به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نقاشی و نگارگری در ایران از پیشینه طولاني تاریخی برخوردارند. بسیاری از مورخان هنر و پژوهشگران از زاویه نگاه خاص خود به تاریخ هنر نقاشی و نگارگری پرداخته و در اين باره کتاب‌هایی با رویکردهای گوناگون را به رشته تحریر درآورده‌اند.
با فراگیر شدن رویکردهای مختلف در علوم انسانی امروزه نیاز اساسی حوزه تاریخ هنر به کتاب‌هایی بر این اساس است، به عنوان مثال كمتر در زمینه‌هایی چون «تاریخ اجتماعی هنر ایرانی» یا «تاریخ تطبیقی هنر» پژوهش‌ها و کتاب‌های درخور منتشر شده است.
کتاب «تاریخ نقاشی در ایران» به قلم سید رضا حسینی اثري تازه در موضوع تاریخ نقاشی ایرانی است که چندی پیش توسط انتشارات مارلیک در دسترس علاقمندان قرار گرفت. نویسنده در این کتاب سعی داشته تا با نگاهي نو و وسيع‌تر به نقاشی، روایت جدیدی از تاریخ این هنر را در ایران در قالب دو فصل کلی، «نقاشی در ایران دوره باستان» و «نقاش در ایران دوره اسلامی» ارایه دهد.
نویسنده در فصلي از اين كتاب شروع نقاشی در ایران را به نقش‌های کشیده شده توسط انسان‌های پیشاتاریخی ساکن در غارهای لرستان، مرتبط می‌داند و در ادامه به نقشمایههای روی سفال‌های کشف شده در ادوار مختلف تاریخی می‌پردازد.
قدیمی‌ترین آثار سفالی از «گنج دره» در کرمانشاه و «غار کمربند» از بهشهر به دست آمده است. نویسنده نقشمایههای روی این سفال‌ها را بررسی می‌کند و در ادامه به سفالینه‌های تپه‌های باستانی چون «شوش» در خوزستان، «سیلک» در کاشان، « قبرستان» در قزوین و «حسنلو» در اورمیه و سفال‌های کشف از شهرسوخته در زاهدان، می‌پردازد و همینطور نقشمایههای به جای مانده از سه دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان در قالب سفال، فرش و یا مهرها را در زمره هنر نقاشی بررسی می‌کند.
بررسی نشانه‌شناختی نقشمایههای این سفال‌ها یکی از ابداعات سید رضا حسینی در کتاب «تاریخ نقاشی در ایران» است.
همچنین در این کتاب تمامی مکاتب مشهور هنر اسلامی نیز معرفی و تحلیل می‌شوند. در این موضوع نویسنده از بررسی جامعه‌شناختی این مکتب‌های هنری نیز غافل نبوده است.
ویژگی دیگر این کتاب اتصال هنر معاصر به تاریخ هنر ایرانی است. لازم به ذکر است که اکثر کتاب‌های تاریخ هنر اسلام یا ایران، تاریخ هنر را تا هنر دوران قاجار بیان می‌کنند و دیگر به هنر معاصر نمی‌پردازند، اما نویسنده این کتاب در بیان دوران‌های مختلف هنر در ایران، هنر معاصر را نیز بررسی می‌کند. بنابراین مخاطب در این کتاب با سبک‌های هنری چون «خیالی نگاری و یا نقاشی قهوه‌خانه‌ای» و «مکتب سقاخانه» نیز آشنا خواهد شد.
نقاشی قهوه‌خانه‌ای یا خیالی‌‌نگاری که گاهی آن‌را «غلط‌سازی» هم نامیده‌اند، حاصل نقاشی‌های هنرمندان بی‌ادعا و در عین حال بسیار معتقدی است که در موضوعات مذهبی و روایت‌های اساطیری، بدون آموزش آکادمیک هنر، تابلوهایی را خلق کرده‌اند. محمد مدبر، حسن قوللر آقاسی و عباس بلوکی‌فر، سه تن از هنرمندان این نحله اند.
لازم به ذکر است که با وجود تاثیر نقاشی قهوه‌خانه‌ای، متاسفانه در کتاب‌های هنر معاصر به این نحله و هنرمندان آن كم‌توجهی مي‌شود و به نظر می‌رسد که جای خالی کتاب‌هایی که به طور اختصاصی به این شیوه و تحلیل آن بپردازند، بسیار احساس می‌شود و توجه نویسنده این کتاب به این نحله، جای قدردانی بسیار دارد.
مطالب اين کتاب با معرفی مکتب سقاخانه و تعریف واژگان مهم در هنر نقاشی ایرانی به پایان می‌رسد،در حالي كه نویسنده می‌توانست با پرداختن به کار هنری هنرمندانی چون آیدین آغداشلو، ایران درودی، هانیبال الخاص و دیگر هنرمندانی از این دست، تاریخ‌نگاری خود را به پایان برساند، چرا که به هر حال آثار این هنرمندان به نحوی تثبیت شده است و ارزش آن را دارد که نگاشتن تاریخ را تا دوران معاصر و بررسي آثار این هنرمندان ادامه داد.
کتاب «تاریخ نقاشی در ایران» امسال(91) از سوي انتشارات مارلیک در یکصد و 68 صفحه و بهای هفت هزار تومان منتشر شده است.
پیش‌تر با قلم سیدرضا حسینی کتاب‌های «شناخت هنر گرافیک» و «هنر و معماری ایران و جهان» منتشر شده است. حسینی اکنون عضو هیات علمی دانشگاه جامع علمی کاربردی است.
دوشنبه ۱۵ خرداد ۱۳۹۱ - ۱۱:۲۰
نظر شما