازيگر پشت پرده است، بدل به موجود ساده‌لوحي مي‌شود که مي‌توان او را با خنده‌ها و لبخندها، به دنيايي خيالي و پر اوهام کشاند، خلع سلاحش کرد و او را همچون ابزاري به کار گرفت. زودباوري آدمي، شاکله نمايشنامه است و نويسنده با چيره‌دستي نشان مي‌دهد که چگونه فريب مردم به خودکامگي فردي منتهي مي‌شود. این کتاب را فرهنگ جاوید سال گذشته مجداد به بازار نشر فرستاد.

داستان کودکی من اثر چارلز چاپلین
این کتاب زوایای ناگفته‌ زندگی چارلی چاپلین را نشان می‌دهد و به سال‌های كودكی، نوجوانی و قبل از به شهرت رسیدن چارلی چاپلین اختصاص دارد. چاپلین در این زندگی‌نامه‌ گوشه‌هاى تاریك دوران كودكی‌اش را براى مخاطب روشن می‌كند. این اثر را تا کنون نشر ثالث (نوبت سوم، 1395) و انتشارات روایت (نوبت دوم، 1372) منتشر کرده‌اند.

زن نانوا ؛ اقتباسی از داستانی به قلم ژان ژیونو اثر  مارسل پانیول
همسر بی‌وفای تنها نانوای شهر کوچک، او را ترک می‌کند؛ نانوا از غصه فراق وی، دیگر نان نمی‌پزد و اهالی نیز دست به کار می‌شوند تا زن را به سر خانه و زندگی‌اش برگردانند و اوضاع به حال اول دربیاید.  این اثر را انتشارات امیرکبیر (نوبت اول، 1395) و نشر نیلوفر (نوبت دوم، 1364) به بازار عرضه کرده‌اند.

شاهزاده و گدا اثر مارک تواین
«شاهزاده و گدا» نام رمانی تاریخی مارک تواین، نویسنده آمریکایی است که در سال ۱۸۸۱ میلادی نگارش شده و بارها مورد اقتباس تصویری در قالب فیلم سینمایی، سریال تلویزیونی و انیمیشن قرار گرفته‌است. این کتاب داستان ادوارد و تام را بیان می‌کند که یکی ولیعهد انگلستان و دیگری گدایی بیش نیست. دست تقدیر به واسطه چهره‌های آن‌ها که بسیار شبیه هم است این دو را بر جای یکدیگر می‌نشاند و آنها زندگی دیگری را امتحان می‌کنند. تام و ادوارد هر دو در یک روز در خانواده‌هایی کاملا متفاوت به دنیا آمده‌اند.  نویسنده از سویی از نظام فاسد دربار انگلستان و از سویی دیگر از فساد اخلاقی در میان مردم فرودست جامعه انگلستان انتقاد می‌کند.این اثر تا کنون بارها و از سوی ناشران مختلف در ایران چاپ و تجدید چاپ شده است که از جمله می‌توان به شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (نوبت چهارم، 1395)، امیرکبیر (نوبت پانزدهم، 1394) و انتشارات سعیدی (نوبت دهم، 1368) اشاره کرد.

 باخانمان  اثر هکتورهانری مالو
این کتاب داستان دختری به نام پرین است که پدری فرانسوی و مادری هندی دارد. پدر پرین قبل از مرگ از همسر و دخترش می‌خواهد که به زادگاهشان بازگردند. با مرگ پدر، پرین و مادرش مسافرت خود را آغاز می‌کنند تا خود را به روستایی کوچک در شمال فرانسه برسانند. با مریضی مادر، پرین ناچار می‌شود همه چیز حتی الاغ محبوبش پاریکال را برای بدست آوردن پول و خرید دارو بفروشد اما مادرش سرانجام در پاریس از دنیا می‌رود. بعد از تحمل سختی‌های بسیار، پرین خود را به روستا می‌رساند و متوجه می‌شود پدربزرگش مالک پولدار کارخانه‌ای در روستا است. پرین خود را با نام اورولی معرفی می‌کند، صاحب شغلی در کارخانه می‌شود و منتظر است تا بالاخره حقیقت را به پدربزرگش بگوید…کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چاپ یازدهم این اثر را با ترجمه علی خاکبازان و محمد قاضی در سال  1394 روانه بازار کتاب کرده است.

