سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، الهام بهروزی: کمبود کتابخانه عمومی با توجه به رشد نسل کتابخوان در استان بوشهر اکنون بیش از هر زمان دیگری خودنمایی می‌کند؛ صف طویل دانش‌آموزان و دانشجویانی که پشت در کتابخانه‌های عمومی ایستاده‌اند تا به سالن مطالعه یا بخش امانت کتاب برسند، این ادعا را اثبات می‌کند.
سرانه فضای کتابخانه‌ای استان بوشهر در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰ نفر ۲.۳۲ متر مربع است که طبق سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، باید به ازای هر ۱۰۰ نفر، ۸ متر مربع فضای کتابخانه‌ای وجود داشته باشد؛ این یعنی فضای کتابخانه‌ای استان بوشهر بیش از ۵ مترمربع کمتر از استاندارد تعریف‌شده است. این استان در حال حاضر، ۷۹ کتابخانه عمومی (۲۱ روستایی، ۴۶ شهری و ۱۳ مشارکتی) و تنها یک کتابخانه عمومی استاندارد دارد که خلیج فارس نام دارد و در منطقه دو شهر بوشهر واقع شده است. این کتابخانه هم با وجود فضای ۲ هزار متری که دارد در تابستان امسال به سختی توانسته پاسخگوی نیاز کتابخوانان و درس‌خوانان بوشهری باشد؛ چون فضا و امکانات دیگر کتابخانه‌های عمومی این استان گنجایش و ظرفیت پذیرش تعداد معدودی را دارد.
این کمبودها بیش از هر زمانی تحقق مطالبه دیرینه مردمان بوشهر را در حوزه کتابخوانی که همان ساخت کتابخانه مرکزی است، برجسته می‌کند؛ چراکه دیگر کتابخانه عمومی خلیج فارس نیز توان پاسخگویی تقاضای خارج از ظرفیت جامعه کتابخوان بوشهر را ندارد. این کتابخانه در حال حاضر پذیرای بیش از ۶ هزار نفر است و هر چه از روزهای تابستان بیشتر می‌گذرد، میزان تقاضا و عضویت در این کتابخانه بیشتر می‌شود.
کتابخانه عمومی خلیج فارس نقش مضاعفی در جذب مردم به کتابخوانی دارد
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر در خصوص این استقبال چشمگیر از کتابخانه عمومی خلیج فارس بوشهر به خبرنگار ایبنا گفت: در حال حاضر کتابخانه عمومی خلیج فارس استانداردترین و به‌روزترین کتابخانه استان است که حدوداً از ۵ سال پیش فعالیت خود آغاز کرده است و در این مدت برنامه‌های متنوع فرهنگی و ترویجی در حوزه کودک، نوجوان و خانواده نظیر برگزاری نشست‌های ادبی، رونمایی و نقد کتاب، نشست‌های کتابخوان، کارگاه‌های آموزشی و … برگزار کرده که نه تنها جامعه کتابخوان، بلکه خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان را به خود جذب کرده است.
حیدر راهب ادامه داد: البته همه این خدمات و برنامه‌ها در دیگر کتابخانه‌های عمومی استان نیز اجرایی می‌شوند ولی فضای زیبا و امکانات استاندارد کتابخانه عمومی خلیج فارس باعث شده که مخاطبان بیشتری از این کتابخانه استقبال کنند. بی‌شک همین فضای استاندارد و باکیفیت کتابخانه‌ای نقش مضاعفی در جذب مردم به سمت کتابخانه و کتابخوانی داشته است. الان استقبال از این کتابخانه به اندازه‌ای است که مخاطبان برای استفاده از سالن مطالعه آن در صف می‌ایستند و مسئولان کتابخانه به‌منظور رضایت‌بخشی اعضا و مراجعه‌کنندگان با هر مشقتی از حداکثر ظرفیت فضا برای پاسخگویی به نیاز مخاطبان بهره گرفته و سالن مطالعه آن را توسعه داده‌اند.
وی افزود: این استقبال در روزهای آغازین تابستان به‌دلیل همزمانی با کنکور و فصل امتحانات خارج از انتظار بود اما شلوغی این کتابخانه در طول سال نیز مشهود است؛ چون هم منابع کامل و جذابی دارد و هم غیر از این کتابخانه، کتابخانه عمومی کامل و بهروزی مانند کتابخانه عمومی خلیج فارس در شهر بوشهر وجود ندارد و همین کمبود موجب تراکم عضویت در آن شده است. این کتابخانه با وجود اینکه سه شیفت دارد کار می‌کند ولی باز هم نمی‌تواند به طور کامل پاسخگوی نیاز کتابخوانی شهروندان این شهر باشد.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر تاکید کرد: با رشد جامعه کتابخوان استان به‌ویژه شهر بوشهر، اکنون بیش از هر زمانی کمبودهای زیرساختی و کتابخانه‌ای این استان دیده می‌شود. قطعاً اینجا ضرورت ساخت کتابخانه مرکزی که یک مرکز فرهنگی پژوهشی توسعه‌یافته با وسعتی ۴ برابر کتابخانه عمومی خلیج فارس است، بیش از هر زمانی احساس می‌شود.
