خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ دوران پیش دبستانی یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی هر کودک است که تأثیرات عمیق و بلندمدتی بر رشد و تربیت او دارد. این دوره، شامل سال‌های اولیه زندگی کودک (معمولاً از ۳ تا ۶ سالگی) می‌شود که در آن کودکان با محیط‌های آموزشی و اجتماعی جدیدی آشنا می‌شوند.
کیفیت این دوره تأثیرات بلندمدتی بر رشد شناختی، زبانی، اجتماعی، عاطفی، فیزیکی، و خلاقیت کودکان دارد. ضمن آن‌که این دوره نقش مهمی هم در آماده کردن فرزندان ما برای ورود به مدرسه و توسعه مهارت‌های لازم برای موفقیت در آینده ایفا می‌کند.
بنابراین، توجه به محتوای برنامه‌های پیش دبستانی و همکاری بین والدین و مربیان برای ایجاد یک محیط آموزشی و حمایتی مناسب برای کودکان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از همین روست که به کارگیری کتاب‌های پیش دبستانی و کتاب های مهارت زندگی برای کودکان در این دوره نیز باید با وسواس بیشتری صورت بگیرد.
اهمیت دوران پیش دبستانی بر آماده کردن و تربیت کودکان
بگذارید در گام اول سراغ تعریف‌هایی کوتاه از اهمیت و نقش دوران پیش دبستانی بر زندگی یک کودک برویم.
دوران پیش دبستانی فرصت‌های زیادی برای رشد شناختی کودکان فراهم می‌کند. در این دوره، کودکان از طریق بازی‌ها و فعالیت‌های متنوع، مهارت‌های تفکر منطقی و حل مسئله را توسعه می‌دهند. تحقیقات نشان داده است که کودکان پیش دبستانی که در محیط‌های غنی از فعالیت‌های شناختی قرار دارند، در آینده عملکرد تحصیلی بهتری خواهند داشت. این محیط‌ها معمولاً شامل بازی‌های پازل، فعالیت‌های هنری، خواندن کتاب و بازی‌های تخیلی هستند.
همان‌طور که می‌دانید یکی دیگر از جنبه‌های مهم دوران پیش دبستانی، توسعه زبانی کودکان است. در این دوره، کودکان واژه‌های جدیدی یاد می‌گیرند و مهارت‌های زبانی خود را از طریق گفتگو با هم‌سالان و مربیان تقویت می‌کنند. برنامه‌های پیش دبستانی با ارائه داستان‌ها، اشعار و بازی‌های زبانی و کتاب کار پیش دبستانی به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های گفتاری و شنیداری خود را بهبود بخشند. این توانایی‌ها برای موفقیت تحصیلی و اجتماعی آینده کودکان حیاتی هستند.
این دوره‌ی زمانی نقش مهمی هم در توسعه اجتماعی و عاطفی کودکان ایفا می‌کند. در این مرحله کودکان یاد می‌گیرند که چگونه با دیگران تعامل کنند، احساسات خود را بیان کنند و مشکلات را حل کنند. برنامه‌های پیش دبستانی به کودکان فرصت می‌دهند تا مهارت‌های اجتماعی مانند نوبت گرفتن، همکاری، و همدلی را یاد بگیرند. این مهارت‌ها برای ایجاد روابط مثبت و پایدار در آینده ضروری هستند.
این برهه‌ی زمانی فرصتی طلایی را فراهم می‌کند که کودکان خلاقیت خود را از طریق بازی‌های تخیلی، هنر و موسیقی توسعه دهند. این فعالیت‌ها به کودکان اجازه می‌دهند تا ایده‌های خود را به روش‌های مختلف بیان کنند و خلاقیت خود را به کار گیرند. خلاقیت نه تنها به توسعه هنری کمک می‌کند، بلکه مهارت‌های حل مسئله و تفکر انتقادی را نیز تقویت می‌کند.
با تکیه بر مواردی که گفته شد درواقع در دوران پیش دبستانی، کودکان شروع به تجربه‌ی استقلال می‌کنند. آن‌ها یاد می‌گیرند که چگونه وظایف ساده‌ای مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، و مراقبت از خود را انجام دهند. این تجربیات به کودکان کمک می‌کنند تا احساس اعتماد به نفس کنند و توانایی‌های خود را بشناسند. داشتن اعتماد به نفس و استقلال در دوران کودکی، پایه‌ای برای موفقیت در زندگی آینده است.
پس از طی این مراحل است که یک خردسال آماده‌ی ورود به مرحله‌ی جدید می‌شود و به کودکی پا می‌گذارد. حالا او به واسطه مهارت‌های پایه‌ای مانند خواندن، نوشتن، و ریاضیات آماده رفتن به مدرسه است.