 ماجراجوی جوان اثر ژاکلین سرون
این کتاب با زباني روان براي گروه‌هاي سني (د) و (ه) نگاشته شده است. داستان «ماجراجوی جوان» در دهکده‌اي می‌گذرد که بعضی بچه‌های آن مثل علف‌هاي هرز سبز مي‌شوند و رشد مي‌کنند. «ژوائو»، کودک پرتغالي، نيز يکي از اين بچه‌ها است و وقتي اولين بار روي نيمکت کلاس درس می‌نشیند، نه سال تمام از سنش مي‌گذرد. معلم کلاس اسم او را «ماجراجو» می‌گذارد و ژوائو از آن روز به بعد، همواره به ماجراهاي بزرگ و کشف دنياهاي جديد- مثل «واسکودوگاما»، کاشف بزرگ هم‌وطن خود- فکر مي‌کند.

مرده‌ریگ و چند داستان دیگر اثر گی دو موپاسان
در این کتاب چندین داستان کوتاه از نویسنده فرانسوی گردآوری شده‌اند. «مرده‌ریگ» داستان رذالت خانواده‌ای است که در صورتی ارثیه بازمانده از عمه خانواده را به دست می‌آورند که بچه‌دار شوند. آن‌ها تنها سه سال پس از مرگ عمه‌ خانواده فرصت دارند تا بچه‌دار شوند؛ در غیر این صورت کل ثروت عمه به یتیم‌خانه‌ها و... می‌رسد. زن و شوهر نمی‌توانند بچه‌دار نمی‌شوند و ثروت ممکن است از دست برود. آنها در توافقی که هرگز به زبان نمی‌آورند با همکار شوهر خانواده معاشرت می‌کنند و او را به خانواده‌شان راه می‌دهند؛ پس از این معاشرت است که زن حامله می‌شود. این اثر را انتشارات امیرکبیر تجدید چاپ کرده است. «مرده‌ریگ»، پیش از این در کتاب «تپلی و چند داستان دیگر» نیز به چاپ رسیده بود که نشر آروین، چاپ سوم آن را در سال 1372 با ترجمه محمد قاضی به بازار فرستاد.

غروب فرشتگان اثر پاسکال چکماکیان
پاسکال چکماکیان در 1984 از سوی موسسه بنیاد فرانسه برای تالیف کتاب غروب فرشتگان موفق به دریافت جایزه ادبی شارل اولمون شد. این کتاب، تاییدکننده حق دفاع و احترامی است که اقلیت‌های نژادی یا مذهبی هر کشور برای حفظ هویت یا معتقدات خویش قائل هستند. مزیت بزرگ این کتاب در این است که نویسنده همه صحنه‌ها و مطالب مربوط به این مسئله را با تعادل و آرامش خاص و بدون توسل به ندای زور و خشونت عرضه کرده است و این خود در اوضاع و احوال فعلی حاکم بر جهان کاملا نمونه و استثنایی است. «غروب فرشتگان» را تاکنون نشر ثالث (نوبت دوم، 1393) و انتشارات روایت (نوبت اول، 1371) منتشر کرده‌اند.

طلا اثر بلز ساندرلر
هدف نویسنده از روايت اين داستان نشان دادن زندگي انسانی است كه توانايي فتح كاليفرنيا را داشت و داراي ثروت زيادي بود اما با وجود همه قابليت‌هايش به دليل كشف طلا در زمين‌هاي خود با مشكلات عديده‌اي مواجه شد. این اثر را انتشارات امیرکبیر (نوبت سوم، 1393) و انتشارات روایت (نوبت اول، 1370) به چاپ رسانده‌اند.

