گفتوگو با مؤلفان مجموعه «کلاس اولی، کتاب اولی»/ شماره دو؛ معصومه یزدانی:
مجموعه «کلاس اولی، کتاب اولی» یارکمکی معلم است/ هدف ما ارتباط نزدیکتر بین مخاطب و داستان بود
معصومه یزدانی یکی از نویسندگان مجموعه «کلاس اولی، کتاب اولی» معتقد است که مجموعه «کلاس اولی، کتاب اولی» تدریس نمیکند بلکه فرآیند تدریس فارسی در مدارس را تکمیل میکند. به عبارتی، فرآیند آموزش زبان فارسی در مدارس رخ میدهد و برای اینکه آن آموزش در ذهن بچهها تثبیت شود، از این مجموعه میتوان استفاده کرد. یعنی ما آموزشدهنده نیستیم و در جای معلم ننشستیم. کار ما آموزش در کنار آموزش معلم است. عملا ما یارکمکی معلم هستیم.
به همین منظور گفتوگویی داشتیم با معصومه یزدانی، یکی از نویسندگان این مجموعه که در ادامه میخوانید:
ایده نوشتن این مجموعه چطور به ذهنتان رسید؟
ایده این مجموعه از سمت انتشارات فندق پیشنهاد شد. انتشارات از ما سه نویسنده به سردبیری آتوسا صالحی دعوت کرد که در نگارش این مجموعه همکاری کنیم. مجموعهای که داستانوار باشد و شرایط باسواد شدن مرحله به مرحله کودکان در آن درنظر گرفته شود؛ با توجه به اینکه مراحل یادگیری کودکان کلاس اولی گام به گام و زمانبر است، داستانها هم میبایست طبق همین اصول پیش میرفت؛ بنابراین ما چهار نفر دور هم جمع شدیم و جلسات متعددی داشتیم و در این جلسات کتاب فارسی اول دبستانیها را بررسی کردیم. این داستانها هم باید به گونهای طراحی میشد که کودک کلاس اولی اشتیاق داشته باشد و بتواند به تنهایی آنها را بخواند. بعد از این جلسات، مرحله بعدی متنبندی کتاب فارسی بود که در همین مرحله سطحبندی نیز انجام شد.
نوشتن کدام سطح سختتر بود؟ چرا؟
نوشتن اولین سطح برای هر کدام از ما نویسندگان، سختترین سطح بود؛ چراکه در این سطح دایره حروف و لغات بسیار کمی داشتیم و به اندازه کافی قدرت مانور نداشتیم؛ البته چون سختتر بود، بسیار هم لذتبخش بود. نوشتن این سطح بسیار طولانیتر از سطحهای دیگر بود. نوشتن سطح یک تقریبا هفت یا هشت ماه زمان برد؛ چون حساسیت هم در این سطح هم بیشتر بود. در ابتدا تنها 20 کتاب را نوشتیم؛ اما به دلیل استقبال زیاد از این مجموعه، 20 کتاب بعدی هم نوشتیم. لازم به ذکر است که نقش انتشارات هم در ترویج آثار بسیار حائز اهمیت است؛ خوشبختانه انتشارات فندق بسیار قوی کار کرد چه در زمینه کتابسازی، گرافیک و تصویر و چه در زمینه تبلیغ.
از نگاه شما این مجموعه بیشتر به عنوان کتابهای درسی در نظر گرفته میشوند یا کتاب داستان؟
به عقیده من این مجموعه، مجموعه کتابهای کمک درسی نیست؛ به این دلیل که درست است که جامعه ما، جامعه کلاس اولیها هستند؛ ولی زمانی که به عنوان یک نویسنده در حوزه ادبیات کودک کار میکنیم، مجبوریم که به مخاطب بیشتر از نویسندگان دیگر فکر کنیم؛ مخاطبی که ماه به ماه نگاه و سلیقهاش تغییر میکند و مراحل رشد آن نیز در حال تغییر است. درست است که داستانها طبق تغییرات مخاطب نوشته شد؛ اما تمام تلاش ما نوشتن داستان بود. کودکان حتی اگر مدرسه هم نروند و والدینشان این داستانها را برایشان بخوانند، میتوانند کامل داستان را درک کنند. به دو دلیل اصلا قصد نوشتن کتاب کمک درسی را نداشتیم؛ اول اینکه نمونههای زیادی از کتابهای کمک درسی در بازار موجود است؛ دوم اینکه هدف ما ارتباط نزدیکتر بین مخاطب و داستان بود. دوست داشتیم که بچهها همزمان با اینکه طمع باسواد بودن را میچشند، در کنار آن مستقل کتاب خواندن را نیز یاد بگیرند و دلشان بخواهد که بیشتر بخوانند. غیر از اینکه در انتها هر کتاب چند تمرین که به گفته ناشر نوشته شده است را درنظر نگیریم، عملا مجموعه، کتابهای داستانی است.
چقدر این کتابها قابلیت آموزش در مدارس را دارند؟
خوشبختانه از مدارس به خصوص مدارسی که در مناطق محروم با بچهها کار میکنند، بازخورد بسیار مثبتی گرفتیم. یک سال پیش از ما دعوت کردند که به یکی از کتابفروشیها برویم؛ به ما گفتند که بچههایی که در مناطق مرزی یا مناطقی که غیر از زبان فارسی (آذری، کرد، بلوچ و...) صحبت میکنند، زندگی میکنند، فرآیند یادگیری زبان فارسی آنها تسهیل شده است. علاوه بر این، برای خودم پیش آمده که این کتابها را به اطرافیانم هدیه دادم و والدین اظهار داشتند که فرزند ما در روخوانی رشد جهشی داشته است. فکر میکنم تنها دلیل این موضوع متن کتاب نیست بلکه زمانی که کودک خودش به تنهایی این کتابها میخواند، اعتماد به نفسش افزایش پیدا میکند که همین امر در روخوانی آن تاثیرگذار است.
