ابراهیم فیاض، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به اینکه اربعین یک مقوله صلح جهانی است، گفت: الان در جهان دو گفتمان کلی و کلان در حال رقابت هستند. جنگ جهانی یا حتی ظلم جهانی در مقابل صلح جهانی. دو مقوله صلح جهانی و ظلم جهانی، دو مقولۀ در کنار هم هستند. تکامل علمی ایدئولوژیک و تکامل لیبرالیسم عملاً براساس ظلم جهانی شکل پیدا می‌کند. به این دلیل که مبنا غریزه است و غریزه هم برای ارضای خودش هیچ مرزی نمی‌شناسد. تکامل هم همیشه براساس تنازع است. بنابراین ظلم جهانی یک نوع تکامل است و تکامل هم براساس تنازع است و تنازع هم براساس ظلم و کشت و کشتار و اینهاست.

او افزود: یک تئوری هم هست که در مقابل این است و آن صلح جهانی است. نهضت امام حسین (ع) و کلاً ساختار قرآن، تا برسد به پیامبر (ص) و همین طور تا آخر و تا زمانی که امام زمان (عج) بیایند، براساس صلح جهانی است و جنگ جهانی در آن نیست. تئوری براساس صلح جهانی است و سعی می‌کند تا آنجا که ممکن است جنگ نشود، ولی اگر شد، دیگر می‌شود دفاع. دفاع هم بر اساس هیهات من‌الذله است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: امام حسین (ع) هم دوست داشت تا جایی که امکان دارد، جنگ نشود. با اینکه عاقبت و بُعد عرفانی آن را می‌دانست و می‌دانست که سرانجام شهید است. البته در چنین وضعیتی اخبار غیبی محل تکلیف نیست. امام حسین (ع) از این جهت می‌دانست که بالاخره شهید می‌شود، ولی از نظر تکلیفی و ظاهری و فقهی باید مذاکره می‌کرد، صحبت می‌کرد. در نتیجه مبنای اینها صلح جهانی است. یعنی هیچ فرقی بین جنگ امام حسین (ع) و صلح امام حسن (ع) وجود ندارد. هر دو در پارادایم صلح جهانی هستند.

فیاض با بیان اینکه منشور صلح جهانی در زیارتنامه اربعین امام حسین وجود دارد گفت: در زیارت اربعین امام حسین (ع) در همان فقرات اول گفته می‌شود که ایشان «قتیل‌العبرات» است. این تعبیر لطیف، زیبا و پرمفهوم، منشور صلح جهانی است. وقتی امام حسین (ع) به شهادت می‌رسد تا چهل روز آدم‌ها در خودشان فرو می‌روند. شوری که در دهة اول محرم تا عاشورا ایجاد می‌شود، از عاشورا تا اربعین، آدم را در خودش فرو می‌برد. این سکوت، که تقریباً از ظهر عاشورا با پایان عزاداری شروع می‌شود یک سکوت مرگبار، سکوت حزین و عجیب و غریبی ایجاد می‌کند که آدم‌ها را تا اربعین در خودشان فرو می‌برد.

او افزود: در این فرصت، از ابتدای ماه صفر راهپیمایی اربعین از نجف که محل شهادت پدر امام حسین (ع) است و مرقد امیرالمؤمنین (ع) است، به سمت کربلا شروع می‌شود. نجف، شهر علم و دانشگاه و حوزه علمیه است و عقلیات و درس و بحث در آن جریان دارد و از اینجا یکباره همه به سوی کربلا حرکت می‌کنند که تجلی شور و حماسه است. در قسمتی از زیارت امام علی (ع) هم هست که برگرد به سمت کربلا و امام حسین (ع) را زیارت کن.