کتابخانه مرکزی برای توسعه فضای کتابخانه‌ای استان یک ضرورت است
راهب با تاکید بر اینکه تجربه نشان داده مردم بوشهر، مردمی کتابخوان و کتابدوست هستند که در صورت وجود امکانات و فضای مناسب کتابخوانی، به نحو مطلوبی از این فضا استفاده می‌کنند، گفت: ما به عنوان متولی امر باید این فضا را توسعه بدهیم تا تعداد بیشتری از مردم از آن استفاده کنند. امیدواریم بتوانیم در سال جاری با همکاری استاندار جهادی و کتابدوست بوشهر، کلنگ کتابخانه مرکزی بوشهر را بر زمین بنشانیم.
وی یادآور شد: در حال حاضر غیر از کتابخانه عمومی خلیج فارس که دارای بیش از ۶ هزار عضو است، کتابخانه‌های عمومی دیگری نظیر کتابخانه عمومی مبصری، شهدای باغ زهرا، مصلحیان و شیخ حسین چاهکوتاهی در شهر بوشهر فعالیت می‌کنند که برنامه‌ها و کارگاه‌های آموزشی ویژه‌ای برای اعضا در فصل تابستان برنامه‌ریزی کرده‌اند که بیشتر این برنامه‌ها را از اردیبهشت اجرایی کرده‌اند. همه هدف ما این است که با ایجاد و توسعه فضاهای استاندارد کتابخانه‌ای و برگزاری برنامه‌های باکیفیت و پرمحتوا، کودکان و نوجوانان را بیشتر به دنیای کتابخوانی جذب کنیم و اهمیت کتاب را در رشد فکری و شخصیتی فرد و آگاهی جامعه متذکر شویم.
همان‌طور که مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر اشاره کرد، توسعه فضا کتابخانه‌ای و زیرساخت‌های استاندارد در این حوزه، زمینه مناسب را برای جلب و جذب مردم کمتر کتابخوان بوشهر به عرصه کتاب و کتابخوانی فراهم می‌کند و قطعاً وقتی در این فضاها برنامه‌های جذاب و متناسب با نیاز و ذائقه مخاطب اجرایی شود، مردم بهتر و عمیق‌تر با کتاب ارتباط می‌گیرند. برای مثال در طول ۵ سال اخیر کتابخانه عمومی خلیج فارس در فضایی به‌روز و استاندارد و بزرگ با اجرای برنامه‌های گوناگون فرهنگی و ترویجی توانسته شور کتابخوانی را در میان اهالی منطقه دو بوشهر ایجاد کند. بی‌شک فضای استاندارد و اجرا برنامه‌های باکیفیت در این کتابخانه مکمل هم شده‌اند تا خیلی عظیمی از کتابخوانان و کتابدوستان بوشهری را به سمت و سوی خود بکشاند. این کتابخانه در سال ۱۴۰۲ به دلیل عملکرد موفقی که در حوزه کتابخوانی داشت، به عنوان کتابخانه عمومی برتر کشور انتخاب شد.
این کتابخانه در سال‌های اخیر با سه شیف فعالیت تلاش کرده تا بخشی از کمبودهای کتابخانه‌ای استان را جبران کند. کتابخانه عمومی خلیج فارس علاوه بر پوشش‌دهی نیاز جمعیت قابل تاملی در طول سال، هر ساله با آغاز فصل تابستان و امتحانات با تقاضای خارج از ظرفیت کتابخوانان مواجه می‌شود به طوری که تابستان امسال چنان تقاضا زیاد بود که بخشی از متقاضیان صبح زود به کتابخانه مراجعه کرده و در صف‌های طویل منتظر می‌ایستادند تا به سالن مطالعه یا بخش امانت کتاب و … راه پیدا کنند.
بخش کودک شلوغ‌ترین بخش کتابخانه در تابستان است
مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس بوشهر در این باره به خبرنگار ایبنا گفت: سالن‌های مطالعه عمومی و خصوصی خانم‌ها و آقایان هر کدام ظرفیت ۱۰۰ نفر عضو دارد که ما در تابستان امسال هر روز در همان ساعت آغازین کار، به دلیل همزمان شدن با فصل امتحانات و کنکور با صف طویلی از متقاضیان مواجه می‌شدیم که تقریباً یک و نیم تا دو برابر ظرفیت کتابخانه بود و برای اینکه عضوی به دلیل کمبود جا برنگردد، در این ایام از سالن دیگری در کتابخانه استفاده کردیم.
