سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران؛ حسنا محمدزاده، شاعر و برگزیده جایزه کتاب سال: عصر هفتم اسفندماه ۱۴۰۳ در تالار وحدت جشن کتاب بود. با گردهمایی باشکوه اساتید دانشگاه، محققان، ناشران، شاعران، نویسندگان، اهالی قلم و دوست‌داران کلمه. اختتامیه چهل و دومین جایزه کتاب سال و سی و دومین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری در واقع جشن کلمه است و آگاهی. جشن کتاب، جشن هویت است و قدرنهادن به هویت. کتاب فصل مقوّم فرهنگ است. فرهنگ در قالب کتاب قابلیت استمرار می‌یابد و بسیاری از ادیان در ساحت کتاب امتداد یافته‌اند.
اندیشه باشکوه انسانی در قلمرو فرهنگ و فرهنگ در چارچوب کلمه ظاهر می‌شود و با کلمات می‌توان به درون رازآلود انسان نفوذ کرد و چون کیمیاگری آن را کاوید. کتاب اجتماع کلمات است و صورت ظهور یافته آگاهی.
کتاب وقتی کتاب می‌شود که کسی آن را بخواند و کسی آن را بشنود. چشم‌هایی باشند که آن را ببینند و قدر بدانند و بر صدر بنشانند و مهم‌تر از همه به آموزه‌هایش اگر تربیتی باشد، جامه عمل بپوشانند و با آن زندگی را رنگ و بوی دیگری ببخشند. کتاب وقتی کتاب است که در زندگی ما هویتی مستقل داشته‌باشد و به رسمیت شناخته شود. اگر شأن و منزلت کلمه و اهالی کلمه حفظ شود، جایگاه کتاب روز به روز ارتقا می یابد.
اگر مطالعه در حاشیه زندگی ماست باید تا دیر نشده آن را به بطن زندگی مان منتقل کنیم. بسیاری از موفقیت‌های ما در بزرگسالی از تجربۀ خواندن لذت‌بخش کتابها در سنین پایین نشئت می‌گیرد. جورج ساندرز می‌گوید: اگر الان یک دقیقه برای فرزندتان کتاب بخوانید نتیجه‌اش را بعداً به اندازه میلیون‌ها کتاب خواهید دید. نوجوانانی که کتاب می‌خوانند از نقش و شخصیتی که می‌خواهند در آینده داشته باشند، بیشتر اطمینان حاصل می‌کنند، آمادگی بهتری برای درک موقعیت‌های مختلف و گاه دشوار زندگی دارند.
ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که نیاز به آگاهی داریم و آگاهی تنها به وسیله زبان و در ساحت کلمات قابلیت انتقال می‌یابد. تکریم کتاب، تکریم فرهنگ است و مهجوریت کتاب مهجوریت فرهنگ.
امسال مراسم اختتامیه جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با استقبال و حضور کم‌نظیر اهالی کلمه از داخل و خارج کشور مواجه بود. گفت‌وگو با مؤلفان بیرونی نشان می‌داد که عمر سی‌ودو ساله این جایزه عمر بابرکتی بوده است، جایزه‌ای که در سطح جهان تعریف شده و با تعلق گرفتنش به مؤلفین بسیاری از کشورها، توانسته نگاه‌های محققان و متفکران را به سمت ایران و پیشینه فرهنگی‌اش جذب کند. پیام‌هایی که از طرف شخصیت‌های علمی جهانی برای برگزارکنندگان این جایزه ارسال شد، نشان از اثرگذاری چنین جوایزی در پیشبرد علم و هنر داشت.
تقدیر از پدیدآورندگانی که فرزند این مرز و بومند و زندگی خود را وقف کشف افق‌های تازه در عرصه علم و هنر کرده‌اند، حداقل قدمی است که می‌توان در حفظ فرهنگ و هویت ملی برداشت. برگزیدگان امسال در عرصه‌های مختلفی قلم زده بودند، در زمینه‌هایی اعم از فلسفه، روانشناسی، علوم قرآنی، ترجمه، فقه و اصول، جامعه‌شناسی، زمین‌شناسی، علوم پزشکی، دامپزشکی، معماری، درباره شعر، رمان، داستان کوتاه و شعر.