 مادام بواری اثر گوستاو فلوبر
این داستان در مورد شخصی به نام شارل بوواری است که به عنوان دانش‌آموزی جدید به دبیرستانی در شهری کوچک می‌رود. شال بعد از چند سال پزشک می‌شود. مادرش او را مجبور به ازدواج با زنی می‌کند که خیلی از او بزرگ‌تر است. چند سال بعد همسرش بر اثر یک اتفاق می‌میرد و شارل که عاشق «اِما رئو» دختر یکی از بیمارانش شده بود، ازدواج می کند؛ دختری که به نام مادام بوواری مشهور می‌شود و همه حوادث داستان حول محور او اتفاق می‌افتد.مادام بواری را انتشارات مجید (نوبت ششم، 1393) با ترجمه قاضی منتشر کرده است. دو نشر هدایت (نوبت پنجم، 1369) و نیل (نوبت چهارم، 1363) مادام بواری را با ترجمه محمد قاضی و سیداحمد عقیلی روانه بازار کرده‌اند.

ماجرای یک پیشوای شهید اثر اینیاتسیو سیلونه           
این نمایشنامه، درباره «پاپ کلستینوس پنجم» است. او حدود سه ماه در مقام پاپی ماند. پاپ کلستینوس پنجم در آن مدت می‌خواست تا آن‌گونه که همیشه بوده، پاکدامن و شریف باقی بماند و سد راه کارهای خلاف دین و اخلاق زیردستان شود. ولی موفق نشد و مخالفان، عرصه را چنان بر او تنگ کردند که از قدرت چشم پوشید و تصمیم گرفت به عزلت­گاه زهد و ریاضتش بازگردد. اما جانشین او، فرمان توقیفش را صادر کرد و کلستینوس پس از تعقیب و گریز، خود را تسلیم کرد، به زندان افتاد و در زندان کشته شد. این کتاب را فرهنگ جاوید هم در 1393 روانه بازار کرده است.

 ساده‌دل اثر  ولتر
این کتاب در مورد جوانی به نام کاندید است که در قصر بارون آلمانی زندگی می‌کند. بارون شخصی به نام پانگلوس را که از بهترین معلمان است برای تربیت کاندید استخدام می‌کند. پانگلوس همواره به کاندید می‌آموزد که ما در محیطی سرشار از خوشبختی و خوبی زندگی می‌کنیم. بعد از مدتی بارون به کاندید شک می‌کند و به گمان اینکه به دخترش نظر دارد او را از کاخ بیرون می‌کند. کاندید نیز به اجبار به گروه سربازان بلغاری می‌پیوندد. کاندید در جریان این اتفاقات متوجه می‌شود که دنیا محلی سرشار از خوشبختی نیست.  کتاب ساده دل، که ولتر آن را در سه روز نگاشته است، با طنز مفاهیم عمیقی را که انسان امروزی با آن روبه‌رو است مطرح می‌کند. این کتاب که در قرن هجدهم نوشته شده است می‌تواند ابعاد وجودی انسان کنونی را نیز دربرگیرد.ساده دل، را تا کنون انتشارات جامی (نوبت دوم، 1392) و نیل (نوبت پنجم، 1363) منتشر کرده‌اند.

