سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): سروش البخشی نائینی، فیلم‌ساز ایرانی با بیش از دو دهه تجربه، یکی از پیشگامان استفاده از هوش مصنوعی در سینمای ایران است. او که در دانشگاه سوره تحصیل کرده و تا به امروز کمتر در جشنواره‌های داخلی حضور داشته، با ساخت فیلم‌هایپررئال جدیدی درباره فلسطین و با تکیه بر تکنولوژی هوش مصنوعی، تلاش کرده است تا صدای مظلومیت مردم فلسطین را به شکلی متفاوت به گوش مخاطبان برساند. او معتقد است که هنرمندان مسئولیت سنگینی در قبال وقایع اطراف خود دارند و استفاده از هنر را نه تنها به عنوان وسیله‌ای برای روایت تاریخ، بلکه به عنوان ابزاری قدرتمند برای تغییر نگاه‌ها و ایجاد آگاهی می‌داند.
در این مصاحبه، او از چالش‌های ساخت فیلم با استفاده از هوش مصنوعی، انگیزه‌اش از پرداختن به موضوع فلسطین، و نقدهایی که به او وارد شده صحبت می‌کند.
- لطفاً خودتان را معرفی کنید.
سروش البخشی نائینی هستم. سینما خوانده‌ام و حدود ۲۲ سال است که در حوزه فیلم‌سازی فعالیت می‌کنم. تحصیلاتم را در دانشگاه سوره به پایان رساندم. شاید خیلی‌ها من را نشناسند، چون تا به حال در فستیوال‌ها شرکت نکرده‌ام. تنها جشنواره‌ای که سال گذشته برای فیلم «برادران آب‌تنی» شرکت کردم، جشنواره منطقه‌ای سینمای جوان بود که سه جایزه از آن کسب کردم. امسال اما به‌صورت مستقیم به جشنواره تهران راه پیدا کردم.
- چرا فلسطین را به‌عنوان موضوع فیلم انتخاب کردید؟
به این دلیل که احساس می‌کنم به عنوان هنرمند باید نسبت به آن‌چه در اطرافمان می‌گذرد، واکنش نشان دهیم. به نظر من آن‌چه در فلسطین رخ می‌دهد، جنگ نیست، بلکه نسل‌کشی است. همیشه آرزو داشتم مستندساز جنگ شوم و به مناطق جنگی بروم، اما این اتفاق نیفتاد. وقتی هنرمند می‌شوید، رسالت سنگین‌تری بر دوش دارید. من سعی کردم با استفاده از توانایی‌های خودم، روایتگر این فاجعه وحشتناک باشم.
- چرا از هوش مصنوعی برای ساخت فیلم استفاده کردید؟
دو دلیل اصلی برای این تصمیم داشتم. اول اینکه موضوع فلسطین به شکل معمولی خیلی کار شده و من نمی‌خواستم از همان مسیر برویم. دوم اینکه هوش مصنوعی هزینه‌های ساخت فیلم را به شدت کاهش می‌دهد. اگر می‌خواستیم همین فیلم را در کرانه باختری بسازیم، باید حدود ۳۰ میلیارد تومان هزینه می‌کردیم، اما با هوش مصنوعی توانستم فیلم را با یک و نیم میلیارد تومان بسازم.
- در مورد رسانه‌ها و تأثیر آنها در روایت داستان فلسطین چه نظری دارید؟
یکی از مشکلات بزرگ ما این است که رسانه‌های ما در روایت‌گری فلسطین بسیار ضعیف عمل می‌کنند. بیشتر به شعارها و کلیشه‌ها تکیه دارند و روایت تکراری ارائه می‌دهند. در حالی که رسانه‌های غربی و اروپایی در این زمینه بسیار قوی عمل می‌کنند و مانع از روایت درست و واقعی ما می‌شوند. ما از این زاویه آسیب می‌بینیم.
- آیا موضوع فلسطین، هنوز جای کار هنری و سینمایی دارد؟
قطعاً. یک خبرنگار از من پرسید که آیا هنوز حوزه فلسطین جای کار دارد؟ پاسخ دادم که حتی جنگ ایران و عراق با گذشت سال‌ها هنوز جای کار دارد. اتفاقاتی که در فلسطین رخ می‌دهد، به‌ویژه در سال‌های اخیر، نشان می‌دهد که این موضوع هنوز هم ظرفیت فراوانی برای خلق آثار هنری و سینمایی دارد.
