ابوالقاسم امیراحمدی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) با اشاره به اینکه اخلاق و توجه به فرهنگ همواره در جوامع انسـانی مورد تکریم و قابل احترام بوده و ارزش و اهمیت آن به گونه‌های مختلف در آثار هنری و ادبی بروز پیدا کرده، توضیح داد: در دوران پس از جنگ جلوه‌های متفاوتی از فرهنگ و مبانی اخلاقی در شـعر شـاعران انقلاب اسـلامی در آثار ادیبان و شـاعران نمایان شـد. شــعر انقلابی معاصــر در مفاهیم ارزشــی، آیینی و اجتماعی فعالیت چشــمگیری داشــته و از همین رو جلوه‌های اخلاق و فرهنگ نیز در مجموعه‌های شــعر آیینی و اجتماعی پدیدار شده است.
وی با تاکید بر اینکه اعتراض به بی‌توجهی به ارزش‌های دینی و فرهنگی در لابه‌لای شعرهای عاشورایی و آیینی دیده می‌شود، گفت: آنچه از شعر این دوره در حوزه فرهنگ و اخلاق به ذهن متبادر می‌شود، نوعی اعتراض، انتقاد از کجروی‌های اخلاقی و فرهنگی در جامعه است. شاعران آگاه سبب بی‌عدالتی در بین طبقات اجتماعی جامعه را در گرو ضـعف‌های اقتصـادی، سـیاسـی، اجتماعی، فرهنگی و هنجارشـکنی مسـئولان دانســته و زبان به انتقاد می‌گشــایند که بر این اســاس در حوزه اخلاق توجه و رویکرد اخلاق اجتماعی را بیشــتر از پرداختن به اخلاق فردی موردتوجه دارند.
مؤلفه‌های شعر اخلاق‌مدار انقلابی
امیراحمدی در معرفی مولفه‌های شعر اخلاق‌مدار انقلابی بر توجه به اخلاق اسلامی در تقابل با مفاهیم ارزشی و جریان روشنفکری غربی تاکید کرد و افزود: ریشه تقابل و ستیز با جریان روشنفکری غربی، به دوران مشروطه بازمی‌گردد و پیشینه تاریخی ستیز شاعران انقلاب اسلامی با روشنفکر یا روشنفکرنمایان، متاثر از همین دوران است. پس از پایان جنگ تحمیلی و از اوایل دهه 70 به دلیل بروز برخی معضلات اجتماعی از جمله بی‌‌بندوباری‌های اخلاقی، گسترش مدگرایی و مفاسد اقتصادی شاعران متعهد واکنش‌های جدی نشان دادند و همین موضوع سبب ظهور جریانی از شعر به نام شعر اعتراض شد و در دهه‌های بعد نیز این جریان ادامه یافت. شعر اعتراض را نوعی مقابله و گفتمان رویارویی سنت با مدرنیسم به‌ویژه در دهه‌های اخیر می‌توان به حساب آورد.
وی همچنین با بیان اینکه شاعران انقلاب با پشتوانه گفتمان‌های دینی و فرهنگ و تمدن غنی ایرانی، به بسیاری از مظاهر و مراتب تفکر غربی واکنش نشان دادند، توضیح داد: به عنوان نمونه قیصر امین‌پور درخصوص نقد تفکر غربزدگی چنین می‌گوید «ما/ در عصر احتمال به سر می‌بریم/ در عصر شکّ و شاید/ در عصر پیش‌بینی وضع هوا/ از هر طرف که باد بیاید/ در عصر قاطعیت تردید/ عصر جدید/ عصری که هیچ اصلی/ جز اصل احتمال، یقینی نیست»
امیراحمدی با تاکید بر اینکه بازگشت به خویشتن خویش یعنی ماهیت اصیل انسانی و احیای ارزش‌های فکری و فرهنگی مترقی، سازنده و اخلاق‌مدار بر پایه آموزه‌های دینی مهمترین دغدغه شاعران انقلابی به حساب می‌آید، گفت: هویت اصیل یکی از ایده‌های اصلی و متعالی توجه به ارزش‌های اخلاقی در شعر شاعران این دوران است «فصل، فصل خیش و فصل گندم است/ عاشقان، این فصل، فصل چندم است/ طرح کمرنگی است در یادم هنوز/ من به یاد دشت آبادم هنوز/ خوب یادم هست من از دیرباز/ باز جان می‌گیرد آن تصویر باز/ تو همان مردی همان مرد قدیم/ یا که میراثی‌ست از درد قدیم/ دست‌هایت بوی گندم می‌دهد/ بوی یک خرمن تظلم می‌دهد/ بار می‌بندیم سوی روستا/ می‌رسد از دور بوی روستا»
وی کرامت معنوی و روحی را از فضایل اخلاقی مورد توجه شاعران انقلاب اسلامی عنوان کرد و افزود: موضوع بااهمیتی که در شعر انقلابی و اخلاقی معاصر حضوری پررنگ دارد، سعادت و شقاوت و سرگذشت انسان‌هاست. مسعود احمدی از شناخت حقیقت انسان چنین می‌گوید «هم از آسمان می‌گذرم/ هم از پدیده/ هم از شب/ هم از ستاره.../ قهرمان بودن آرزویی نباشد/ و مرگ بی‌هنگام/ افتخاری بی‌همانند/ هم از آسمان می‌گذرم.../ تا / تا شاید/ معنای تو/ معنای تو/ مفهوم خود/ و حقیقت انسان را بدانم»
توجه به عدالت اجتماعی و نوع‌دوستی
این پژوهشگر ادبی با اشاره به توجه خاص شاعران انقلاب به مقوله عدالت اجتماعی و نوع‌دوستی گفت: منوچهر آتشــی در روزهای آغازین دهه 70 از همبســتگی‌های بشـردوسـتانه می‌گوید: «خانه‌ات سـرد اسـت/ خورشـیدی در پاکت میگذارم و برایت پسـت می‌کنم / سـتاره کوچکی در کلمه‌ای بگذار و به آسمانم روانه کن/ بسیار تاریکم» شاعر انقلابی شاعر عدالت است، پرداختن به دردهای اجتماعی را وظیفه و تکلیف هنرمند می‌داند و طبیعی است که با جریان‌هایی که تعهد و توجه به جامعه را خلاف روح هنر و مانع جاودانگی آن می‌شمرند سر ناسازگاری داشته باشد.
وی همچنین توجه به ارزش‌های اخلاقی عاشورا و کربلا را از مولفه‌های شعر انقلاب عنوان کرد و گفت: به عنوان نمونه قیصر امین‌پور در اشعار دفتر «در کوچه آفتاب» با بهره‌گیری از ارزش‌های عقیدتی و اخلاقی قیام امام حسین (ع)، مردم را به پرهیز از شعارزدگی و سطحی‌نگری دعوت می‌کند «خود را چو ز نسل نور می‌نامیدند/ رفتند و به کوی دوست آرامیدند/ سیراب شدند ز آنکه در اوج عطش/ آن حادثه را به شوق آشامیدند»
چهارشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۱ - ۱۰:۰۸
نظر شما