زارا  اثر محمد قاضی
این رمان عاشقانه، داستان عشق صادقانه چوپانی به نام قادر را به دختری به‌نام زارا روایت می‌کند که مبتلا به بیماری جذام است. محمد قاضی درکنار رابطه و عشق میان این دو، زندگی و اوضاع سخت بیماران جذام را نیز به تصویر می‌کشد. این اثر تا کنون چندین بار در ایران نشر و باز نشر شده‌ است که از جمله ناشران آن عبارتند از: راویان مهر (نوبت هشتم، 1382) و ثالث (نوبت هفتم، 1378).  انتشارات روایت (نوبت ششم، 1373) و نشر هدایت (نوبت دوم، 1370) نیز آن را با عنوان «زارا، عشق چوپان» منتشر کرده‌اند.  همچنین سبحان امینی این کتاب را با عنوان زارا به هه ورامی به زیان کردی ترجمه و انتشارات ئه وین چاپ نخست آن را در سال 1392 روانه بازار کرده است. دیگر چاپ‌ کردی این اثر را نشر مرکز با عنوان زارا ئه وینی شوان با ترجمه محمدرئوف مرادی (نوبت اول، 1376) به چاپ رساند.  همچنین دانشگاه کردستان ترجمه انگلیسی آن را با عنوان Zara, the shepherd's love با ترجمه حمید گلپسندی و طاهر سرحدی در سال 1385 منتشر کرد.

کی په نیره کپش ولا ونانی؟ اثر  محمد قاضی
این داستان روانشناسانه که برای کودکان نوشته شده است، به تحول و موفقیت می‌پردازد.  انتشارات ئه وین چاپ نخست این اثر را در سال 1392 با ترجمه سبحان امینی به زبان کردی منتشر کرده است. 

نیه توچکا اثر  فئودورمیخائیلوویچ داستایوسکی
داستان کتاب، درباره زندگی پر غصه دختری جوان و بسیار فقیر است که در شهر سنت پترزبورگ زندگی می‌کند؛ دختری یتیم که توسط خانواده ثروتمندی به سرپرستی گرفته می‌شود. دخترک در هنگام دیدار با خواهر ناتنی خود به نام کاتیا، به شدت شیفته او می‌‌شود و این دو به زودی تبدیل به دو شخصیت جدایی‌ناپذیر می‌شوند. با این حال یک روز کاتیا مجبور به ترک نیه توچکا و عزیمت به مسکو به همراه پدر و مادرش می‌شود. برای هشت سال آینده، نیه توچکا با خواهر بزرگ کاتیا که اکنون دیگر به عنوان مادر جدید او تلقی می‌شود زندگی می‌کند. داستان قبل از پیوند و اتحاد دوباره کاتیا و نیه توچکا، به انتها می‌رسد اما در حقیقت قهرمان واقعی این اثر، ناپدری نیه توچکا است که طبعی تند و سرکش و فکری آشفته و نابسامان دارد.   انتشارات نیلوفر چاپ ششم نیه توچکا را در سال 1389 منتشر ساخت.

کورش کبیر اثر آلبر شاندور
این کتاب به کوروش هخامنشی، شاه ایران می‌پردازد. انتشارات زرین (نوبت چهاردهم، 1388) و نگارستان کتاب (نوبت سیزدهم، 1387) کورش کبیر را منتشر کرده‌اند.  

نان و شراب اثر اینیاتسیو سیلونه
اینیاتسیو سیلونه، نویسنده ایتالیایی، نان و شراب را زمانی نوشت که در تبعید دولت بنیتو موسولینی به سر می‌برد. در این رمان، که سهم حسب حال سیلونه در آن بسیار زیاد است، او از انقلابی دل‌زده‌ای سخن می‌گوید که سیلونه احساس می‌کرد در وجود خودش سربرمی‌آورد. سپینا، قهرمان کتاب هر چند سوسیالیست است اما هرگز یک موجود حزبی دگماتیست نیست. او در تمام مدت در کار نقد خویش است.  چاپ شانزدهم نان و شراب را اننتشارات زرین در سال 1386 و چاپ هفدهم این اثر را انتشارات نگارستان کتاب در سال 1388 روانه بازار نشر کرده‌اند.

ناپلئون اثر  ی.و. تارله
این کتاب در مورد ناپلئون، امپراتور نامی فرانسه است. انتشارات خوارزمی، چاپ هفدهم ناپلئون را در سال 1388 منتشر کرد. 

