سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مریم پیروزمهر، هنرمند و تصویرگر داستان کودکان، فعالیت خود را در دهۀ ۹۰ برای به تصویر کشیدن دنیای شیرین کودکان آغاز کرده و با خلق تصاویر رنگارنگ، دنیای دیگری به داستان‌ها بخشیده است. در این مطلب با این تصویرگر کتاب‌های کودک گفت‌وگویی کرده و از او درباره تجربه کاری‌اش در دنیای تصویر پرسیده‌ایم که در ادامه این مطلب را می‌خوانید:
- فعالیت‌تان در کار تصویرگری را از چه سالی و با کدام انتشاراتی‌ها آغاز کردید؟
از سال ۱۳۹۰ تصویرسازی را شروع کردم. فعالیت خود را در ابتدا با مجله «سروش کودکان» تهران آغاز کردم و با مجله‌های رشد، سنجاقک، پوپک و … ادامه دادم. تا به امروز چندین کتاب با موضوعات مختلف داستان و شعر از ناشران مختلف بسیاری تصویرسازی کرده‌ام که در جشنواره‌های ایرانی و خارجی مثل جشنواره بلگراد، شانگهای چین، شارجه عربستان و… برگزیده شده‌اند.
- آثار تصویرسازی شما بیشتر در چه موضوعات یا قالبی است؟
اغلب کارهای تصویرسازی من برای مجلات بوده که شامل داستان‌ها و شعرها با موضوعات خیلی متفاوت از هم بوده است؛ تقریباً درباره هر موضوعی کار تصویرگری انجام داده‌ام و فعالیتم را محدود به موضوع و قالب خاصی نکرده و بیشتر سعی داشته‌ام خودم را با چالش‌های کاری درگیر کنم و تجربۀ تصویرسازی خود را ارتقاء دهم.
- آثار را چطور برای تصویرگری انتخاب می‌کنید؟ کتابی‌هایی بوده که رد کرده باشید؟
بیشتر تصویرسازی‌هایی که از سمت ناشران سفارش داده می‌شود به دلیل آشنایی آن‌ها با سبک و نوع شخصیت‌سازی‌های من است. اغلب کارهایی را هم که انتخاب می‌کنم، خیلی نزدیک به روحیه‌ام هستند؛ اما چیزی که به نظر من در تصویرسازی کتاب کودک خیلی مهم است، انتخاب خود کودک است. من سعی دارم کارها زیادی آرت یا به اصطلاح بازاری نباشد. کتاب‌هایی هستند که از نظر تصویرسازی آرت کار شده است که همین نکته گاهی خود من را به شک می‌اندازد و متوجه نمی‌شوم که مفهوم و محتوای این تصاویر چیست یا آنقدر شخصیت‌ها از لحاظ طراحی کلیشه‌ای ترسیم شده‌اند که میلی به تورق و مشاهده آن ندارم. به نظر من یک کتاب خوب نیازی به تبلیغ ندارد؛ زیرا مخاطب خود، متوجه مفهوم و درک سطح هنری آن می‌شود.
- چرا کتاب «بی‌اجازه و سه ماجرای دیگر» را برای تصویرگری انتخاب کردید؟
یکی از داستان‌های مجموعۀ چهارجلدی دخترانه نوشته کلر ژوبرت به من داده شد که پیشنهاد این کار از طرف مدیر هنری انتشارات مهرک بود. داستان و محتوای آموزش داستان بسیار مورد پسند من بود. داستان این کتاب در عین سادگی و بیان روان، آموزش و طنز جالبی دارد که این نکته برای تصویرسازان بسیار مهم است. نکته بعدی هم این بود که دستم در رنگ‌آمیزی بسیار باز بود و همین موضوع باعث شد راحت‌تر رنگ‌آمیزی کنم و تصویرها را بکشم.
