به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، رونمایی از چهارصدمین عنوان از منشورات میراث مکتوب، پژوهشی در بارۀ نگاره‌های دربار شاهرخ تیموری برگزار شد. شاهرخ فرزند تیمور در کتاب‌آرایی و نگارگری کتب تاریخی، گوی سبقت را از دیگر اقران خود ربود. او نشان داد با آنکه از نژاد مغولان است، اما سخت دلبسته فرهنگ و هنر ایرانی و زبان فارسی است. او خطاطان و نقاشان را گردآورد و آنان را واداشت که کتب تاریخی را مصوَّر سازند. هنر نگارگری، شاهرخ تیموری را محبوب اهل تاریخ و فرهنگ ایران کرد. کتاب نگارگری در دربار شاهرخ تألیف محمدرضا غیاثیان اثری درجه‌یک در زمینۀ پژوهش هنر است که میراث مکتوب مفتخر به نشر آن شده است. اثری بالغ بر ۱۵۰ نگاره و تصویر که مؤلف کوشا از جای‌جای کتابخانه‌های دنیا جمع کرده و در این کتاب جای داده است، با توضیح و تحلیل.
این کتاب، شمع جمع ارباب پژوهش هنر و تاریخ هنر شد. شیلا بلر، دانش‌آموختۀ هاروارد و پژوهشگر برجستۀ هنر نگاری‌گری، کتیبه و معماری ایرانی دورۀ اسلامی، میهمان برخط (آنلاین) این نشست بود. چارلز ملویل استاد مطالعات تاریخ ایران عصر صفوی و هنر نگارگری دانشگاه کمبریج هم سخنرانی کرد و دکتر اتسوکا از ژاپن.
شیلا بلر، دانش‌آموختۀ هاروارد در سخنرانی گفت: سال ۸۵ به دعوت انجمن نسخ خطی اسلامی که با حمایت یک تاجر عربستانی تأسیس شده بود، راهی کمبریج شدم. من و ایمن فؤاد سید از مصر عضو گروه تصحیح متون، فرانسیس ریشار از فرانسه و یان یوست ویتکام از هلند عضو گروه نسخه‌شناسی و ماندانا برکشلی پژوهشگر ایرانی ساکن مالزی، عضو گروه مرمت در جلسات کارشناسی شرکت می‌کردیم. جلسه‌ای در کشور مراکش و نشستی در ترکیه و دوسه‌بار هم در کمبریج ایام باشکوهی را پشت‌سرگذاشتیم. چه روزگار باشکوهی بود و چه احترام و اعتباری در جمع اهل فضل بروز می‌دادیم.
وی بیان کرد: دوستیِ من با ملویل فزونی گرفت. او رئیس هیئت امنای اوقاف گیپ هم بود. چاپ کتاب سلجوق‌نامه دکتر مورتن را که در اختیار آن موقوفات بود، به توصیه زنده‌یاد ایرج افشار از چارلز ملویل گرفتیم. رفت و آمدها برقرار بود تا اینکه سفارت عربستان مورد هجوم تندروها قرار گرفت و سفارت انگلیس هم همچنین. روابط سه کشور رو به سردی گرایید و ارتباط فرهنگی قطع شد و به خاطره‌ها پیوست.
امروز که ملویل گفت حیف که به ایران نمی‌توانم بیایم، اشک در چشمانم حلقه زد.
او از میراث مکتوب و اینکه ۲۵ عنوان از آثار این مؤسسه را در کتابخانه‌اش دارد، یاد کرد و سی‌سالگی میراث مکتوب و انتشار چهارصدمین عنوان را که همین کتاب نگاره‌ها باشد، تبریک گفت. از اینکه فرهنگ، قربانی سیاست‌ورزی‌ها شده و اینکه و اینکه اهل علم از دیدارهای حضوری محروم شده‌اند، جای تأسف بسیار دارد. خدا رحمت کند برت فراگنر ایران‌شناس فقید اتریشی را که در داستان کشمکش اروپایی‌ها علیه ایران، آستین غیرت بالا زد و از شکوه تمدن ایرانی دفاع کرد و آتش فتنه‌ای را که می‌رفت شعله‌ور شود، فرو نشاند. ایران‌شناسان واقعی کسانی‌اند که در بزنگاه‌ها دل برای ایران می‌سوزانند. ملویل پروژۀ نگاره‌های شاهنامه را با حمایت اروپایی‌ها برخط کرد و زمینۀ پژوهش برای هنرپژوهان را در جهان ایرانی مهیا کرد.
او به شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی خدمت کرد، یعنی به نماد هویت ملی ایرانیان. شوربختانه این حماسۀ ملی اکنون در برخی نقاط کشور مورد بی‌حرمتی جاهلان ایران‌ستیز قرار می‌گیرد و برگزاری کلاس‌های تدریس شاهنامه و آیین شاهنامه‌خوانی با اکراه برپا می‌شود و به‌جایش حماسۀ ضد ایرانی ده‌ده‌قورقود در برخی شهرها مجال ترویج داده می‌شود و به‌رغم پیگیری‌ها مسئولی هم پاسخگو نیست. کتاب و نسخ‌خطی و آثار هنری است که می‌تواند شمع جمع اهل پژوهش و ایران‌شناسان و معین و یاریگر دیپلماسی فرهنگی قرار گیرد که باید مغتنم شمرده شود. گفتِ دریغ و حیف بر لسان ملویل، داغم را تازه کرد و من اظهار امیدواری کردم که "چنین نماند و چنان نیز نخواهد ماند.
چارلز ملویل ایران‌شناس بریتانیایی و استاد تاریخ ایران در دانشگاه کمبریج است. او ریاست موسسه بریتانیایی مطالعات ایرانی را بر عهده دارد. او همچنین یکی از ویراستاران مجموعه ۷ جلدی تاریخ ایران و مجموعه تاریخ ادبیات فارسی انتشارات دانشگاه کمبریج بوده است. او تحصیل‌کرده زبان عربی و فارسی در دانشگاه کمبریج است، کارشناسی ارشد تاریخ اسلام از دانشگاه سواس دارد و در مقطع دکترا درباره زلزله‌خیزی تاریخی در ایران تحقیق کرده است. او سه جلد کتاب را با موضوع مطالعات شاهنامه ویراستاری کرده است. از جمله آثار اخیر او کتاب رقابت قدرت در ایران قرن هجدهم (انتشارات دانشگاه ادینبرا، ۲۰۲۲) است. او هم‌اکنون بر نحوه تصویرسازی از تاریخ در نسخه‌های خطی ایرانی تمرکز دارد.
نظر شما