آزادی یا مرگ اثر نیکوس کازانتزاکیس
این کتاب به ماجرای مبارزه میکلس، پهلوان یونانی اهل جزیره کرت با دولت عثمانی که در آن زمان هنوز حاکم بخشی از اروپا از جمله یونان بود، می‌پردازد. عمده ماجراهای کتاب در شورش سال ۱۸۸۹ جزیره کرت علیه عثمانی رخ می‌دهد. کازانتزاکیس برای شخصیت میکلس از پدر خود الهام گرفته‌ است. چاپ ششم «آزادی یا مرگ» در سال 1387 از سوی انتشارات خوارزمی منتشر شد.

زوربای یونانی اثر نیکوس کازانتزاکیس
راوی این داستان، روشنفکر جوان اهل یونان است که می‌خواهد برای مدتی کتاب‌هایش را کنار بگذارد. او برای راه‌اندازی مجدد یک معدن زغال سنگ به جزیره کرت سفر می کند. درست قبل از مسافرت با مرد ٦٥ ساله رازآمیزی به نام آلکسیس زوربا آشنا می‌شود. این مرد او را قانع می‌کند که او را به عنوان سرکارگر معدن استخدام کند. آنها در جزیره کرت، کار روی معدن را آغاز می‌کنند اما راوی نمی‌تواند بر وسوسه‌اش برای کار روی دستنوشته‌های ناتمام خود درباره زندگی و اندیشه بودا خودداری کند. در طول ماه‌های بعد زوربا تاثیر بسیار عمیقی بر مرد می‌گذارد و راوی در پایان به درک تازه‌ای از زندگی و لذت‌های آن می‌رسد.انتشارات خوارزمی چاپ دوم این کتاب را در سال 1387 به بازار فرستاده است.

مسیح باز مصلوب اثر نیکوس کازانتزاکیس
محل وقوع داستان، یکی از روستاهای یونان است که توسط حکمران منصوب از طرف دولت عثمانی، اداره می‌شود. مانولیوس نام شخصیت اصلی این رمان است که الگوی خود را مسیح قرار داده‌ و داستان کلی رمان روایت‌کننده داستان زندگی وی و تلاش‌ها و کوشش‌هایی است که او برای کمک به مردم می‌کند. ناشر این کتاب انتشارات خوارزمی است که چاپ هشتم آن را در سال 1387 منتشر کرد.

راز اقلیم آسمانی اثر  میکا والتاری
این کتاب داستان زندگی فردی به اسم مینوتوس مانیلیانوس را از دوران جوانی تا زمان پیری و مرگ او روایت می‌کند. مانیلیانوس در زمان پادشاهی نرون در امپراتوری رم باستان زندگی می‌کرد. چاپ دوم این اثر را انتشارات زرین در سال 1382 به چاپ رساند.

صلاح الدین ایوبی اثر آلبر شاندور
این کتاب به شخصیت صلاح‌الدین ایوبی (589 - 532 ق.) و جنگ‌های صلیبی می‌پردازد. انتشارات زرین، چاپ پنجم اثر مورد اشاره را در سال 1381 روانه بازار نشر کرد.

کرد و کردستان اثر واسیلی نیکیتین
در پژوهش حاضر، تاریخ قوم کرد و کردستان از زوایای گوناگون سیاسی و جامعه‌شناسی بررسی می‌شود. مرکز حفظ و نشر آثار استاد محمد قاضی و انتشارات درایت چاپ نخست این اثر را در سال 1378 منتشر کردند. پیش از آن انتشارات نیلوفر نوبت دوم آن را در سال 1367 به بازار فرستاده بود.

تاریخ ارمنستان اثر هراند پاسدرماجیان
پژوهش‌گر در این کتاب، تاریخ مردم و سرزمین ارمنستان را از عهد باستان تا قرون معاصر، طی نوزده فصل بررسی کرده است. انتشارات زرین (نوبت دوم، 1377) و نشر تاریخ ایران (نوبت اول، 1368) ناشر این اثر بوده‌اند.

