به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ غلامرضا عزیزی، پژوهشگر حوزه دفاع مقدس در گفت‌وگو با ایبنا مطرح کرد:
غلامرضا عزیزی با بیان اینکه با توجه به سابقه فعالیت در حوزه تاریخ شفاهی جنگ گفت: امسال جایزه کتاب سال دفاع مقدس در حوزه تاریخ شفاهی برگزیده‌ای نداشت. در واقع امسال سیاست‌گذاری جشنواره به این شکل بود که سطح داوری و سطح انتظارات را بالا ببریم، بحث این نبود که بهترین اثر از میان آثار رسیده را انتخاب کنیم. اگر این‌طور بود خیلی راحت می‌شد از حداقل چهار کتابی که به مرحله آخر رسیده بود کتاب‌هایی را به‌عنوان اثر برگزیده و اثر شایسته تقدیر انتخاب کنیم.
هدف این بود کتابی که انتخاب می‌شود به‌عنوان الگوی کار تدوین تاریخ شفاهی معرفی شود و هیچ ایرادی نداشته باشد. وقتی این معیار را در نظر می‌گیرید، الزاماً فقط به محتوا بسنده نمی‌کنید بلکه نوع کاغذ، نحوه چاپ، نوع قلم، صفحه‌آرایی، صحافی و طراحی جلد از یک سو و از سوی دیگر مقدمه‌فنی، گویاسازی، نمایه‌های کتاب، استفاده از تصاویر و اسناد نیز در انتخاب اثر فاخر تاثیرگذار خواهد بود. ضمن اینکه اگر می‌خواستیم فقط به محتوا بسنده کنیم همان‌طور که عرض کردم در مرحله داوری نهایی چهار اثر داشتیم اما سیاست‌گذای به این صورت بود که اثری انتخاب شود که به‌عنوان الگوی فاخر و ارزشمند به دیگران معرفی شود.
عزیزی در خصوص تأثیر کلاس‌های برگزار شده در کیفیت کتاب‌های رسیده در بخش تاریخ شفاهی گفت: متأسفانه در این حوزه کارگاه‌هایی که برگزار می‌شود، بیشتر در رابطه با مصاحبه است و بزرگترین ضعفی که در این حیطه وجود دارد، ضعف آموزش در حوزه تدوین است. زیرا در بحث تدوین ضعف‌های وجود دارد. نباید فراموش کرد که هم برای مصاحبه و هم برای پیاده‌کردن مصاحبه باید با فنون تدوین و ویرایش هم آشنا بود.
به‌طورکلی به‌نظرمی‌رسد متأسفانه در حیطه آموزش تاریخ شفاهی کار زیادی انجام نشده است. فراموش نباید کرد بعضی از کارگاه‌هایی که برگزار می‌شود بسیار قوی هستند و استادان مجرب در آن تدریس می‌کنند اما بسیاری از کارگاه‌ها، الزاماً کارگاه نیست. به‌طور مثال کسی که خودش مقاله یا کتابی ننوشته است نمی‌تواند در حوزه نویسندگی کارگاه برگزار کند! گرچه تعداد زیادی کارگاه برگزار می‌شود اما اغلب به فنون مصاحبه پرداخته و از این رو اثربخشی در حیطه تدوین نداشته است؛ فنونی مانند این که چگونه مصاحبه کنیم؟ مصاحبه فعال چیست؟ چه سؤالاتی را نباید بپرسیم، اگر مصاحبه شونده مایل به صحبت نیست چطور او را سر ذوق (و در واقع به حرف) بیاوریم. یا مباحث نظری مانند اینکه مصاحبه فعال در تاریخ شفاهی چیست و چه فرقی با مصاحبه تلویزیونی، صندلی داغ، مصاحبه استخدامی یا انواع دیگر آن دارد.
ما کارگاه‌هایی را در رابطه با تدوین و اینکه چطور یک مصاحبه تاریخ شفاهی را تبدیل به یک کتاب کنیم، نداشته‌ایم. شاید مصاحبه خوبی انجام شود، اما تدوین آن هم بسیار مهم است به‌ویژه اگر تدوین‌گر کسی غیر از مصاحبه‌کننده باشد. وقتی به کتاب تولیدشده به‌عنوان یک اثر تاریخی نگاه می‌شود، یک سری انتظارات دیگری خواهیم داشت.
وی در پایان با تأکید بر این نکته افزود: اگر در نهایت در این دوره کتابی به‌عنوان اثر فاخر انتخاب نشد، فقط به دلیل معیار سختگیرانه وضع شده در این دوره بود. به دیگر سخن کتاب‌هایی که انتخاب نشدند به دلیل این نبود که خیلی ایراد داشتند بلکه به خاطر این بود که حداقل یک ایراد داشتند.
دوشنبه ۱ خرداد ۱۴۰۲ - ۱۱:۰۲
نظر شما