- چقدر متن داستان در انتخاب تصویرگرها نقش دارد؟
به‌تبع، متن نقش بسیار مهمی در انتخاب تصویرگر دارد؛ زیرا با خوانش ابتدایی متن است که تصاویر، شخصیت و جزئیات در ذهن تصویرگر مجسم می‌شود و پس از آن روی صفحه نقش می‌بندد. تصویرساز با خواندن متن و تعیین گروه سنی تعریف‌شده، سبک و نوع تصویرسازی و آرایش تصاویر را انتخاب می‌کند؛ زیرا همان‌طور که گفته شد هر متن و داستانی نوع تکنیک خاص خود را دارد. درخصوص متن این داستان از مجموعه دخترانه هم باید بگویم که متن داستان و کتاب، طوری بود که توانستم تصویرها را راحت‌تر به شخصیت‌های تصویرسازی‌ام، نزدیک کنم.
- اولین کتابی که کار تصویرگری آن را انجام دادید چه بود؟ به عنوان اولین تجربه چطور بود برای شما؟
اولین کتابی که تصویرسازی آن را انجام دادم، «قصه‌های پیامبر و کودکان» بود؛ یک مجموعه چندجلدی که تصاویر دو جلد از آن را من کار کردم. این مجموعه به نویسندگی زهرا عبدی بود و از سوی نشر دارالحدیث منتشر شده بود. اولین تجربه در هر کاری سختی و اضطراب خودش را دارد. در ابتدای شروع فعالیتم، اغلب کارها به صورت دستی کار می‌شد و ما چندین‌بار یک فریم را کار می‌کردیم. تکنیک کار اولم آبرنگ بود و من به‌خاطر حساسیت‌ها و مذهبی‌بودن متن و اصلاح فریم‌ها، بسیار تلاش کردم و به عنوان اولین تجربه این مجموعه کتاب را بسیار دوست دارم.
- تصویرگری کتاب کودک و نوجوان از نظر نوع فعالیت و حس‌وحال اثر چقدر با تصویرگری کتاب‌های دیگر متفاوت است؟
تصویرگری کتاب کودک در حال حاضر به نقطه اشباع رسیده است؛ اما این بستر آماده است تا هرکسی که می‌تواند هنر خود را در آن متفاوت جلوه دهد. دنیای کودکان شیرین و شاد و پر از تخیل‌های رنگارنگ است و قطعاً خلق تصاویر باید مناسب با تخیلات کودکان باشد، به گونه‌ای که تصویرگر، داستان را تماماً از نگاه کودک ببیند. هرچه سن کودکان بالا می‌رود تخیلات آن‌ها نیز تغییر می‌کند و به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود؛ بنابراین نوع نگاه تصویرگران هم برای به تصویر کشیدن متن تغییر می‌کند. تصویرگری در ابتدا، خلق و جان‌بخشی به شخصیت‌ها و جزئیات داستان کتاب‌های کودکان و نوجوانان بود و بعد از آن تصویرسازی در مجله‌ها، بخش تبلیغات و… مطرح می‌شود. به عقیده من تصویرسازی سلیقه‌ای است. به‌شخصه تصویرگری کتاب کودک را دوست دارم و انجام می‌دهم؛ چون فضای زیادی برای رنگ‌بندی دارد، تنوع و طراحی بیشتر است و رنگ در بیشتر داستان‌ها شاد است؛ اما در فضای تبلیغات رنگ‌بندی‌ها بیشتر تیره و ساده‌تر است.
