احمد شاکری؛ مشاور مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به اهمیت و ضرورت تشکیل گروه‌های انتشاراتی در کشور گفت: عموما گروه‌های انتشاراتی برای اینکه رونقی در حوزه بازاریابی نشر ایجاد کنند تشکیل می‌شوند و وضعیت به‌گونه‌ای شده صنعت نشر در جهان به سمت تشکیل گروه‌های انتشاراتی رفته و بخش قابل توجهی از گردش اقتصاد نشر دنیا در گروه‌های انتشاراتی رقم می‌خورد.
وی افزود: با توجه به اینکه نشر کاغذی بازده اقتصادی کمتری دارد، ناشران کوچک و متوسط به این نتیجه رسیده‌اند که از یک جایی به بعد تجمیع داشته باشند و برای تحقق این موضوع گروه‌های انتشاراتی راه‌اندازی کردند.
شاکری با بیان اینکه این کار به منافع جمعی ناشران کمک می‌کند، عنوان کرد: نگاهی به نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب نشان می‌دهد که در مواردی معمولا چندین انتشارات با همدیگر یک گروه انتشاراتی تشکیل می‌دهند و در نمایشگاه‌ها حضور پیدا می‌کنند. به عنوان مثال سال گذشته برای کشور فرانسه چندین گروه انتشاراتی وظیفه داشتند که حضور ناشران فرانسوی را به عنوان میهمان ویژه نمایشگاه کتاب فرانکفورت هدایت کنند.
وی درباره تبعات تشکیل گروه‌های انتشاراتی، گفت: ایده تشکیل موسسات گروهی نشر در این است که در حوزه نشر بازدهی اقتصادی بهتری داشته باشد و با ایده‌هایی از این دست اشتهای خواننده را به سمت خرید بیشتر کتاب بیشتر کنند.
مدیر بازار جهانی کتاب سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اشاره به تجربیات خود در حوزه نشر بین‌الملل، گفت: با توجه به اینکه اقتصاد نشر در کشورهای مختلف مدام در حال ضعیف‌تر شدن است، طبیعتا دلیل توجه به این موضوع توجه بیشتر به اقتصاد نشر است و موسسه‌های انتشاراتی به این سمت می‌روند تا هزینه‌ها را کاهش دهند.
لزوم حرکت ایران در مسیر جهانی شدن
شاکری با بیان اینکه مشکل اقتصاد نشر فقط مختص ایران نیست، یادآور شد: اکنون در همه کشورها مشکل اقتصاد نشر وجود دارد و خطر تعطیل شدن ناشران کوچک به عنوان یک مساله جدی مطرح است. از آنجایی که رونق کار ناشران بزرگ گاهی منجر به کسادی بازار کار ناشران کوچک‌تر می‌شود، تشکیل موسسه‌های گروهی نشر می‌تواند خطر تعطیلی آن‌ها را کاهش دهد.
وی تاکید کرد: این اتفاق در جهان رخ داده است و در صنعت نشر ایران هم می‌تواند با توجه به الگوهای داخلی شکل بگیرد. البته برای این گروه‌ها، حوزه‌های مختلفی وجود دارد. گاهی ناشران با موضوعات کاری متفاوت به این بخش وارد می‌شوند تا فعالیت تیم خود را توسعه دهند.
شاکری با اشاره به حضور و فعالیت گروه‌های انتشاراتی در نمایشگاه فرانکفورت، گفت: این اقدام موجب ساخت بستری بزرگ‌تر می‌شود. آن‌ها دور جمع می‌شوند تا هزینه‌های خود را کنترل کنند، البته این ایده معمولا در نمایشگاه‌های بزرگ دنیا وجود دارد و سال‌ها است که به عنوان یک سیاست فرهنگی دنبال می‌شود.
وی یادآور شد: البته گاهی هم این اتفاق در مقیاس استانی یا منطقه‌ای انجام می‌شود؛ به عنوان مثال در نمایشگاه کتاب پاریس این اتفاق به صورت استانی یا منطقه‌ای رخ می‌دهد و ناشران یک منطقه تحت لوای نام آن منطقه جمع می‌شوند و برند آن‌ها نام همان منطقه می‌شود.
شاکری با ارائه توضیحاتی درباره این تجربه، گفت: به عنوان مثال در غرفه‌ای تجمیعی به مساحت 500 مترمربع ناشرانی که در یک منطقه پاریس هستند، متمرکز می‌شوند و در آن برای هر ناشر یک استند با قابلیت نمایش 30 تا 40 کتاب تعبیه می‌شود و معمولا هم در فضای آن‌ها 40 تا 50 ناشر شناخته شده جمع می‌شوند، در آنجا ناشرانی هستند که خودشان برند هستند و خیلی راحت می‌توانند به صورت گروهی در غرفه شرکت کنند.
کاهش هزینه‌ها؛ یک دلیل مهم
وی درباره دیگر مزایای تشکیل موسسات گروهی نشر نیز گفت: با چنین اقداماتی، هزنیه‌ها به شدت کاهش پیدا می‌کنند. در برخی موارد دیده می‌شود که حیات اقتصادی یک ناشر به یک حضور نمایشگاهی تا چندین ماه تضمین می‌شود. مدل خرد و صحیح این اقدام را می‌توانیم در نمایشگاه کتاب پاریس ببینیم که موفقیت اقتصادی خوبی دارد و الگوی گسترده‌تر آن نمایشگاه کتاب فرانکفورت است.
