به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) غلامرضا غفاری معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صبح امروز در نشست خبری یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی طی سخنانی با اشاره به اینکه جشنواره فارابی از گذشته و قدمت خوبی برخوردار است گفت: مجموعه دبیرخانه با تلاش و سخت کوشی که داشته امروز توانسته به رغم همه سختی‌ها و مشکلات ناشی از شیوع بیماری کووید 19 این کار را به سرانجام نیک برساند و در روزهای پیش رو اختتامیه را به صورت مجازی خواهیم داشت.
 
او ضمن تقدیر از اصحاب رسانه برای پوشش دهی این جشنواره افزود: فلسفه برگزاری این جشنواره در درجه نخست این است که از عالمان، معرفت و حوزه علم بویژه در حوزه علوم انسانی اسلامی و اسلامی تقدیر شود، این تقدیر هم البته محدود به برگزیدگان جشنواره نیست و به همه فعالان این حوزه حتی در خارج از کشور تعلق دارد.

این مقام مسئول با اشاره به بخش بین‌المللی جشنواره فارابی یادآور شد: در این جشنواره نیز حضور فعالان خارجی را داریم. از سوی دیگر در زمانه‌ای که در آن قرار داریم و در روزگاری که پر تغییر شناخته می‌شود و از حجم بالایی از سیالیت برخوردار است نیاز به علوم انسانی و اجتماعی بیش از هر دوره‌ای احساس می‌شود چون مسائل و موضوعات مبتلا به در این روزگار نیازمند حضور علوم انسانی و اجتماعی و عالمان آن است. با استفاده از این علوم است که می‌توانیم از مشکلات عبور کنیم و برای نیازها پاسخ‌های مناسبی را پیدا کرد.
 
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به اینکه بحث پیشرفت و تعالی جامعه همواره مد نظر سیاست‌گذاران در عرصه‌های مختلف بوده است افزود: در جامعه ایران نیز در سده اخیر همواره رسیدن به وضعیت مطلوب و پیشرفت و تعالی و توسعه مد نظر عالمان و سیاست‌گذاران حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده است با این وجود باید بپذیریم که با وجود علوم انسانی لاغر و ضعیف نمی‌توان به پیشرفت دسترسی یافت.
 
غفاری تاکید کرد: جوامعی توانستند دگرگونی‌های بیشتری پیدا کنند که از پشتوانه‌های تحقیقاتی و داشته‌های وسیع در حوزه علوم انسانی و اجتماعی برخودار هستند چون این علوم به نوعی در جهت و مسیری که جوامع باید برای توسعه پایدار برخودار باشند نقش اساسی دارند.
 
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه وقتی ما رسالت علوم انسانی و اجتماعی را نگاه می‌کنیم می‌بینیم این علوم متعهد به بهبود زندگی هستند عنوان کرد: این علوم تلاش دارند کیفیت زندگی در شئون مختلف ارتقا پیدا کند و بر همین مبناست که در بین پژوهش‌ها و مطالعات در این جشنواره هر دو وجه نظری و سیاستی و به عبارتی نقش کاربردی پژوهش‌ها همواره مد نظر بوده است.
 
غفاری ادامه داد: بحث بر سر این بوده است که ما مسیری را طی کنیم که علوم انسانی و اسلامی در عرصه‌های وسیع و گسترده‌ای که دارند بتوانند پاسخگوی نیازهای روز باشند و مساله مداری و توجه به مسائل و مشکلات در زندگی روزمره در جوامع ما نقش کلیدی دارد.
 
او یادآور شد: برای اینکه به این مهم برسیم طبعا عبور از کلیشه‌ها و آنچه که حتی در گذشته و بر مبنای شرایط تولید شده، لازم است و باید بازآرایی و تولید دانش و پژوهش‌های مرتبط با مسائل روز جامعه و مشکلات آن مورد توجه قرار گیرد. بر همین مبنا جشنواره فارابی با توجه به گستره بین‌المللی آن می‌تواند این امکان را برای نقش آفرینی بیشتر عالمان علوم انسانی و اسلامی فراهم کند. امروزه با توجه به تغییرات پرشتابی که وجود دارد و یک مساله اجتناب ناپذیر است برای فائق آمدن به مشکلات نیازمند تلاش بیشتر عالمان است.
 
غفاری گفت: باید اجتماعات و انجمن‌های علمی تشکیل و فعال‌تر شود تا به تولید پاردایم‌ها و گفتمان تازه برای عبور از مشکلات کمک کند. همچنین برای این که این حرکت و تلاش خودش را به صورت عملی نشان دهد نیاز به رویدادها و بسترهایی است که به نوعی بتوانیم تلاش‌ها و فعالیت‌ها را در عرصه علوم اجتماعی و انسانی انجام دهیم. فارابی بخشی از این بستر است و بخشی از داشته‌های ما در حوزه علوم انسانی و اسلامی به این جشنواره می‌رسد و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
 
او در پایان افزود: این جشنواره می‌تواند به شناخت آسیب‌ها و خلاءها در این حوزه کمک می‌کند تا در نهایت پژوهش‌ها و تحقیقات به حوزه عمل برای حل مشکلات در زندگی روزمره نزدیک شود.

