سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): امروز با ما همراه شوید و سفری را با کتاب آغاز کنید که شما را به قلب تاریخ و فرهنگ چالشتر می‌برد. در کوچه‌های قدیمی چالشتر، خانه‌ای با دیوارهایی که خاطرات و داستان‌ها را زمزمه می‌کنند، مرا به گذشته‌ای دور فراخواند؛ خانه آزاده چالشتری، فضایی که زیبایی، فرهنگ و انسانیت در آن به یادگار مانده است.
این بنای تاریخی، قدیمی‌ترین خانه مسکونی چهارمحال و بختیاری است که با معماری اصفهانی و تزئیناتی چون گچ‌بری، کاشی‌کاری و پنجره‌های اُروسی، زیبایی گذشته را در دل خود حفظ کرده است.
با ورود به این خانه، داستان مردانی را شنیدم که زندگی‌شان، راه را برای نسل‌های آینده روشن کرده است. مهدی‌خان آزاده، صاحب این خانه، مردی بود که زندگی ساده‌اش با زهد، ورع و شعر عجین شده بود. او شب‌ها در مسجد جامع به عبادت و راز و نیاز می‌پرداخت و روزها در خانه‌اش، سفره‌ای گسترده برای فقرا و نیازمندان می‌گشود. اشعار او که از زیبایی‌های زندگی و عشق به خداوند سخن می‌گویند، یادآور روحیه انسان‌دوستی او هستند.
در گوشه دیگری از خانه، داستان ابوالقاسم‌خان آزاده، برادر مهدی‌خان، بازگو می‌شد؛ مردی خیّر که زمین ملک خود را برای احداث مدرسه شش کلاسه واگذار کرد و با کارهای خیریه عام المنفعه مثل ساخت حمام و مسجد در نقاط مختلف چهارمحال و بختیاری و کمک‌های نقدی و غیرنقدی به فقرا، انسانیت را به نمایش گذاشت.
خانه آزاده چالشتری نه فقط مأوای زندگی مردمانش بود، بلکه مکانی برای خلق آثار هنری و ادبی به شمار می‌رفت. مهدی‌خان، دیوان اشعار خود را در همین اتاق‌های آرام سرود و خطوط زیبای خوشنویسی‌اش همچون نقوش گچ‌بری‌های سقف، جلوه‌ای از هنر او را به نمایش گذاشت. از منظومه‌های معروف او می‌توان به «مکاتبات و معارضات با مرحوم سید احمد کسروی»، منظومه «لاله و ژاله»، «سرگذشت دو دختر رشتی» و «داستان لیلی و مجنون» اشاره کرد.
معماری خانه آزاده، به‌صورت درون‌گرا طراحی شده و حیاط مرکزی آن، همچون قلبی تپنده، زندگی را به جریان می‌اندازد. حوض سنگی با فواره‌ای زلال در مرکز حیاط، آرامش را به فضای اطراف می‌پاشد. اُروسی‌ها و پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگین کوچک، نور را به زیبایی وارد اتاق‌ها می‌کنند و سقف‌های طاق و تویزه، داستان‌های هنرمندان گذشته را بازگو می‌کنند.
این خانه تاریخی، نه فقط بنایی باشکوه، بلکه داستانی زنده از زندگی مردمانی است که عشق و ایمان را به گوشه گوشه این دیار منتقل کردند. خانه آزاده چالشتری همچنان مکانی است برای لمس تاریخ، هنر و انسانیت؛ سفری که هر لحظه آن، انسان را با عمق زیبایی‌های گذشته آشنا می‌کند.