گلعذار و هشت داستان دیگر کردی اثر آندره برونل
انتشارات پژوهنده چاپ نخست این هشت داستان عامیانه کردی را با ترجمه محمد قاضی و سیف‌الله گلکار در سال 1376 منتشر کرد.
گروه پنج نفره و کولی‌ها اثر انید بلایتن
داستان این کتاب ویژه کودکان و نوجوانان، در مورد كلودين و دیدار او با دختردايي و دو پسردايي او است که با قطار می‌آیند. انتشارات گلریز، چاپ نخست این اثر را با ترجمه محمد قاضی و سیف‌الله گلکار در سال 1375 به بازار نشر فرستاد.

چهل روز موسی داغ اثر فرانتز ورفل
داستان این نویسنده اتریشی-بوهمیایی، بر مبنای رویدادهای واقعی‌ای قرار دارد که در سال ۱۹۱۵ در دومین سال جنگ جهانی اول و آغاز نسل‌کشی ارمنی‌ها به وقوع پیوسته است. رمان مورد اشاره بر مقاومت جامعه کوچک ارمنی که در نزدیکی کوهستان موسی‌داغ در استان ختای زندگی می‌کردند، مترکز شده است. چاپ نخست این اثر را انتشارات زرین در سال 1374 منتشر کرد.

سرگذشت ترجمه‌های من اثر محمد قاضی
این کتاب زندگی‌نامه خودنوشت محمد قاضی است. انتشارات روایت، چاپ نخست کتاب را در سال 1373 به بازار فرستاد.

تاریخ مردمی آمریکا از 1860 تا 1921 اثر هاروی واسرمن
موضوع این کتاب، بیان تاریخ کشور آمریکا از زمان کشف قاره جدید تا سال 2001م بوده است. انتشارات آروین، تاریخ مردمی آمریکا را با ترجمه محمد قاضی و ملک ناصر نوبان در سال 1373 منتشر کرد.

پولینا چشم و چراغ کوهپایه اثر آنا ماریاتوته
پولینا که پدرو مادر خود را در کودکی از دست داده بود با یکی از بستگانش زندگی می‌کرد که زنی بسیار خشک و خشن بود. او 10 ساله بود که پس از یک بیماری برای بهبودی نزد پدربزرگ و مادربزرگ خود به ییلاق می‌رود و در آنجا زندگی متفاوتی را تجربه می‌کند.  کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چاپ دهم این کتاب را در سال 1372 به چاپ رساند.

سفر به آرمانشهر (ایکاری) اثر اتین کابه
«بررسی و تحلیل دیدگاه‌های اجتماعی و اقتصادی انسان»، مبحث اصلی كتاب است. چاپ نخست سفر به آرمانشهر در سال 1372 از سوی انتشارات تهران منتشر شد.

پسرک روزنامه فروش اثر اچ. دمی نیک
این کتاب داستان دوران سخت و پرمشقت کودکی و نوجوانی «جان ورکمن» را روایت می‌کند. او در تلاش بی‌وقفه برای نجات از فقر و دشواری، در عین پایبندی به اخلاق و انسانیت، درایت و زکاوت خود را به کار می‌بندد تا ناممکن را ممکن و دست نایافتنی را دست‌یافتنی کند. انتشارات نیلوفر چاپ دوم پسرک روزنامه فروش را در سال 1372 روانه بازار کرد.

خاطرات یک مترجم اثر محمد قاضی
انتشارات زنده‌رود، چاپ نخست این سرگذشتنامه را در سال 1371 به چاپ رساند.

