به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ابراهیم حسن‌بیگی از نویسندگانی است که مخالف تعیین محدودیت زمانی برای دریافت حق‌التالیف آثار متوفی، توسط وراث است. وی در این باره اظهار کرد: در جامعه ما موضوع حمایت موضوعی یک طرفه است من می‌خواهیم یک مثال اقتصادی برایتان بزنم که قابل تعمیم به حوزه فرهنگ است. یک سازمانی تحت عنوان سازمان «حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده» وجود دارد؛ همواره برای من مثل یک معماست که اگر این سازمان نقش حمایتی از مصرف‌کننده و تولیدکننده دارد پس چرا این همه بر افزایش قیمت خودرو در کشور اصرار دارد؟!

وی ادامه داد: مسبب بخش قابل توجهی از عوارضات گمرکی خودرو که باعث افزایش قیمت خودرو می‌شود، سازمان «حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده» است. همیشه در ذهن من این سوال بوده که این چه نوع نامگذاری برای این سازمان است.

این نویسنده حوزه «دفاع مقدس»، «کودک و نوجوان» و «بزرگسال» ادامه داد: اگر سازمانی تحت عنوان «حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده» وجود دارد پس باید به نفع مصرف‌کننده قیمت کالاها را کاهش دهد. در شرایطی که این فرایند وجود ندارد، معلوم می‌شود که عناوینی که برای سازمان‌های‌مان مشخص می‌کنیم، با نتایج فعالیت‌هایشان کاملاً متفاوت است.

حسن‌بیگی با اشاره به حقوق مولف پس از 50 سال از زمان مرگ، گفت: موضوع مذکور کاملا شباهت دارد به ماده 12 قانون «حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان» که هدفش حمایت از پدیدآورندگان آثار است. معتقدم اگر این قانون می‌خواهد از پدیدآورنده حمایت کند باید راه‌هایی را پیش بگیرد که به نفع پدیدآورنده باشد اما متاسفانه شاهدیم که بعد از گذشت 50 سال از فوت پدیدآورنده، حق‌التالیف آثار به وراث نمی‌رسد بلکه به عامه مردم می‌رسد؛ این عامه مردم می‌تواند ناشر باشد. ناشر با این حق، می‌تواند آثار متوفی را به هر شکلی که می‌خواهد منشر کند یا آن را به ناشران دیگر واگذار کند. آیا واقعاً این موضوع در راستای حمایت از پدیدآورنده آثار است؟!

عضو هیات مدیره بنیاد ادبیات داستانی افزود: نمی‌دانم آیا این قانون در دنیا مرسوم است؟! اگر مرسوم است، عقلانی نیست چرا که این حق و حقوق برای نویسنده است و برای همیشه باید به خانواده وی (ورثه) برسد تا بتوانند در آینده راه پدیدآورنده متوفی را ادامه دهند.

این نویسنده ادامه داد: معتقدم اگر حق و حقوقی هم وجود دارد باید به ورثه پدیدآورنده اثر تعلق یابد نه به ناشر که در اغلب موارد در حالت عادی چیزی حدود 2 برابر از نشر آثار متوفی نصیبش می‌شود.

وی توضیح داد: شاید افرادی که برای ماده 12 قانون «حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان» محدودیت زمانی قایل شده‌اند، تصورشان این بوده که آثار نویسنده جزو آثار ملی محسوب می‌شوند و متعلق به جامعه است. پرسش من این است که اگر آثار پدیدآورنده جزو اموال ملی به شمار می‌آید پس چرا وقتی وی در قیدحیات است، این حق از او سلب نمی‌شود!

حسن‌بیگی افزود: ممکن است این افراد در توجیه دیگر خود برای تعیین محدودیت زمانی، بگویند که «ممکن است بعد از گذشت 50 سال از فوت پدیدآورنده، فرزندان وی نیز در قید حیات نباشند. بنابراین، چه اشکالی دارد که این حق به ناشر برسد؟» من در جواب آن‌ها می‌گویم در هر صورت پدیدآورنده متوفی، هویت دارد و صاحب نوه، نتیجه، خاندان، قوم و قبیله‌ای است؛ در چنین شرایطی اگر هم فرزندان پدیدآورندگان متوفی در قید حیات نباشند، باید حق‌التالیف آثار متوفی به افراد نامبرده تعلق بگیرد.

وی در پاسخ به این پرسش که «شاید یکی از دلایل تعیین محدوده زمانی این موضوع باشد که ممکن است بعد از گذشت 50 سال از فوت پدپدآورنده اثر، فرزندان یا نوه و نتیجه‌های وی مانع انتشار آثار متوفی شوند. نظرتان در این مورد چیست؟» گفت: این موضوع را قبول ندارم؛ چرا که انتشار این آثار برای ورثه هم منفعت مادی دارد و هم منفعت معنوی. بنابراین، هیچ‌گاه مانع انتشار  آثار متوفی نمی‌شوند.

عضو هیات مدیره بنیاد ادبیات داستانی ادامه داد: معتقدم اگر هم قرار است این محدودیت زمانی همچنان پابرجا باشد، باید میراث معنوی کشور که کتاب یکی از آن‌هاست در اختیار سازمان ویژه‌ای قرار بگیرد نه ناشر. در صورت تحقق این موضوع تنها یک متصدی دولتی درباره چگونگی چاپ آثار متوفی نظر اِعمال نظر می‌کند. در چنین شرایطی لااقل کتاب به‌گونه‌ای چاپ می‌شود که در خور و شان نویسنده متوفی است نه این‌که هر ناشر زردی بخواهد کتاب را به هر شکلی که دوست دارد، منتشر کند.

حسن‌بیگی خواهان اصلاح این قانون از سوی مجلس شورای اسلامی شد و گفت: این توقع اهالی قلم است که درباره قانون مذکور تجدیدنظر صورت بگیرد چرا که این محدودیت زمانی هیچ‌گونه توجیه عقلانی و شرعی ندارد.

در این زمینه بخوانید:
- مدیر نشر بهتاپژوهش: قانون «حقوق مولف پس از مرگ» کامل است/ اینجا را بخوانید.
- مهدی غبرایی: حقوق آثار تا الی‌الابد باید به وراث پدیدآورنده برسد/ اینجا را بخوانید.
- کارشناس حقوق نشر: محدوده زمانی برای آثار فکری، به دلیل حمایت از جامعه است/ اینجا را بخوانید.
- سرشار: مخالف تعیین محدوده زمانی برای حقوق وراث نویسنده هستم/ اینجا را بخوانید.