افسانه دارابی ادامه داد: این کتابخانه از ساعت ۷ صبح تا ۱۰ شب و در سه شیفت با حضور ۴ کتابدار فعالیت می‌کند. تعداد اعضای کنونی این کتابخانه در حال حاضر بیش از ۶ هزار نفر است که اغلب روزانه برای امانت کتاب یا استفاده از سالن مطالعه به کتابخانه مراجعه می‌کنند.
وی بخش کودک و نوجوان را شلوغ‌ترین بخش کتابخانه به‌ویژه در فصل تابستان معرفی کرد و گفت: این بخش در این فصل به‌دلیل برگزاری برنامه‌های فرهنگی و کلاس‌های آموزشی نظیر شاهنامه‌خوانی، اوریگامی، نقاشی، قصه‌گویی، کارگاه‌های نویسندگی و نشست‌های کتابخوانی با استقبال چشمگیری مواجه می‌شود.
مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس در خصوص دلایل استقبال از این کتابخانه توضیح داد: مجهز شدن سالن‌های مطالعه عمومی به کمد اعضا، تجهیز سالن‌های مطالعه خصوصی به میز و صندلی و تجهیزات استاندارد، تعویض قفسههای کتاب کتابخانه در بخش مخزن کتاب، سه شیفت شدن فعالیت کتابخانه، بازطراحی بخش مخزن و کودک، جذب نیروی خدماتی ثابت در کتابخانه، اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی و ترویجی با حضور نویسندگان و مولفان مطرح بومی و … از جمله عوامل موثر در در جذب عضو و استقبال مردم از این کتابخانه هستند.
پایه و اساس کار ما عشق و احترام به مردم است
دارابی تاکید کرد: اما مهمترین دلیل موفقیت کتابخانه خلیج فارس را در جذب قشرهای محتلف مردمی، مشخص بودن رسالت سازمانی کتابخانه با شعار «پایه و اساس کار ما عشق و احترام به مردم است» می‌دانم. همان‌طور که استفان کاوی در کتاب «هفت عادت مردمان موثر» می‌گوید: «شعار رسالت شخصی و سازمانی خود را مانند قانون اساسی بدانید.» ما نیز در حد توان خود پایبند شعار مشخص شده برای کتابخانه بودیم.
وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه در کنار این تحولات کاربردی و خدماتی، در بحث آسیب‌های اجتماعی و کاهش آن در میان مخاطبان خود به ویژه نوجوانان چه اقدامی کردید؟، توضیح داد: مهمترین کاری که کتابخانه برای این گروه سنی انجام داده، برگزاری نشست‌های کتابخوانی و کارگاه‌های نویسندگی خلاق است که اعضای نوجوان به جای کافه رفتن‌های بی‌هدف و وقت گذراندان در پارک‌ها جذب کتابخانه شوند. در این راستا، از هفته دوم آذرماه سال ۱۴۰۲ ما کارگاهی را با عنوان «شروع دل‌انگیز» در ساعت اولیه صبح برای اعضای سالن مطالعه که بیشتر بچه‌های کنکوری هستند، به مدت ۳۰ دقیقه در روز برگزار می‌کنیم. این کارگاه با هدف ارتباط آنها با کتاب‌های غیردرسی و ایجاد انگیزه برای مطالعه بیشتر آزاد در روز برنامه‌ریزی و اجرایی شده. ما در این برنامه کتابی را که مناسب گروه سنی آن‌هاست، معرفی و در این نیم ساعت خلاصه ۵۰ صفحه از کتاب را به آنها ارائه می‌کنیم.
دارابی با تاکید بر اینکه همچنین در این زمینه برای مادران کارگاه‌ها و نشست‌های کتابخوان برگزار می‌کنیم، افزود: در این کارگاه‌ها ضمن ارائه مباحث روانشناسی و اصول تربیتی فرزندان، کتاب خوب و استاندارد را در این حوزه برای آنها معرفی می‌کنیم.
به گفته مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس، افزون بر این، کتابخانه ماهانه نشست‌هایی را با عنوان نشست هم‌اندیشی به‌منظور رسیدن به راهکارهایی برای توسعه فرهنگی و فراگیری فرهنگ کتابخوانی با حضور مسئولان فرهنگی، نویسندگان و فعالان فرهنگی استان که افرادی خوش ایده و دغدغه‌مند برگزار می‌کند که جلسه نخست با توجه به نیاز اعضای کتابخانه و خانواده‌ها به موضوع آسیبشناسی اجتماعی در میان نوجوانان اختصاص یافت و افراد حاضر در این جلسه راهکارهای خوبی نظیر ایجاد میز مشاوره و کتاب‌درمانی در کتابخانه، شناسایی و معرفی کتاب‌های مفید و کاربردی از سوی کتابداران به قشر نوجوان، برگزاری کارگاه‌هایی برای خانواده‌ها و آگاه کردن آنها از این آسیب‌ها و نحوه برخورد با فرزندان نوجوان درگیر آسیب‌های مذکور و… مطرح و پیشنهاد کردند.