در نبردی مشکوک اثر جان ارنست استاین بک
انتشارات روایت چاپ سوم این داستان معروف آمریکایی را در سال 1370 منتشر کرد. موسسه انتشارات آگاه نیز چاپ دوم آن را در سال 1361 به بازار فرستاده بود.
مهاتما گاندی اثر رومن رولان
رولان در سال ۱۹۲۰ به فلسفه بودایی و مشرق‌زمین و در راس آن کشور هند گرایش زیادی پیدا کرد و کتابی به سبک زندگینامه درباره مهاتماگاندی (۱۹۲۴) نوشت. او گاندی را در سوئیس ملاقات کرده بود. انتشارات روزبهان چاپ هفتم این کتاب را در سال 1370 منتشر کرد.

کلیم سامگین اثر ماکسیم گورکی
ماکسیم گورکی کتاب کلیم سامگین را در سال‌های ١٩٢٧ تا ١٩٣۶ نوشت اما مرگ مشکوک نویسنده مانع از تمام شدن کتاب شد. چاپ نخست این اثر در سال 1369 از سوی انتشارات سحر به بازار آمد.

آخرین روز یک محکوم و کلود ولگرد اثر ویکتورماری هوگو
آخرین روز یک محکوم، روایتی است که شرایط یک زندانی را تا لحظه اجرای حکم حکایت می‌کند. ویکتور هوگو از لغو محکومیت اعدام جانبداری می‌کند. زندانی، آنگاه که به سمت سکوی اعدام می‌رود، احساس خود را بر ما فاش می‌سازد تا به گفته خود، راه فراری بر اضطراب خویش بیابد و همچنین به این امید که داستانش «روزی به کار دیگران آید». این اثر را انتشارات هدایت (نوبت اول، 1369) و حلاج (نوبت هفتم، 1362) منتشر کرده‌اند.

سقوط پاریس اثر ایلیا ارنبورگ
این کتاب، رمانی رئالیستی است که داستان آن در بحبوحه جنگ جهانی دوم می‌گذرد. سقوط پاریس درباره وقایع تاریخی و اجتماعی فرانسه در سال‌های ۱۹۳۵ تا ۱۹۴0 است. این اثر را انتشارات کتاب زمان (نوبت اول، 1369) چاپ کرد.

دوریت کوچک اثر چارلز دیکنز
موضوع عامیانه این اثر نویسنده سرشناس انگلیسی، رفتارهای موجود در اداره‌های دولتی است که در آن زمان از نظر کندی کار و تنبلی کارکنان مورد اعتراض مردم بود. ویلیام دوریت، در پی اجرا نکردن قراردادی که با یکی از اداره‌ها امضا کرده بود به زندان گزمه‌ها می‌افتد و آنقدر آنجا می‌ماند که به پدر زندان گزمه‌ها، ملقب می‌شود. ایام حبس او با فداکاری‌های دختر کوچکش، امی ملقب به دوریت کوچک، تسکین می‌یابد.  این اثر را انتشارات هدایت (نوبت سوم، 1369) و جاویدان (نوبت دوم، 1363) با ترجمه سیداحمد عقیلی و محمد قاضی منتشر کرده‌اند.

حلقه سوم اثر کوستاس تاکتسیس
در این کتاب زنی به نام اکاوی داستان زندگی خود را برای دوستش نقل می‌کند. زندگی او به ظاهر گذرانی روزمره و مبتذل همچون بسیاری از سرگذشت‌های دیگر است اما بازیگران و سیر حوادث آنگونه که بانو شرح می‌دهد تبدیل به یک تراژدی هیجان انگیز می‌شود. تا کنون نشر البرز (نوبت دوم، 1369) و نشر نو (نوبت اول 1363) این کتاب را به بازار فرستاده‌اند.

تلماک اثر فرانسوا دوسالینیاک دولاموت فنلون
این کتاب روایتی از سرگذشت تلماک، پسر اولیس قهرمان بخش اول ادیسه‌ هومر، و تلاش این اسطوره یونانی برای یافتن پدر و حفظ پادشاهی است.  تلماک را انتشارات زرین (نوبت اول، 1368) منتشر کرد.

