وحید تیموری، مدیر کتاب‌فروشی پارسه در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، درباره کمبودهای ساختاری نشر ایران که باعث شده است در دوران پاندمی بیماری کووید 19، بسیاری از ناشران و کتاب‌فروشان در شرایط سختی قراربگیرند و برخی فعالیت خود را متوقف کنند، گفت: یکی از مشکلات ناشران، شرکت‌های پخش و کتاب‌فروشان، فعالیت کلاسیک آن‌ها است. افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، خواستار به‌روزرسانی روند فعالیت خود نیستند؛ زیرا این تصور را دارند که سرمایه صرف‌شده برای به‌روزرسانی فعالیت و تجهیزات، بازگشت نخواهد داشت. این تصور ناشی از خرید کم کتاب و کاهش سرانه مطالعه است.

او با اشاره به نبود سایت معتبر در روند فعالیت ناشرانی که سال‌ها در این حوزه فعال هستند، توضیح داد: برخی ناشران حاضر به راه‌اندازی سایت برای معرفی آثارشان به مردم نیستند. همچنین در شرایط همه‌گیری بیماری نمی‌توانستند کتاب‌هایشان را در فروشگاه ارائه دهند. سیستمی که برای فروش کتاب در نظر گرفته شده‌است، فقط برای ثبت سفارش و تحویل کتاب مورد نظر به مشتری مناسب است. بسیاری از ناشران هنوز به این باور نرسیده‌اند که سیستم کتاب و فروش فراتر از این سبک رفته‌است و باید از متدهای به‌روز استفاده کنند.

به گفته این کتاب‌فروش، کم‌کاری ناشران در راه‌اندازی سامانه‌های تخصصی در فضای مجازی، از اقداماتی است که انجام نشده و تنها علت این خلا، ناشران هستند. او ادامه داد: ناشران به راحتی می‌توانند فضایی برای معرفی آثار خود فراهم کنند، اما فقط در حدود پنج درصد از ناشران را می‌بینم که به‌صورت جدی این مساله را پیگیری و در فضای مجازی فعالیت می‌کنند.

فروشندگان کتاب و بازاریاب‌ها کتاب نمی‌خوانند
تیموری با تاکید به اینکه در ایران سایت فراگیر معتبر در حوزه معرفی کتاب –نه فروش- وجود ندارد، بیان کرد: ذهن مردم برای خرید کتاب آماده نیست. آن‌ها نمی‌دانند که کتاب در مقایسه با دیگر کالاها با قیمت پایین‌تری به فروش می‌رسد. فروشندگان در زمان فروش کتاب، باید به مخاطب آگاهی و اطلاعات منتقل کنند و فقط فروشنده نباشند. در این صورت افراد پس از خواندن کتاب خواستار ادامه این روند خواهندبود. در صورتی که شاهد تلاش برای جذب مشتری با کمک تخفیف در فروش، بدون اطلاع از محتوا و اهمیت کتاب هستیم.

او که بیش از 12 سال در حوزه نشر و فروش کتاب فعالیت کرده‌است، تمام دغدغه خود به عنوان کتاب‌فروش را، در ارائه توضیح درباره کتاب به مخاطب، خلاصه کرد و ادامه داد: مشکل بخش فروش کتاب، نبود فروشنده متخصص است. به جرات می‌گویم که حداقل 90 درصد فروشندگان و بازاریاب‌های حوزه نشر، حتی کتاب «شازده کوچولو» را نخوانده‌اند؛ ناشر کتاب منتشر می‌کند و شرکت پخش آن را به کتاب‌فروش تحویل می‌دهد اما فردی که کتاب را از ناشر به کتاب‌فروش تحویل می‌دهد، هیچ اطلاعاتی درباره کتاب ندارد تا به فروشنده ارائه دهد.

به گفته او باید ناشران در زمان تحویل کتاب به کارمندان خود برای پخش، زمانی را برای معرفی کتاب صرف کنند. در این حالت ویزیتور به اهمیت کتابی که به کتاب‌فروش تحویل می‌دهد آگاه خواهدبود و اطلاعات را به فروشنده کتاب منتقل خواهدکرد. این درحالی است که مکالمات فروشندگان و ویزیتورها به‌عنوان کتاب و نام ناشر محدود شده است.

سیستم فروش کتاب فرسوده است
تیموری با اشاره به اینکه فروشندگان کتاب -حتی سرپرست آن‌ها- در کتاب‌فروشی‌ها، بسیاری از محققان، مترجمان و مولفان را نمی‌شناسند و برای پیدا کردن آثار آن‌ها مجبور به استفاده از سیستمی هستند که اطلاعات در آن ذخیره شده‌است، گفت: این موارد نشان‌دهنده سیستم فرسوده فروش کتاب است. فروشندگان در کتاب‌فروشی‌ها فقط می‌توانند کتاب‌ها را از میان قفسه‌ها پیدا کنند. این درحالی است که در گذشته، کتاب‌فروشی‌ها محفل بزرگان ادب بود. بسیاری از مولفان، مترجمان، شاعران و... جلسات بحث و گفت‌وگوی خود را در کتاب‌فروشی برگزار می‌کردند. آن‌ها می‌توانستند در این فضا با مخاطبان خود گفت‌وگو کنند.  

به گفته این کتاب‌فروش، افرادی که در صنف ناشران و کتاب‌فروشان فعالیت می‌کنند، معمولا سرمایه بزرگی ندارند. از طرفی سرمایه‌داران بزرگ حاضر به فعالیت در این حوزه نیستند؛ چراکه بازگشتی برای سرمایه آن‌ها وجود نخواهد داشت. ناشر بعد از 30 سال فعالیت باید منتظر فروش کتاب بماند اما با خرید و فروش دلار، افراد به سادگی می‌توانند سرمایه خود را چند برابر کنند.

صداوسیما باید از ناشران و کتاب‌فروشان حمایت کند
تیموری حوزه کتاب و نشر را ضعیف‌ترین صنف در زمینه تبلیغات دانست و ادامه داد: نقد محکمی بر عملکرد صداوسیما دارم، چراکه زمانی را برای تبلیغ کتاب درنظر نگرفته است. این رسانه باید برنامه‌هایی داشته باشد که مردم را به کتابخوانی دعوت کند. این درحالی است که در فقدان برنامه مناسب معرفی کتاب، کتاب‌فروشان و ناشران ورشکست می‌شوند؛ چراکه نمی‌توانند از پس هزینه‌های تبلیغات صدا و سیما برآیند.

به گفته او، ناشران و کتاب‌فروشان باید گروهی تشکیل دهند تا بتوانند جایگاهی برای تبلیغ در حوزه کتاب بسازند. صاحبان صنف در طول ماه باید برنامه‌ای برای معرفی آثارشان داشته باشند. او ادامه داد: برنامه‌هایی که در آن ساعت‌ها به گپ‌وگفت دو نفر می‌گذرد، به درد این حوزه نمی‌خورد. برای تولید برنامه مفید برای صنف ناشران و کتاب‌فروشان، مسئولان می‌توانند هر هفته از افراد تاثیرگذار این صنف دعوت کنند. برای مثال یک برنامه را به معرفی 100 اثر برتر داستان معاصر از زبان یک مترجم اختصاص دهند. اگر هر هفته آثار منتشر شده در یکی از حوزه‌ها مورد بررسی قرار بگیرد، مردم با کتاب‌های موجود در بازار به خوبی آشنا خواهندشد.