تأثیر کتاب‌های پیش‌دبستانی بر یادگیری و هوش عاطفی و هیجانی کودکان
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم کتاب‌های کار پیش‌دبستانی نقش پررنگی در توسعه‌ی یادگیری و هوش عاطفی و هیجانی کودکان ایفا می‌کنند. در این‌جا به صورت مختصر به بررسی نکاتی می‌پردازیم که این دسته از کتاب‌ها به خردسالان می‌آموزند:
توسعه زبان و مهارت‌های ارتباطی
یک انتشارات کودک و نوجوان می‌تواند با ارائه داستان‌ها، تصاویر جذاب و واژگان متنوع به توسعه مهارت‌های زبانی کودکان کمک زیادی کند. چرا که می‌داند خواندن کتاب به کودکان این امکان را می‌دهد که دایره‌ی واژگانشان را گسترش دهند و ساختارهای جملاتی پیچیده‌تری را بشناسند.
توسعه شناختی و تحصیلی
کتاب‌های کار پیش‌دبستانی با معرفی مفاهیم اساسی مانند اعداد، حروف، رنگ‌ها و اشکال، به کودکان کمک می‌کنند تا پایه‌های آموزش رسمی خود را تقویت کنند. این کتاب‌ها با ارائه فعالیت‌های تعاملی مانند بازی‌های آموزشی و سوالات، ذهن کودکان را تحریک کرده و به توسعه توانایی‌های حل مسئله و تفکر منطقی آن‌ها کمک می‌کنند.
افزایش خلاقیت و تخیل
خرید کتاب کودک پیش دبستانی این فرصت را می‌دهد تا کودکان تخیل خود را تقویت کنند. این کتاب‌ها به کودکان اجازه می‌دهند که در دنیای داستان‌ها غوطه‌ور شوند و خود را به جای شخصیت‌های مختلف قرار دهند. این کتاب‌ها می‌توانند به توسعه خلاقیت و توانایی‌های تفکر انتقادی آن‌ها کمک کند.
شناخت احساسات
کتاب‌های پیش‌دبستانی به کودکان کمک می‌کنند تا احساسات مختلف را بشناسند و نام‌گذاری کنند. داستان‌هایی که به توصیف احساساتی مانند شادی، غم، ترس، و خشم می‌پردازند، به کودکان این امکان را می‌دهند که با این احساسات آشنا شوند و بتوانند آن‌ها را درک کنند.
توسعه همدلی
همدلی یکی از مؤلفه‌های اصلی هوش عاطفی است. کتاب‌های پیش‌دبستانی با ارائه داستان‌هایی که به تجربیات و احساسات دیگران می‌پردازند، به کودکان کمک می‌کنند تا همدلی و درک عمیق‌تری از احساسات دیگران پیدا کنند. این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا روابط اجتماعی مثبت‌تری داشته باشند و بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند.
مدیریت احساسات
کتاب‌های مهارت زندگی به کودکان نشان می‌دهند که چگونه می‌توانند احساسات خود را مدیریت کنند. این کتاب‌ها به موضوعاتی مانند مقابله با خشم، غلبه بر ترس و مدیریت استرس می‌پردازند و به کودکان راهکارهای مؤثری برای مقابله با چالش‌های عاطفی روزمره ارائه می‌دهند.
تقویت روابط والدین و کودکان
خواندن کتاب‌های پیش‌دبستانی به صورت مشترک با والدین، فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و ایجاد لحظات مشترک و مثبت فراهم می‌کند. این فعالیت مشترک به کودکان احساس امنیت و حمایت می‌دهد و ارتباط عاطفی قوی‌تری بین والدین و کودکان ایجاد می‌کند.
توسعه مهارت‌های شنیداری و تمرکز
خواندن کتاب‌های پیش‌دبستانی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های شنیداری و تمرکز خود را تقویت کنند. گوش دادن به داستان‌ها و دنبال کردن ماجراهای آن‌ها، به کودکان یاد می‌دهد که چگونه به دقت گوش دهند و توجه خود را برای مدت زمان طولانی‌تری حفظ کنند. این مهارت‌ها برای موفقیت در کلاس درس ضروری هستند.
توسعه مهارت تفکر انتقادی
کتاب‌های پیش‌دبستانی با ارائه داستان‌های چندلایه و سوالات باز، به کودکان کمک می‌کنند تا تفکر انتقادی خود را تقویت کنند. کودکان با خواندن این کتاب‌ها یاد می‌گیرند که چگونه به تجزیه و تحلیل داستان‌ها بپردازند، پیام‌های ضمنی را درک کنند و نتیجه‌گیری‌های منطقی انجام دهند. این مهارت‌ها برای حل مسائل پیچیده و تصمیم‌گیری‌های مؤثر در آینده حیاتی هستند.