این مجموعه، مجموعه بسیار خوبی است؛ اما شاید توان خرید آن برای بسیاری از خانوادهها سخت باشد؛ چه راهکاری پیشنهاد میکنید برای اینکه بقیه خانوادهها هم بتوانند از این مجموعه استفاده کنند؟
این مجموعه با توجه به طراحی، نوع کاغذ و چاپی که دارد، اما باز هم در مقایسه با نمونههای مشابه قیمت مناسبتری دارد. نمونههای مشابه با قیمت 80 یا 90 هزار تومان عرضه میشود؛ اما گرانترین کتاب در این مجموعه 55هزار تومان است؛ در حالی که کتابهای این مجموعه تعداد صفحات بیشتری نسبت به نمونه مشابه دارد. انتشارات فندق تمام تلاش خود را کرده که این مجموعه با پایینترین قیمت حدممکن ارائه شود؛ البته در کنار آن در مناسبتهای مختلف، تخفیفهای متنوعی را هم در نظر میگیرد.
این مجموعه در سال 99 جایزه کتاب رشد را دریافت کرد؛ با توجه به اینکه جایزه کتاب رشد زیر نظر آموزش و پرورش است، توقع دارم که این وزارتخانه برای کتابهای دارای جایزه هزینه کند و از آنها حمایت کند. در این کتابها یک باری از روی کتابهای فارسی آموزش و پرورش برداشته شده است؛ بنابراین آموزش و پروش میتواند این مجموعه را خریداری کند و در کتابخانههای مدارس قرار دهد؛ در نتیجه بچهها هم رایگان این کتابها از کتابخانههای مدارس امانت بگیرند. همه ما، چه نویسندگان و ناشران و چه آموزش و پرورش یک هدف داریم و آن هم این است که بچهها بخوانند و یاد بگیرند و فرآیند آموزش برای آنها جذاب باشد.
آیا شما و تیم تألیف مجموعه «کلاس اولی، کتاب اولی» برای نگارش این کتابها با معلمان صحبت کردید و از آنها مشورت گرفتید؟
بله. یکی از کارهایی که تیم ما انجام داد، مشورت گرفتن و صحبت کردن با کسانی بود که با بچهها درارتباط هستند. یکسری از این اطلاعات را انتشارات جمعآوری میکرد و در اختیار ما میگذاشت و یکسری هم خود ما نویسندگان تحقیق میکردیم. علاوه بر این همه ما مادر هستیم و با بچهها درارتباطیم؛ برای همین است که نگاه ما کاملا به مخاطب و لذت بردن آن از فرآیند خواندن است. یکسری از این تجربهها را از زندگی خودمان داشتیم و یکسری هم با صحبت کردن با معلمان بدست میآوردیم.
در حال حاضر شیوه آموزش بسیار تغییر کرده و تخصصی شده است؛ حتی خیلی از پدرها و مادرهای تحصیلکرده هم نمیتوانند به فرزندان خود کتابهای درسی را آموزش دهند؛ با توجه به این موضوع نظر معلمان درباره این مجموعه چیست؟
این کتابها تدریس نمیکنند بلکه فرآیند تدریس فارسی در مدارس اتفاق افتاده است. فرآیند آموزش زبان فارسی در مدارس رخ میدهد و برای اینکه آن آموزش در ذهن بچهها تثبیت شود، از این مجموعه استفاده میکند. یعنی ما آموزشدهنده نیستیم و در جای معلم ننشستیم. کار ما آموزش در کنار آموزش معلم است. بچهها یک حرف را در مدرسه آموزش میگیرند و چون حجم کتاب محدود است تنها دو برگ از کتاب به آن حرف اختصاص داده شده است؛ اما در مجموعه «کلاس اولی، کتاب اولی» یک کتاب و داستان به آن حرف اختصاص داده شده است و تعداد کلمات بیشتری را میخواند. کودک یاد میگیرد که با یک حرف کلمات بیشتری بسازد و بخواند. عملا ما یارکمکی معلم هستیم؛ اما در فرآیند آموزش و روند آموزش دخالتی نداریم چون کودک سردرگم میشود. یکی از دلایل استقبال از این مجموعه این است که مخاطب احساس نمیکند که یک کتاب فارسی دیگر میخواند و تکلیف دیگری دارد.
خواسته شما به عنوان یکی از نویسندگان تیم «کلاس اولی، کتاب اولی» چیست؟
طبق آماری که امسال ارائه شد، تعداد بسیار زیادی از بچهها، توانایی خواندنشان ضعیف است. این آمار برای ما به خصوص نویسندگان کودک و نوجوان بسیار ناگوار است. نگارش مجموعه «کلاس اولی، کتاب اولی» سال 97 شروع شد که این نشان میدهد یک ناشر نیاز جامعه را در نظر گرفته است و در همین راستا اقدام کرده است. در حال حاضر اگر این مجموعه دیده شود به خصوص از سوی آموزش و پرورش، میتواند به روندی کاهش این آمار کمک کند؛ اگر آموزش و پروش این کتابها را تهیه کند یا تدبیری برای کاهش قیمت این مجموعه بیندیشد، این مشکل بزرگ حل میشود. آموزش و پرورش میتواند در کنار ناشران به این روند کمک کند.
نظر شما