به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «کربلا و هویت» یکی از آثار پیشگام در حوزه مطالعات اسلامی، ادبیات تطبیقی و پسااستعماری تاریخ فرهنگی و تاریخ جنوب آسیا و دین پژوهی بین فرهنگی است که با تمرکز بر نقش حادثه کربلا در شکل‌گیری هویت دینی و اجتماعی مسلمانان بنگال نوشته شده است. موضوع اثر، تجربه‌نگاری فهم کربلا و واقعه عاشورا در میان بنگالهاست و درک دقیقی از چگونگی تلاقی ایمان و فرهنگ در دوران استعمار بنگال ارائه می‌دهد. نویسنده با تحلیل گسترده‌ای از متون و نشریات در انواع و قالب‌های ادبی متعدد، به بررسی ظهور و شکل‌گیری یک هویت مسلمان جاودان در بنگال در اواخر قرن نوزدهم تا دهه ۱۹۴۰ م می‌پردازد. همچنین تحلیل دقیقی از چگونگی تفسیر مجدد واقعه تاریخی کربلا و روایت‌های مرتبط با آن توسط دانشمندان مسلمان و ادیبان بنگالی ارائه می‌دهد تا تعریف کند که مسلمانی در بنگال چه معنایی دارد. این اثر با توضیح اصول نبرد کربلا آغاز می‌شود و به بررسی معنای مسلمانی در بنگال و نیز رابطه ظریف دین و هویت زبانی و مدرنیته ادبی می‌پردازد.
این اثر نشان می‌دهد که چگونه یک امر قدسی از این قابلیت برخوردار است که در مناطق مختلف از آن خود شود؛ چگونه شهادت امام حسین (ع) در کربلا به یک درون‌مایه مرکزی در ادبیات مسلمانان بنگالی تبدیل شد؛ چگونه مسلمانان بنگالی در میان سلطه استعماری جنبش‌های ملی گرای هندو و مبارزات اصلاح‌طلبانه درون، اسلامی به احیای هویت خود پرداختند. ادبیات ملی را توسعه دادند و با سنت‌های ادبی، عربی، فارسی، اردو بنگالی و انگلیسی دچار چالش شدند تا یک هویت فرهنگی و دینی منحصر به فرد ایجاد کنند و سرانجام چگونه روایت‌های متمرکز بر کربلا به عنوان ابزارهای آموزشی برای نهادینه کردن ارزش‌های اخلاقی و همبستگی اجتماعی استفاده شد.
اپسیتا هالدر دانشیار گروه ادبیات تطبیقی در مرکز مطالعات آسیای اسلامی دانشگاه جادو پور کلکته است. او درباره تقوای صوتی بصری مسلمانان و رسانه‌سازی و شبکه‌های فراسرزمینی شیعیان تحقیق می‌کند و مطالعات او بر تحلیل تقاطع‌های فرهنگی دینی و ادبی در جوامع آسیا، هویت اسلامی، ادبیات استعماری و پسااستعماری و تعاملات میان دین و هنر متمرکز است. عضویت در مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی لندن، ویرایش کتاب‌هایی مانند «مجموعه ادبیات و هنرهای دیگر»، «عقرب بال باز و داستان‌های دیگر»، «داستان‌های کوتاه نویسنده مسلمان»، سخنرانی در مراکز بین‌المللی از جمله دانشگاه‌های گوتینگن، هایدلبرگ ورشو، پراگ، کتابخانه بریتانیا و ارائه مقاله و شرکت در کارگاه‌ها، سمینارها و کنفرانس‌های مختلف با موضوعات اسلام در بنگال، تصوف، بناهای تاریخی شیعه، محرم، هویت و تقوای مردمی مسلمان از جمله فعالیت‌های علمی اوست. برخی از مقالات وی عبارتند از: «دردصدا: جنبه‌های عمومی -خصوصی»، «تمرین‌های صوتی زنان شیعه در محرم»، «باغ و آتش: آخرت در تخیل ادبی مسلمانان بنگالی، عزاداری بر کربلا: بازاندیشی در اعمال آیینی زنان شیعه در کلکته»، «زنان شیعه و مکان‌سازی آنها: عاملیت جنسیتی در اجتماعات محرم در کلکته»، «صدای قلب: بحثی درباره تصوف در عصر اصلاحات اسلامی در بنگال (۱۸۸۰-۱۹۲۰)»، «بازیابی امر مقدس: جستجوی جامعه مسلمانان بنگال برای هویت جاتیا دهه ۱۸۸۰ تا ۱۹۴۰» و «از عزاداری تا شهادت روایت‌های کربلا در اواخر قرن نوزدهم - اوایل قرن بیستم بنگال».
در این نشست که به زبان انگلیسی، برگزار شد، ماشاءالله شاکری در مورد کتاب گفت: کتابی که امروز مورد اشاره است و از نگاه علاقه‌مندان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، از جنبه‌های گوناگون واجد ارزش است. اندیشمندان و صاحبنظران صاحب‌نامی در گذشته نیز دیدگاه‌های خود را در مورد این متن ابراز داشته‌اند.
نثر کتاب به گونه‌ای است که مفاهیم را با زبانی شفاف و قابل درک ارائه می‌دهد. هالدر از اصطلاحات تخصصی بهره می‌گیرد، اما آنها را به گونه‌ای توضیح می‌دهد که برای مخاطبان متنوع، از دانشجویان تا پژوهشگران حرفه‌ای، قابل فهم باشد.
مطالعه تطبیقی از نگاشته‌های پژوهشگران و نویسندگان بنگالی زبان و اردو زبان منطقه بنگال دارد. این نگرش سنجشگر، حتی دیدگاه نویسندگان هندو مذهب در مورد اعتقادات سیاسی - اجتماعی مسلمانان را نیز مورد توجه قرار می‌دهد؛ مسئله‌ای که در نهضت ضد استعماری هند برای دستیابی به استقلال کانون تنازعات مسلمانان و هندوها بود.
همچنین استناد کتاب به رهیافت‌های نویسندگان مسلمان که، در آثار خود واقعه کربلا را نتیجه زاویه گرفتن حکومت اسلامی از مبانی آغازین صدر اسلام قلمداد کرده‌اند، نکته قابل توجهی است. توجه نویسنده به گزاره‌هایی چون موروثی شدن خلافت در خاندان بنی امیه و از زمان معاویه از نمونه‌های این گزاره است.
در ادامه هادی عظیمی شعرمعروف محتشم کاشانی را به زبان انگلیسی قرائت کرد و مهدی فدایی مهربانی نیز توضیحاتی داد.
نظر شما