5 هزار و 704 اثر به دبیرخانه داخلی رسید
حسین میرزایی نیز در این نشست با اشاره به چهار بخش کتاب، رساله دکتری، پایان‌نامه‌کارشناسی ارشد و تحقیقات در یازدهمین دوره جشنواره فارابی گفت: 5 هزار و 704 اثر در بخش داخلی به دبیرخانه رسیده که از این تعداد 4231 اثر به صورت حقیقی به ثبت رسیده است که حدود 70 درصد آثار می‌شود. 30 درصد آثار شامل 1805 اثر نیز به صورت حقوقی در این جشنواره شرکت کردند بدین معنی که دانشگاه، ناشر، مرکز پژوهشی، انجمن علمی و ... آثار را در دبیرخانه به ثبت رسانده‌اند.
 
رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی با بیان اینکه دو هزار و 885 کتاب به یازدهمین دوره جشنواره رسیده افزود: این تعداد کتاب 48 درصد آثار رسیده را تشکیل می‌دهد که نشان می‌دهد نیمی از آثار دریافتی به دبیرخانه در قالب کتاب در سامانه به ثبت رسیده است. همچنین 533 اثر مشتمل بر پژوهش‌های اختتام یافته بوده که 9 درصد کل آثار بوده است. هزار و 196 رساله دکتری نیز در این دوره ثبت شده که این میزان 20 درصد کل آثار است و در نهایت هزار و 422  پایان‌نامه کارشناسی ارشد به دبیرخانه رسیده که 23 درصد کل آثار است.
 
به گفته میرزایی، از بین آثار واصله به دبیرخانه 70 درصد آثار متعلق به مردان و 30 درصد به بانوان محقق اختصاص داشته است. از سوی دیگر چون در جشنواره فارابی تا 35 سال، رده سنی جوان است تعداد آثار در این در سنی دو هزار و 55 اثر است که 34 درصد آثار این جشنواره می‌شود. در بخش بزرگ‌سال نیز سه هزار و 981  اثر بوده که شامل 66 درصد بوده است.
 
رئیس دبیرخانه جشنواره بین المللی فارابی در ادامه با بیان اینکه در این دوره جشنواره 15 گروه علمی داشتیم توضیح داد: داوری‌ها در فارابی در 5 مرحله ارزیابی صورت می‌گیرد و حداقل‌هایی برای معرفی آثار به عنوان تقدیر و برگزیده شدن در آیین‌نامه وجود دارد به همین دلیل است که در برخی از گروه‌ها هیچ برگزیده‌ای نداریم. در بخش داخلی با داوری‌هایی که صورت گرفته ما از 19 اثر شایسته تقدیر و برگزیده تجلیل می‌کنیم که با توجه به اینکه دو اثر متعلق به یک نقر هستند 20 برگزیده خواهیم داشت. همچنین  در بخش داخلی از این تعداد اثر، 11 اثر به بخش بزرگسال و 8 اثر به بخش جوان اختصاص دارد.
 
آثار فاخر علوم انسانی در حوزه کتاب اندک است
میرزایی در بخش دیگری از سخنانش با انتقاد از کیفیت پایین کتاب‌های رسیده به دبیرخانه جشنواره عنوان کرد: از نکات قابل تامل در این دوره این است که نیمی از آثار واصله کتاب بوده و از این میان چهارکتاب فقط حائز صلاحیت علمی شدند و این نشانه مهمی است که باید به آن پرداخته شود. متاسفانه آثار واصله به دبیرخانه نشان می‌دهد که تالیفات نیازمند توجه و تامل جدی است. آثار فاخر علوم انسانی در حوزه کتاب اندک است و از این تعداد پرشمارکتاب به لحاظ کیفیت نشان می‌دهد که کتاب‌ها درجه فاخر بودن را ندارند. در بخش تحقیقات نیز همین مساله دیده می‌شود و تحقیقات شایسته‌‌ای در این دوره نداشتیم.
 
به گفته او، آثار موفق در این دوره رساله‌های دکتری بودند که در این دوره 15 اثر برگزیده متعلق به رساله دکتری است. این نشان می دهد که تاکنون رساله‌های دکتری مهمترین و جدی‌ترین پژوهش‌های کشور هستند و ویژگی‌های ارزشمند یک تحقیق را دارند و به همین دلیل باید حمایت ویژه‌ای در این زمینه صورت گیرد چون ما هر چه بتوانیم دانشجویان را در مقطع دکتری به لحاظ پژوهشی حمایت کنیم می‌توانیم خروجی آن را ببینیم.
 