در زیر یوغ اثر  ایوان مینچوف وازوف
این کتاب اثری از نویسنده بلغار است که در آن به شرح مصائب مردم اروپای شرقی تحت سلطه اقوام بیگانه می‌پردازد. چاپ دوم در زیر یوغ را انتشارات توس در سال 1368 به بازار نشر فرستاد.  

بردگان سیاه؛ مندنیگر اثر کایل آنستون
این کتاب یک داستان آمریكایی است که در قرن بیستم منتشر شد. انتشارات زرین، چاپ سوم بردگان سیاه را در سال 1368 به چاپ رساند.

فاجعه سرخ پوستان آمریکا؛ دلم رابه خاک بسپار اثر دی بروان
این رمان به روشن‌ترین شکل، خشونت بنیادینی را بازنمایی می‌کند که در دل تمدن ما حک شده است. وحشتی که تمدن مدرن همه تلاش خود را می‌کند تا آن را به فراموشی بسپارد؛ به این منظور که انسان‌ها به یاد نیاورند که عالی‌ترین دستاوردهای بشری، لاجرم بر خون و زخم شکست‌خوردگان بنا شده است. چاپ دوم اثر مورد اشاره را انتشارات خوارزمی در سال 1367 روانه بازار نشر کرد.

بیست کشور امریکای لاتین اثر مارسل نیدرگانگ
نویسنده این اثر در سه جلد به معرفی 20 کشور آمریکای لاتین می‌پردازد. انتشارات خوارزمی، نوبت دوم کتاب بیست کشور امریکای لاتین را در سال 1367 به چاپ رساند.

نظری به طبیعت و اسرار آن اثر لئون برتن
این کتاب مجموعه مطالبى درباره زمین، جانوران، انسان و شگفتی‌های آفرینش است که در لابه‌لاى آن به راز بسیارى از مجهولات طبیعت و اسرار عجیب آن و نیز اطلاعاتى درباره دوران اولیه‌ پیدایش بشر و تاریخ طبیعى انسان اشاره شده است.انتشارات زرین، چاپ دوم این اثر را در سال 1366 منتشر کرد.

عروج اثر یژی کوزینسکی
اینکه انسان از برنامه‌ریزی در زندگی روزمره به دنبال اهداف خود باشد یک اصل پذیرفته شده در قرن کنونی با مشغله‌های زندگی عصر جدید است اما کوزینسکی در کتاب خود نشان می‌دهد فردی که کاملا با دنیای پیرامون خود غریبه است و حتی نام و نام خانوادگی وی مشخص نیست، می‌تواند با کمی شانس و البته پذیرفته شدن کلام ساده و صادق وی توسط انسان‌های در نظر پیشرفته و کارآزموده که چنان در دنیای پر از تظاهر و تزویر خود غرقه‌اند که این سادگی را نشان تیز هوشی و پربار بودن علم یک باغبان ساده بی و نام نشان می‌انگارند، حتی به بالاترین مقام در کشور مدعی بزرگ‌ترین اقتصاد و فرهنگ دنیا دست یابد. این اثر را انتشارات نیلوفر (نوبت اول، 1363) با ترجمه محمد قاضی و غلامحسین میرزاصالح به بازار نشر فرستاد.

سگ کینه‌توز اثر آلبرتو واسکث فیگه‌روا
این اثر یک رمان فرانسوی در مورد حیوانی زیبا و اصیل از ترکیب سگ گله آلمانی و گرگ است. انتشارات الفبا چاپ دوم سگ‌‌کینه‌توز را در سال 1362 منتشر کرد.

زمین و زمان اثر آلکسا‌ندر ملنتیویچ‌ ولکوف
موضوع این کتاب نجوم و فضانوردی، به زبان ساده است. انتشارات پندار (نوبت اول، 1361) این کتاب را منتشر کرد.