شاکری با بیان اینکه این ایده‌ها در کشور ما نیز قابلیت اجرایی دارد، گفت: با توجه به شرایطی که برای وضعیت و مشکلات صنعت نشر ما که از قیمت کاغذ تا چرخه فروش وجود دارد، راه‌های جایگیزینی مثل تورهای کتابگردی و تبلیغات محیطی کتاب پیشنهاد می‌شود. اما اینکه چندین ناشر در کنار هم قرار بگیرند نیز یکی دیگر از راه‌های موجود است که چندین ناشر به عنوان یک برند مشخص کنار هم قرار گیرند و فعالیت کنند.
وی تاکید کرد: این اقدام می‌تواند در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز اجرایی شود؛ به جای اینکه ناشران به صورت مجزا در فضاهای 10 تا 20 متری شرکت کنند، می‌توانند در یک فضای 200 متری با طراحی بهتری حضور داشته باشند و مخاطب بیشتری را نیز به سمت خود جذب کنند.
شاکری با بیان اینکه غرفه‌داران می‌توانند با ایجاد محتوای بصری مناسب در غرفه‌سازی زمینه را برای جذب اقتصادی فراهم کنند، گفت: از سوی دیگر توسل به تبلیغات و فضاهای مختلف زمینه‌ای فراهم می‌کند تا اشتهای خواننده برای خریداری و مطالعه کتاب بیشتر شود.
فردگرایی در حوزه نشر باقی مانده است
شاکری با اشاره به دلایل عدم شکل‌گیری موسسه‌های گروهی نشر در کشور، گفت: پیش از این تحقیق و پژوهشی داشتم تا ببینم چرا این اتفاق در صنعت نشر کشورمان رخ نمی‌دهد و متوجه شدم بخشی به این دلیل است که رفتار حرفه‌ای در صنعت نشر ما تزریق نشده و این حرف ناظر بر این است که دولت و بخش خصوصی در ترویج رفتارهای حرفه‌ای و نهادینه کردن آن در فضای نشر کشور، موفق عمل نکرده‌اند.
وی افزود: نبود حرکت‌ها و اقدامات گروهی، ناشی از روحیه‌ای است که فردیت در آن حاکم است. هرچند ما طی سال‌های اخیر در ورزش‌های جمعی موفق بوده‌ایم اما فردگرایی در حوزه فرهنگ ما باقی مانده و این نگاهی است که باید تصحیح شود.
شاکری با بیان اینکه فعالان حوزه فرهنگ و اقتصاد باید به این نتیجه برسند که در قالب یک برندینگ می‌توانند فعالیت بهتری داشته باشند، تاکید کرد: همانطور که در حوزه ورزش‌های دسته‌جمعی به این نتیجه رسیدیم که اگر با هم باشیم عملکرد بهتری خواهیم داشت، باید در حوزه فرهنگ هم این اتفاق رخ دهد تا شاهد شکوفایی در بخش‌های مختلف باشیم.
وی تاکید کرد: قبل از هر کاری در این زمینه باید یک پژوهش اساسی انجام شود و بعد این اتفاق رخ دهد. همچنین باید در این زمینه فرهنگسازی شود تا ناشران ما قانع شوند که این حرکت برای آن‌ها خوب است. البته شبیه این کار را در حوزه واردات کتاب دیده‌ایم که به نمایندگی از تعدادی ناشر مختلف، کتاب‌های آن‌ها داخل کشور عرضه می‌شود.
به گفته وی، اگر شبیه این حوزه در بخش‌های ادبیات و حوزه‌های دیگر انجام شود؛ هم به کاهش هزینه‌های ناشران شرکت‌کننده منجر می‌شود و هم مخاطب تلاش می‌کند درک متفاوتی نسبت به کار نشر داشته باشد، البته این درک و فرهنگ یک حرکت دوسویه است و اگر «گفت»ی باشد، «گو»یی نیز در آن نهفته است.
شاکری با بیان اینکه ناشران باید این احساس نیاز را پیدا کنند، تاکید کرد: در شرایطی که از مرگ تدریجی کتابفروشی‌ها و ایجاد فشار‌های اقتصادی به مراکز نشر صحبت می‌شود، باید به راه‌های جایگزین فکر کرد. ناشران باید با هم گفت‌وگو کنند و تحت لوای صنفی که به آن تعلق دارند با همدیگر به نتیجه برسند تا به جای اقدامات منفرد و یک‌تنه، نگاه تجمیعی داشته باشند. شاید فواید این نگاه به ضررهایش چربید اما باید در نظر داشت که این کار نیاز به تمرین و ریسک دارد.
وی یادآور شد: من در این داستان نمی‌توانم کسی را متولی یا مقصر بدانم، حرکتی است که باید احساس نیاز آن پیدا شود و اگر شرایط حوزه نشر ما به این سمت برود، این نیاز به وجود می‌آید.
این کارشناس ادامه داد: فعالیت جمعی و گروهی در کشورهای مختلف برای ناشران و کتاب‌فروشان نتیجه‌بخش بوده است؛ و حتی آژانس‌های ادبی نیز تلاش دارند با نمایندگی گرفتن از چند ناشر مختلف، روند تبادل رایت یا خرید و فروش کپی رایت را بهتر دنبال کنند. البته در این حوزه درباره آژانس‌های ادبی با همه نقصان‌ها به این مسیر نزدیک شده‌ایم؛ اگرچه تا نقطه مطلوب فاصله است اما به زمان و ممارست نیاز داریم.
چهارشنبه ۳ بهمن ۱۳۹۷ - ۱۰:۳۰
نظر شما