فیاض گفت: این فلش و جهت در معارف ما ایجاد شده است. از جوار شهر امام علی (ع) که مظهر دانش است و حوزة علمیة نجف هم پیرامون مرقد او شکل گرفته، جهت به سمت امام حسین (ع) برمی‌گردد. نتیجة صلح جهانی همین است که «قتیل‌العبرات» یعنی راهپیمایی از اینجا شروع می‌شود؛ آن هم یک راهپیمایی سکوت. کسانی که راهپیمایی می‌کنند، شعار نمی‌دهند و من دیده‌ام که آنجا عزاداری هم می‌کنند در صورتی که در این راهپیمایی، عزاداری معنا ندارد. عدة قلیلی هستند که عزاداری می‌کنند و عموماً راهپیمایی یک راهپیمایی سکوت است و فقط صدای خِش‌خِش پاها روی زمین است که شنیده می‌شود. این مظهر صلح جهانی است.

این مردم‌شناس اضافه کرد: تقریباً همه راهپیمایی‌هایی که راهپیمایی معنوی است، مظهر صلح جهانی است و روی این نکته بایستی خیلی دقت کرد و هویت آن نباید گم بشود. صلح جهانی را هم خود مردم بنا می‌کنند و یک موضوع دولتی نیست. هویتش هم هویت جهانی است. اینطور که اعلام شده و طبق پاسپورت‌های ثبت شده، از صد و پنجاه کشور جهان در این راهپیمایی شرکت می‌کنند. این خیلی جالب است که در کشور عراق، این صد و پنجاه کشور با پرچم‌های خودشان می‌آیند. یعنی پرچم‌های کشورهایشان را هم می‌آورند و هیچ منافاتی نمی‌بینند که پرچم‌ها را بیاورند و بگویند از کانادا، اروپا و آمریکا و … در این راهپیمایی صلح شرکت می‌کنند. کسانی که می‌آیند ملزم به این هستند که هویت ملی خودشان هم مطرح بشود که کی هستند و چی هستند و عامدانه همه به دنبال صلح جهانی و همزیستی جهانی در سایة تفکر و شهادت امام حسین (ع) هستند.

فیاض ادامه داد: بعضی‌ها به طور مارکسیستی شهادت امام حسین (ع) را تفسیر کردند و آن قسمت صلح‌آمیز و مذاکرات امام حسین (ع) را ندیده‌اند. بعضی‌ها هم که لیبرالیستی عمل می‌کنند و بدون ملاحظه قیام اباعبدالله (ع)، اینطور می‌گویند که ماجرا فقط مذاکره بوده و شهادت‌طلبی در آن نبوده است. همة اینها اشتباه است. وقتی صلح به شکست می‌انجامد و جبهه دشمن قصد دارد کشت و کشتار انجام بشود، آن موقع است که «هیهات من‌الذله» بیان می‌شود و به شدت دفاع می‌کنند. یعنی دفاع جهانی از صلح جهانی یک نکته اساسی است.

او در پایان گفت: در نتیجه ما باید امام حسین (ع) را منشور صلح جهانی بدانیم و در زیارتنامه‌هایش هم همین است. به خصوص در زیارت اربعین که منشور صلح جهانی است. این را باید مرتب تکرار کرد. البته دفاع مشروع هم در جایی که صلح جهانی وجود دارد، به شدت مطرح است. چون اگر دفاع نباشد هرگز صلح جهانی هم به وجود نمی‌آید. پس صلح جهانی مبنایش بحث دفاع جهانی از صلح جهانی است که الان در ایران در مقابل جنایتی که در غزه دارد رخ می‌دهد و اسرائیل دارد کشت و کشتار می‌کند، دارد شکل پیدا می‌کند. این دفاع جهانی رخ می‌دهد و حتی می‌بینید که دادگاه لاهه هم وارد شده است و قطعاً یک وحدت جهانی برای صلح جهانی در مقابل ظلم جهانی حول موضوع فلسطین دارد ایجاد می‌شود. یقیناً راهپیمایی اربعین هم که امسال به احتمال زیاد و با وجود گرما از آن استقبال زیادی خواهد شد در این موثر خواهد بود. چه سنی و چه شیعه امسال بیشتر خواهند آمد و خود سنی‌ها هم دارند در مسیر راهپیمایی موکب می‌زنند. این هم جالب است که وحدت دارد ایجاد می‌شود و خود این هم یک روز در نهایت یک وحدت جغرافیایی-تمدنی ایجاد خواهد کرد.