دبیر یازدهمین دوره جشنواره بین‌الملل فارابی گفت: در بخش بین‌اللمل 332 اثر به دبیرخانه جشنواره رسیده که از این میان با ارزیابی‌های صورت گرفته در بخش ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی از هفت محقق بین‌المللی خارجی تقدیر می‌کنیم. البته اگر اثری به زبان انگلیسی در داخل هم نوشته شده باشد ما در بخش داخلی آن را بررسی می‌کنیم و بخش بین‌الملل متعلق به نویسندگان خارجی است. آثار برگزیده بین‌المللی متعلق به کشورهایی چون ژاپن، اندونزی، گرجستان، لبنان، کانادا، آمریکا و انگلستان است و در این دوره، از هفت برگزیده، دو نفر زن و 5 نفر مرد تقدیر می‌شود.
 
میرزایی درباره بخش جنبی جشنواره نیز به سنت سال‌های گذشته توضیحاتی ارائه کرد و افزود: در این دوره  از دو پیشکسوت علوم انسانی تقدیر به عمل می‌آید که یک نفر خانم است و برای اولین بار است که در جشنواره فارابی چنین اتفاقی رخ می‌دهد. همچنین از شخصیت‌های پیشرو علوم انسانی که درگذشته‌اند، از دو شخصیت مرحوم تجلیل می‌شود. علاوه بر این از یک مترجم برتر که طی سال‌های گذشته اثرگذار بوده‌ تجلیل می‌شود.
 
به گفته او، از یک انجمن علمی برتر در یازدهمین دوره تجلیل می‌شود که به پیشنهاد کمیسیون‌های علمی است. از سوی دیگر از یک مجله و نشریه برتر و نظریه پرداز برتر علمی هم در اختتامیه تقدیر به عمل می‌آید. بر این اساس، در مجموع از 34 اثر متعلق به 35 نفر در بخش داخلی، بین‌المللی و جنبی جشنواره فارابی تقدیر به عمل می‌آید.
 
میرزایی در ادامه این نشست در پاسخ به سوال خبرنگار ایبنا مبنی بر بیشترین فراوانی اثار رسیده گفت: در این دوره 679 اثر در بخش علوم تربیتی به دبیرخانه جشنواره رسیده که 11 درصد آثار را شامل می‌شود و بیشترین فراوانی را دارد.
 
ایبنا برای آسیب‌شناسی وارد میدان شود
او همچنین در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ایبنا مبنی بر علت پایین بودن کیفیت کتاب‌های تالیفی در حوزه علوم انسانی عنوان کرد: ما در این حوزه حاضر به کار مشترک با خبرگزاری ایبنا هستیم که آسیب‌شناسی لازم را در این باره انجام دهد. از این منظر ایبنا مانند بسیاری از کارهایی که پیش از این انجام داده می‌تواند پیشرو باشد. به هر حال آنچه که قابل اعتناست این است که کیفیت کتاب‌ها به لحاظ محتوایی در چند سال اخیر یک رکورد و افولی داشته و این بررسی ضرورت سیاست‌گذاری توسط وزارتخانه‌های مرتبطی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت علوم، تحقیقات، فناوری و ... را می‌طلبد و این وظیفه‌ای است که باید توسط سیاست‌های ارتقایی دنبال شود.
 
میرزایی در پایان گفت: اختتامیه جشنواره فارابی روز دوشنبه 27 مرداد ساعت 10 تا 12 برگزار می‌شود. تلاش کردیم از خرداد ماه اختتامیه را برگزار کنیم اما به دلیل شیوع کرونا این کار به تاخیر افتاد و امیدوار بودیم بتوانیم جشنواره را به صورت حضوری برگزار کنیم اما باز به دلیل شیوع کرونا چنین امکانی صورت نگرفت و با یادداشت رئیس جمهوری قرار شد اختتامیه به صورت مجازی ـ حضوری با حداقل نفرات اختتامیه برگزار شود. برگزیدگان خارجی هم به صورت وبینار در این جشنواره حضور پیدا می کنند و جوایز آن‌ها از طریق سفارتخانه‌ها به دست برگزیدگان خواهد رسید.
 
690 مورد داوری در بخش داخلی و خارجی
 عبدالامیر نبوی نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به اینکه تلاش شده در این دوره از جشنواره از ظرفیت‌های دانشگاه‌های غیر از تهران و دانشگاه آزاد اسلامی استفاده کنیم گفت: در این دوره 479 داور در داخل و خارج از کشور داشتیم و در این دوره مستقیما از کمک علمی و مشارکت 574 نفر استفاده کرده است. البته در بخش خارجی نیز تعداد زیادی اثر به دبیرخانه رسیده است.
 
او ادامه داد: 690 مورد داوری در این جشنواره در بخش داخلی و خارجی صورت گرفته است. تلاش دبیرخانه فارابی رعایت کیفیت و اتقان علمی آثار بوده و به همین دلیل تمام حساسیت علمی همکاران در گروه‌های علمی رعایت شد و آثار مورد بحث‌های فراوان قرار گرفت تا ذره‌ای از معیارهای علمی کوتاه نیایم.
 
نبوی گفت: تلاش کردیم از همکاری انجمن‌ها و کمیته‌های علمی استفاده کنیم و در کمیته‌ها دست کم یک عضو خانم وجود داشت و در برخی از کمیته‌ها این تعداد بیشتر بوده که ظرفیت علمی خوبی برای کمک به اتقان داوری‌ها بوده است.