خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- هادی طباطبایی: بیشترِ آثار مهمی را که به افکار ابن عربی مربوط می شود فارسی زبانان پدید آورده اند؛ هر چند که این کتاب‌ها را به زبان عربی نوشته اند. صدرالدین قونوی، مهم ترین و تاثیر گذارترین شاگرد ابن عربی، در این خصوص نمونه‌ای بارز است. نسل های بعد عمدتاً از نگاه او آثار ابن عربی را مطالعه کرده اند. ویلیام چیتیک فیلسوف برجسته معاصر نیز، در شناخت ابن عربی، دانش آموخته ایرانیان است. نخستین جرقه های شناخت او از ابن عربی را سید حسین نصر در کتاب «سه حکیم مسلمان» به‌وجود آورد. وی پس از آن به همراه غلامرضا اعوانی و نصرالله پورجوادی، فصوص الحکم را خوانده است.
ویلیام چیتیک کتابی دیگر در آراء ابن عربی نوشته است. کتاب او از زاویه‌ای متفاوت به اندیشه‌های ابن عربی پرداخته است. چیتیک ادعا می کند که «من از زاویه دیگری سراغ ابن عربی رفته ام. من در غرب بزرگ شده ام و از زمانی که دانشجوی سال سوم دانشگاه بودم فهمیدم که جامعه غرب مانند مرغ بسمل (مرغ سربریده که بدون جهت به این سو و آن سو می پرد) است. در پیشرفت و توسعه غرب هیچ جهت مشخص و نهفته ای جز تغییر و نابودی به قصد تغییر و نابودی وجود ندارد.»
چیتیک با التفات به این هدف است که کتاب «ابن عربی میراث دار پیامبران» را نوشته است. او این کتاب را برای مخاطبان غربی به رشته تحریر در آورده است. وی می‌نویسد: «این کتاب کوچک را برای مخاطب غربی، که هیچ زمینه ای از اندیشه اسلامی ندارد نوشته ام و بنابراین، نهایت تلاشم را کرده ام تا به اصول زیربنایی و نهفته جهان‌بینی ابن عربی اشاره کنم، اصولی که همگی به توحید تحویل پذیرند.»
فصلهای این کتاب، مجموعه ای است که نوع نگاه ابن عربی را به تصویر می کشد. هدف نویسنده صرفاً این است تا اندیشه ابن عربی را به خوانندگانی که پیش تر با او آشنا نبوده اند، معرفی کند.
ویلیام چیتیک در این اثر، تمام‌قامت از اندیشه های ابن عربی دفاع می‌کند. او در باره دشواری کلام ابن عربی می‌گوید: «ممکن است تصور شود که دشواری آثار ابن عربی بدین سبب است که او بی هیچ ضرورتی سخنان کهنه و پیچیده آثار پیش از خود را تکرار کرده است. اما به واقع، ما در آثار ابن عربی با رویکردی فوق العاده بدیع به دانش اسلامی سرو کار داریم، تا بدانجا که وی واقعاً پیش از خود نظیری نداشته است. به یقین طی چند قرن پیش از ابن عربی نویسندگان برجسته ای وجود داشته اند که تعالیم صوفیانه را همراه با پیچیدگی نظری بیان کرده اند، اما حتی در مقایسه با بزرگان این گروه، مثل غزالی، می بینیم که ابن عربی تغییری بنیادین ایجاد کرده است.»
نویسنده در این اثر از باب رحمت و نگاه مهربانانه در اندیشه‌های ابن عربی سخن گفته است. او در قسمتی از کتاب به بحث از «عذاب شیرین» خداوند می پردازد و این‌گونه از اندیشه ابن عربی سخن می گوید: «شیخ اکبر خلود دوزخ را انکار نمی نماید اما ابدیت عذاب را نمی پذیرد. استدلال بنیادین او همان موضوع سبقت رحمت الهی است. کجا ممکن است شقاوت سرمدی باشد؟ از خدا دور باد که غضب او بر رحمت اش سبقت گیرد. او صادق است، پس می بایست که رحمت گسترده اش را به تنگنای تخصیص اندازد و حال آنکه او رحمت اش را عمومیت بخشیده.»
دو فصل نخست این اثر، به رابطه تعالیم ابن عربی با این اعتقاد که او خود را خاتم اولیای محمدی می دانست، اختصاص دارد. فصلهای سوم و چهارم رابطه خدا و انسان بر پایه عشق و ذکر را بیان می کند. فصلهای پنجم و ششم از ماهیت معرفت و نقش آن در صیرورت انسان بحث می کند. فصلهای هفتم و هشتم نگاهی مختصر به عالم خیال است، به ویژه رابطه آن با نفس و مرگ. فصل نهم و پایانی، به نقش محوری رحمت الهی در زندگی پس از مرگ می پردازد.
از این اثرِ تازه ویلیام چیتیک دو ترجمه موجود است. یکی را هوشمند دهقان ترجمه کرده و نام کتاب را «ابن عربی وارث انبیاء» گذاشته است. این اثر را نشر پیام امروز در هزار نسخه و در 215 صفحه به چاپ رسانده است و با قیمت 10 هزار تومان روانه بازار کرده است.
ترجمه دیگر این اثر را محمد سوری و اسماعیل علیخانی انجام داده اند با عنوان «ابن عربی، میراث دار پیامبران». این ترجمه را انتشارات علمی و فرهنگی با مقدمه قاسم کاکایی به چاپ رسانده است. چاپ نخست این اثر سال 1393 با دوهزار نسخه و در 147 صفحه با قیمت 12هزار تومان منتشر شده است.
پنجشنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۳ - ۰۴:۰۰
نظر شما