- دیدگاه شما در مورد نقش هنر به عنوان سلاح چیست؟
وقتی در میدان جنگ هستید، شاید رو در رو با یک سرباز دشمن بجنگید، اما وقتی یک اثر هنری خلق می‌کنید، آن اثر تا زمانی که زندگی جریان دارد، به عنوان یک سلاح نامیرا عمل می‌کند. نسل‌های بعدی می‌توانند آن اثر را ببینند و درک کنند که چه اتفاقی افتاده است.
متأسفانه ما سینما را به عنوان یک صنعت و ابزاری برای فرهنگ‌سازی جدی نمی‌گیریم. بسیاری از پروژه‌ها بعد از اتمام دیگر مورد توجه مسئولان قرار نمی‌گیرند. ما به جای تأثیر عمیق، بیشتر آمار ارائه می‌دهیم یا خیریه برگزار می‌کنیم، اما خلوص و اثرگذاری لازم در نتیجه نهایی دیده نمی‌شود.
- به نظر شما تفاوت جنگ فلسطین با سایر جنگ‌ها چیست؟
جنگ اوکراین و روسیه هم جنگ است، اما فاجعه‌ای که در فلسطین رخ می‌دهد به دلیل نزدیکی فرهنگی ما با فلسطینی‌ها، برای ما اهمیت بیشتری دارد. این جنگ دهه‌هاست که ادامه دارد و بی‌تفاوتی نسبت به آن جای تعجب دارد.
- محدودیت‌های فضای مجازی و رسانه‌ای در مورد فلسطین چیست؟
برخی از افراد حتی از نام بردن فلسطین در فضای مجازی می‌ترسند، چون نگران‌اند که مخاطبان خود را از دست بدهند یا صفحه‌شان بسته شود. من با رسانه‌های زیادی مصاحبه کرده‌ام، اما در فضای مجازی چیزی از آن منتشر نمی‌شود. به نظرم اگر آرمانی برایتان مهم است، باید برای آن زنده بمانید و کاری انجام دهید، نه فقط ادعای مرگ برای آرمان‌ها را داشته باشید.
- دراماتیک‌ترین صحنه‌هایی که از فلسطین در ذهن دارید چیست؟
صحنه‌های بسیاری وجود دارد، مثل تصویر شهید یحیی یا کلید خانه‌ای که پیرزن فلسطینی به گردنش آویخته و می‌گوید: «به این دلیل که من بازمی‌گردم.» این‌ها صحنه‌های دراماتیکی هستند که می‌توانند به اندازه هزاران فیلم تأثیرگذار باشند. ما این موضوعات را در قالب آمار بیان می‌کنیم و فراموش می‌کنیم که این‌ها زندگی انسان‌های واقعی هستند.
- درباره چالش‌هایی که در ساخت فیلم با استفاده از هوش مصنوعی داشتید بگویید.
در استفاده از هوش مصنوعی برای ساخت فیلم، باید محدودیت‌های زیادی را در نظر گرفت. مثلاً برای صحنه‌های راه رفتن، نیاز داشتیم سرعت را دو برابر کنیم تا حرکت طبیعی‌تر به نظر برسد. همچنین، به دلیل تحریم‌ها مشکلات زیادی برای خرید اکانت‌ها داشتیم. وی‌پی‌ان‌ها نیز قطع می‌شدند و گاهی مجبور بودیم صحنه‌ها را از ابتدا بسازیم.
با این وجود، نکته مثبت کار با هوش مصنوعی این است که نیازی به نگرانی درباره مسائل غیرقابل‌پیش‌بینی مثل بارش باران ندارید. این کار صبر، حوصله و انگیزه زیادی می‌طلبد. صحنه‌هایی داشتیم که مجبور شدیم ۲۰۰ بار تکرار کنیم تا به نتیجه دلخواه برسیم.
- چرا دوست داشتید فیلمتان به جشنواره فیلم کوتاه تهران برسد؟
خیلی دوست داشتم فیلمم به جشنواره تهران برسد. حتی اگر جشنواره بزرگی نبود، حداقل خبرش می‌پیچید و چند نفر آن را می‌دیدند و درباره‌اش صحبت می‌کردند. دوست داشتم زمان بیشتری برای ساخت فیلم بگذارم، اما به دلیل محدودیت‌ها، امروز که هوش مصنوعی این امکان را به من داد، فوراً کار را شروع کردم.
از اینکه چند نفر به خاطر فیلم کنجکاو می‌شوند و آن را می‌بینند، خوشحالم. اگر بتوانیم دیدگاه حتی یک نفر را نسبت به موضوع فلسطین تغییر دهیم، کارمان ارزشمند بوده است.
نظر شما