و شعر که اگر شعر باشد، دریافت‌های عریان شاعر از زندگی، خلقت، طبیعت، خدا و انسان است. یک شعر می‌تواند با اندیشه و تخیلش مخاطب را وادار به دیگرگونه دیدن کل عالم و تجدید نظر در شیوه زندگی‌اش کند؛ شاعر می‌تواند هر آنچه را که می‌خواهد بفهمد و به دیدار درآورد، حتی اگر آن چیز دیدنی نباشد، فراسوی خیال باشد یا از جهانی دیگر گواهی دهد. بی‌شک شاعرانی که در این مسیر قدم زده‌اند، جسورترین شاعران بوده‌اند. شعرها این قابلیت را دارند که چراغی در راه زندگی انسان‌ها روشن کنند.
شعر واقعی، زیبایی مجسم‌شده است. آدم‌ها ذاتاً زیبایی را دوست دارند و حس جمال‌طلبی و زیبایی‌دوستی در نهاد همۀ ما به ودیعه گذاشته شده‌است، چرا که «انّ الله جمیل و یحبّ الجمال». شعر کاری ندارد جز پیوند دادن فکر و زندگی با زیبایی و همین گره‌خوردگی، رمز جاودانگی شعر است.
یک شعر می‌تواند با گره‌خوردگی اندیشه و احساس، قلب و روح مخاطبانش را چنان تسخیر کند و تحت تأثیر قرار دهد که ساعت‌ها سخنرانی و قفسه قفسه کتاب نتوانسته باشند. کوچک‌ترین نمونه قابل ذکر از تأثیر معجزه‌آسای شعر بر فطرت آدم، همین ابیاتی است که حاوی پند و موعظه و نصیحت‌اند و به شکل ضرب‌المثل در زبان مردم جریان یافته‌اند و برای اثبات بسیاری از حرف‌ها به کار می‌روند و بیش از هر کلام دیگری ماندگار می‌شوند. ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که برای آرامش روحی و روانی به شعر نیاز داریم شعری که انعکاس حال درونی و اوضاع بیرونی زندگی باشد و همزمان اخلاق، انسانیت و معنویت را در خود داشته باشد.
مولانا می‌گوید:
گام در صحرای دل باید نهاد
زان که در صحرای گِل نبود گشاد
یعنی اگر همه دنیا (صحرای گِل) را داشته باشی، گشادگی و گشایش از راه دل برایت حاصل می‌شود و شعر چیزی نیست جز غذای دل، روح و چاشنی زندگی. شعر چیزی نیست جز زبان مشترک همه انسان‌ها که نه محدودیت زمان و مکان دارد و نه محدودیت سن و سال.
ارزش ادبیات اگر بیشتر از سایر زمینه‌ها نباشد، کمتر هم نیست. آن هم ادبیات ملی ما که نام‌هایی چون حافظ، مولانا و فردوسی بر تارکش می‌درخشند. اگر به شعر گذشته نگاه کنیم، می‌بینیم چقدر سودمند بوده‌است، هم به درد اخلاق می‌خورده، هم به درد تربیت و آموزش و زندگی. برادگوخ مولانا پژوه آمریکایی درباره شاعری چون مولانا می‌گوید: او شخصیت تأثیرگذار تمام فرهنگ‌هاست و شعرش جان‌افزا و نافذ است.
جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی نقطه آغاز راهی است که در امتدادش می‌توان به ظهور حافظ‌ها، سعدی‌ها، ابن‌سیناها و شیخ اشراق‌های دیگری امید بست. برای حفظ هویت ملی و انتقال آن به آیندگان و گسترش فرهنگ مطالعه به افق‌های روشن‌تر و برنامه‌های هدفمندتری نیازمندیم.
به امید فرارسیدن روزگاری که کتاب عضو جدانشدنی خانه‌های ما باشد.
نظر شما