سفرنامه‌ای به خانه آزاده و «چالشتر، دیار ماندگار»
سفر به خانه آزاده چالشتری با خواندن کتاب «چالشتر، دیار ماندگار» کامل‌تر شد. این کتاب، نوشته محمدآقا حیدری چالشتری، همچون پلی میان گذشته و حال، داستان‌هایی از خانه آزاده و دیگر بناهای تاریخی چالشتر را روایت می‌کند. از قلعه ستوده گرفته تا مسجد جامع و کوچه‌های خاطره‌انگیز، این اثر شما را به دل تاریخ و فرهنگ این دیار می‌برد. در هر صفحه از کتاب، صدای انسان‌های وارسته‌ای که روزی در خانه آزاده زندگی می‌کردند، طنین‌انداز می‌شود.
قلعه ستوده، نمادی از شکوه گذشته
در نخستین گام، پا به خانه ستوده می‌گذارید؛ قلعه‌ای تاریخی که با سردر زیبا و حجاری‌های هنرمندانه، جلوه‌ای از هنر و معماری دوره قاجاریه را نمایان می‌کند. این قلعه، که تاریخ اتمام آن در سال ۱۳۲۱ هجری قمری بر یکی از سرستون‌های سنگی حک شده، نماینده‌ای از قدرت و اقتدار خوانین منطقه است. با ورود به این بنا، حیاطی وسیع پیش روی شما قرار می‌گیرد؛ در مرکز آن، حوضی زیبا با فواره‌ای آرام و اطراف آن ایوانی سنگی با ستون‌های حجاری‌شده‌ای که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. اتاق‌ها، با شومینه‌های سلطنتی و نقاشی‌هایی به سبک هُنری انگلیسی، روایتگر ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی هستند. با خواندن روایت‌های هانری رنه دالمانی، سیاح و تاریخ‌نگار فرانسوی، می‌توانید چشمان خود را ببندید و خود را در دل تاریخ تصور کنید.
حمام تاریخی، روایتی از فرهنگ اجتماعی
در کنار این قلعه، حمام تاریخی قلعه و سنتی با کاشی‌کاری‌ها و طراحی‌های زیبا وجود دارد که نه‌تنها از نظافت و آرامش دوران‌های گذشته حکایت دارد، بلکه داستان تعاملات اجتماعی و زندگی روزمره مردم آن زمان را نیز زنده می‌کند.
مسجد جامع، کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی، سقاخانه‌ها، آسیاب‌ها، بیشه‌زارها و قنات خیریه هرکدام داستان‌ها و رازهایی برای گفتن دارند. در کنده‌ها، گویی صدای مردمان گذشته را می‌شنوید که با طبیعت و زندگی عجین شده‌اند.
چالشتر در قلب هنر و ادبیات
این دیار همچنین زادگاه هنرمندان و ادیبانی است که آثارشان الهام‌بخش فرهنگ این منطقه است. از شاعران مشهوری چون فرید، سید عبدالله شیدا، نصرالله آسیابان و میرزا خان خواجعلی گرفته تا هنرمندانی مانند محمدخان شاهباز و حکیم آذر، همه و همه، عشق به طبیعت و انسانیت را در آثارشان به نمایش گذاشته‌اند. همچنین انگار از دل خشت‌های قدیمی صدای صوت قرآن سیدمحمد نقوی هنوز شنیده می‌شود و آثار خطی او، هنوز حس و حالی خاص به ادبیات و هنر این دیار بخشیده است.
تاریخ زنده در هر گوشه
کتاب «چالشتر، دیار ماندگار» شما را به جاهایی می‌برد که روایتی از تاریخ و هنر در دل خود دارند؛ از کوه قهرمان‌خانه و پشت سنگرهای عبدالحسین گرفته تا جهانی از هنرهای اصیل فرش‌بافی و قفل‌سازی این منطقه. چالشتر سالانه پذیرای گردشگرانی است که می‌خواهند تاریخ و هنر را از نزدیک لمس کنند.
کتاب «چالشتر، دیار ماندگار» که در ۲۴۸ صفحه در سال ۱۴۰۰ توسط انتشارات سامان دانش منتشر شده، همچون پلی بین گذشته و روایتی از تاریخ یک دیار است.
نظر شما