- دنیای مخاطب کتاب و شناخت آن، چقدر برای یک تصویرگر مهم و ضروری است؟
مخاطب اولین علت خلق یک اثر است؛ بنابراین صددرصد برای ما گروه تصویرگران، به‌ویژه تصویرگران کتاب کودک مهم است؛ زیرا هر کتابی که می‌خواهد تولید شود، باید رده سنی، ویژگی رده سنی و نکات مهم روان‌شناسی در نظر گرفته شود. درنتیجه تصویرگر باید مخاطب را بشناسد تا بتواند از پسِ کار بربیاید و با توجه به مخاطب تصمیم بگیرد که باید چه طراحی‌هایی انجام دهد؟ چه شخصیت‌سازی انجام دهد که متناسب با فضای داستان باشد و مخاطب آن را درک کند؟ رنگ‌ها و شخصیت‌سازی‌ها مهمترین نکته در کتاب داستان و شعر کودکان هستند. یک تصویرگر باید مخاطبش را بشناسد؛ زیرا زمانی که سن مخاطب بالاتر می‌رود، مسئله مهم، مفهومی‌بودن کار و فضاسازی است چون در تصویرسازی سنین بالا، شخصیت‌سازی‌ها و رنگ‌ها به حاشیه کشیده می‌شوند.
- کتاب «بی‌اجازه و سه ماجرای دیگر» چه ویژگی و مشخصات و معیارهایی دارد که توجه شما را جلب کرد تا این تصاویر هماهنگ و جذاب خلق شود؟
متن داستان «بی‌اجازه» را چندین‌بار خواندم. داستان زندگی روزانه یک بچه و کارهایی که انجام می‌دهد است. روند داستان رئال است که من سعی کردم کمی فضای فانتزی و طنز به آن اضافه کنم تا به دنیای رنگارنگ کودکان نزدیک باشد؛ اما یکی دیگر از دلایل انتخابم این بود که مخاطب این کتاب کودک است و همان‌طور که پیش‌تر هم گفتم یکی از معیارهای انتخابم این بود که برای کودکان تصویرسازی کنم. مسئله‌ای که باعث شد تصاویر و داستان به هم نزدیک باشد، بحث طراحی شخصیت‌ها بود که آن را به سلیقه خودم نزدیک می‌دیدم.
- چقدر برای اینکه بتوانید فرم کودکانه یا نوجوانانه را در کارهایتان حفظ و پررنگ‌تر کنید، تمرین می‌کنید؟
به‌نظرم تصویرسازی و تکنیک‌ها که در داستان‌ها با موضوعات متفاوت اجرا می‌شود همه و همه تمرین هستند. گاهی میان همین تمرین‌ها به تجربه‌های جدید و جذاب می‌رسیم و آن‌ها را در کارهای بعدی پیاده کرده و استفاده می‌کنیم. اغلب کارهای من در زمینه کودک است؛ بنابراین وقتی که می‌خواهم یکی از شخصیت‌های داستان را خلق کنم و به تصویر دربیاورم در ابتدا سعی می‌کنم درباره آن شخصیت مطالعه کنم یا اگر شخصیتی تخیلی و نو باشد زوایا و حالات آن را در ذهنم تجسم کنم و از منظر کودکان به آن نگاه کنم. علاوه‌بر این، بچه‌های اطرافم را بیشتر نگاه می‌کنم و کارهایشان را می‌بینم و در اصل سعی می‌کنم تمرکزم را روی مطالعه دیداری بیشتر کنم.
- خواسته شما در عرصه کتاب و کتابخوانی چیست؟
متأسفانه در حال حاضر که در دنیای دیجیتال هستیم نه‌تنها ما آدم‌بزرگ‌ها، بلکه دنیای کودکان‌مان هم با این دنیای مدرن و جدید گره خورده است. کاش می‌شد دنیای کتاب مانند یک بیماری مسری بود که در بین مردم کشورمان رواج پیدا می‌کرد. البته دنیای کتاب‌های امروزی خیلی به حاشیه کشیده شده و این مقداری تأسف‌بار است. خیلی از کتاب‌های ویژه رده سنی کودکان و نوجوانان را می‌بینیم که از تصاویر کپی یا تصویرهای بی‌کیفیتی استفاده کرده‌اند. کاش پدرها و مادرها بتوانند این گوهر باارزش را در خانه‌هایشان حفظ کنند و برای بچه‌ها کتاب‌های باکیفیت با تصویرسازی‌های مناسب بخوانند و بخرند.
نظر شما