سید سعید هاشمی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره اینکه کتاب «سایه مشکوک» روایتی داستانی از زندگی شیخ احمد مقدس اردبیلی است، آیا نوشتن درباره این عالم و فقیه شیعه بیشتر از دغدغه شخصی او برآمده است یا توصیه‌های دیگران؟ گفت: این کار، دغدغه خودم بود. اصولاً نوشتن رمان حجیمی درباره شیخ احمد مقدس اردبیلی نمی‌تواند توصیه دیگران باشد؛ چون نوشتن این رمان به‌دردشان نمی‌خورد. شاید بعضی از نهادها بنا به مقتضیات زمان، سفارش رمان‌هایی درباره مبارزان مسلمان، شهدای جنگ تحمیلی یا مسئله فلسطین به نویسندگان بدهند؛ اما زندگی مقدس اردبیلی که یک فقیه مربوط به چهارصد سال پیش است خیلی مناسب توصیه‌کردن نبود.

او افزود: خودم از کودکی با نام این عالم بزرگوار آشنا بودم. اولین چیزی که من را در کودکی جذب کرد، نام خاص این عالم بود. کلمه مقدس، کلمه‌ای بود که در خاطر من ماند و همیشه به این فکر می‌کردم که چرا این عالم باید مقدس باشد و مگر ما غیر از او، فقیه برجسته دیگری نداریم که صفت مقدس را به مقدس اردبیلی داده‌اند. بعدها داستان‌ها و خاطرات زیادی از زندگی این شخص خواندم و دیدم که زندگی‌اش بسیار دراماتیک و داستانی است.

این نویسنده درخصوص اینکه در پسِ این داستان، چه مستنداتی نهفته است و دوره تحقیق و نگارش چه مدت زمان برده؟ بیان کرد: تحقیق اولیه این کتاب، زمان زیادی برد. همان‌طور که خدمت‌تان عرض کردم از کودکی با نام مقدس آشنا بودم و هرکجا این نام را می‌دیدم به‌سویش پر می‌کشیدم؛ اما از وقتی که تصمیم گرفتم رمان را بنویسم، شروع کردم به تحقیقی جامع. این تحقیق حدوداً چهار، پنج‌ماه زمان برد. نگارش کتاب هم حدوداً چهارماه طول کشید.

هاشمی درباره بایدها و نبایدهای نوشتن زندگی‌نامه داستانی یا روایتی داستانی از زندگی یک شخص حقیقی، این‌طور توضیح داد: اولین چیزی که در نوشتن رمان‌های مستند باید رعایت کنیم، حقیقت است. نباید از مرز واقعیت عبور کنیم. رمان‌نویسی یک هنر است و هنر همیشه با خیال‌انگیزی همراه است. این خیال‌انگیزی نباید باعث شود در داستان‌های مستند، مرزها را درهم بشکنیم. تحریف تاریخی همین‌طوری به وجود می‌آید. یک نفر می‌آید و براساس خیال خودش حرف‌هایی می‌زند و این حرف‌ها در تاریخ ثبت می‌شود و به‌صورت واقعیت جلوه می‌کند. دوم اینکه باید با فضا، زمان و مکان آشنا باشیم. وقتی می‌خواهیم درباره شخصی که در دوره صفویه زندگی می‌کند، رمانی بنویسیم، باید بدانیم که دوره صفویه دوره خاصی بوده و زمان و مکانش با دوره‌ای دیگر تفاوت داشته است.

این نویسنده توضیحی درباره سوژه این داستان نیز ارائه کرد و گفت: این رمان به دوره زندگی شیخ احمد مقدس اردبیلی در نجف اشرف می‌پردازد؛ چراکه ما روایتی از زندگی او در ایران در دست نداریم و تمام مستندات، مربوط به زندگی‌اش در نجف است. اصولاً شیخ اردبیلی تا وقتی در ایران بود، چندان شناخته‌شده نبود که کسی بخواهد آراء و تفکرات و زندگی‌اش را ضبط کند. هرچه که بوده در نجف بوده است.

سید سعید هاشمی به مخاطب این کتاب هم اشاره و بیان کرد: مخاطب کتاب نوجوانان هستند؛ اما معمولاً رمان‌های تاریخی، گستره مخاطبان وسیع‌تری دارد. ضمن اینکه سعی کرده‌ام نثر داستان، نثری باشد که برای همه مخاطبان جذاب باشد.

اطلاعات بیشتر:

کتاب «سایه مشکوک» به قلم سید سعید هاشمی با تصویرگری اسماعیل چشرخ در ۲۴۰ صفحه مصور و بهای ۱۲۰ هزار تومان از سوی انتشارات به‌نشر برای نوجوانان منتشر شده است.