نداشتن مهارت، دلیل مهمی برای بی‌انگیزگی نوجوانان امروزی است
دارابی با تاکید بر اینکه یکی از مهمترین دلایل بی‌انگیزگی نوجوانان امروزی و سوق یافتن آنها به سمت آسیب‌ها و تفریحات اشتباه، نداشتن مهارت است، بیان کرد: اگر کتابخانه بتواند فضایی در اختیار آنها قرار دهد و اداره‌کل فنی و حرفه‌ای در این زمینه همکاری کند، می‌توان آنها را با مهارت‌ها و رشته‌های مختلف آشنا کرد و آموزش‌های پایه را به آنها داد.
وی با اشاره به اینکه قشر نوجوان یکی از گروه‌های سنی مورد توجه ما در کتابخانه است؛ چراکه این قشر نقش بسزایی در آینده‌سازی کشور خواهد داشت، گفت: از این‌رو، در چند ماه اخیر چندین کارگاه با عنوان «والد آگاه، فرزند ایمن»، «بلوغ نوجوانان»، «کارگاه حقوق کودکان»، «کارگاه تربیت جنسی»، «کارگاه منع خشونت و افراطی‌گری در کودکان» را برگزار کردیم و ان‌شاءالله درصدد هستیم تا در حد بضاعت خود با راهاندازی بخش نوجوانان ضمن مانوس کردن آنها با مطالعه و کتاب‌های خوب، برخی مهارت‌ها را به آنها آموزش بدهیم.
وی با تاکید بر اینکه برگزاری کلاس‌های آموزشی مانند کلاس‌های برنامه نویسی، نویسندگی خلاق و نشست‌های کتابخوان در سال‌های اخیر باعث سرگرمی نوجوانان و جذب آنها به کتابخانه شده است، تصریح کرد: از زمانی که در کتابخانه کلاس‌های آموزشی برگزار می‌شود، ارتباط نوجوانان با کتابخانه بیشتر و باعث شده در بین قفسه‌ها برای انتخاب کتاب بچرخند و نسبت به مطالعه بارغبت‌تر شوند. این ارتباط گرفتن با کتاب، انگیزه و تمایل آنها را برای باخبری و حضور در برنامه‌های ادبی کتابخانه افزایش داده است.
کارگاه‌های نویسندگی میل به مطالعه را در نوجوانان افزایش داده است
دارابی با اشاره به اینکه حضور آنها در کارگاه‌های نویسندگی میل آنها را به مطالعه، حرف زدن و دیده‌شدن بیشتر کرده است، افزود: از این رو تلاش بیشتری می‌کنند تا آگاه تر بشوند و در نشست بهتر صحبت کنند و ایده‌های خود را بیان کنند. جالب است که کلاس‌های نویسندگی برای نوجوانان در کتابخانه با یکی دو نفر آغاز شد ولی به‌دلیل کیفیت و سطح بالای کلاس هر روز به تعداد اعضای این کلاس‌ها اضافه شد که این اتفاق خوبی است. هدف ما هم این است که با جذب تعداد بیشتر نوجوانان، عادت کتابخوانی را در این نسل تقویت و با کتاب مانوس کنیم. تجربه به ما نشان داده که کتابخوانی اثر موجی در نوجوانان دارد؛ موجهایی که باعث بروز رفتار مثبت در آنها شده است.
مسئول کتابخانه عمومی خلیج فارس در خصوص دلایل موفقیت این کتابخانه که منجر به کسب به عنوان برتر در میان کتابخانه‌های عمومی کشور در سال گذشته شد، توضیح داد: در سال گذشته کتابخانه خلیج فارس در شاخص‌های امانت کتاب، جدب عضو، دریافت کتب اهدایی و فعالیت‌های فرهنگی از نظر آماری رشد چشمگیری داشت و در ارائه خدمات هم‌سطح با کتابخانه مرکزی ظاهر شد تا جایی که از میان اعضای این کتابخانه بیش از ۱۵۰ نفر در کنکور سراسری و آزمون وکالت قبول شدند. البته همه این موفقیت‌ها نتیجه پیگیری‌ها و حمایت‌های همه‌جانبه مدیرکل جوان و دغدغه‌مند اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان و تلاش تیمی و شبانه‌روزی کتابداران این کتابخانه بوده است که موجب شد این کتابخانه در میان کل کتابخانه‌های عمومی کشور عنوان برتر کشور را از آن خود کند.
نظر شما