به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «نهج‌البلاغه: گزیده سخنان، نامهها و حکمت‌های امیرالمومنین امام علی بن ابی‌طالب (ع)» با ترجمه سید محمدمهدی جعفری، در بیست و ششمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان اثر برگزیده معرفی شد. این کتاب در سه بخش «سخنرانی‌ها و فرمان‌ها»، «نامهها و پیام‌ها» و «سخنان حکمت‌آمیز» تنظیم شده و در یک دهه اخیر 6 بار از سوی انتشارات ذکر تجدیدچاپ شده است.
سید محمدمهدی جعفری، استاد دانشگاه شیراز درباره این اثر ارزشمند به خبرنگار ایبنا گفت: پس از قرآن کریم، هیچ انسانی زیباتر از حضرت علی (ع)، حقایق حکمت‌آمیز و معارف علم‌آموز و آموز‌های انسان‌ساز را به زبان نیاورده است. ویژگی سخنان امیرالمومنین (ع) آن است که در عین زیبایی الفاظ و سحرانگیز بودن قالب و داشتن همه صنایع بلاغی و برخورداری از آفرینش‌های هنری، محتوایی ژرف، معانی و مفاهیمی حکیمانه و مقاصد و هدف‌های انسانی والایی دارد و نه تنها مفردات و تک‌واژه‌های آن بلکه ترکیب کلمات و جملات آن نیز در اوج زیبایی و افسونگری است.
این نهج‌البلاغه‌پژوه ادامه داد: کلمات قصار دو کلمه‌ای امیرالمومنین (ع) به همان اندازه از فصاحت و بلاغت سرشار است که خطبه‌های طولانی و سخنرانی‌های مفصل آن بزرگوار و نامه‌های ایشان به دوست و دشمن و یا بخشنامه‌ها به کارگزاران و فرمانداران و عهدنامه‌های آن حضرت به والیان و وصیت‌نامه‌های گوناگون به اشخاص نیز یکسان از فصاحت، بلاغت و شیوایی و تاثیرگذاری برخوردارند و همین ویژگی‌ها راز جاودانگی سخنان اوست.
مترجم اثر برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی بیان کرد: از زمانی که سید رضی، گزیده‌ای از سخنان پراکنده امیرمومنان (ع) را به رشته تحریر درآورد، تاکنون بیش از هزار سال می‌گذرد و این کتاب همواره موردتوجه بوده و تعداد زیادی شرح و توضیح و ترجمه و تصحیح از آن نوشته شده است. تنها در 60 سال اخیر، ترجمه‌های فراوانی از «نهج‌البلاغه» به زبان فارسی انجام شده که هریک ویژگی‌های خاص خود را دارند. بعد از انقلاب ترجمه‌های به مراتب بیشتری از این کتاب ارزشمند انجام شده، ولی در کمتر اثری دیدم که ویژگی‌های لفظی و مفهومی رعایت شده باشد.
جعفری در بیان ویژگی‌های این ترجمه از «نهج‌البلاغه» افزود: چون متن دارای نثری فاخر و زبانی غنی است، ترجمه باید با آن هماهنگ باشد. سخنان حضرت علی (ع) فرازمانی، فرامکانی و فراقومی است و به این دلیل تلاش شده تا آنجا که در توان بوده، نکات زبان‌شناسی، دستور زبانی و نگارشی که رعایت نکردن آنها به اصل سخن زیان می‌رساند، رعایت شود. در این ترجمه، برای تنقیح و اعتبار بیشتر، آنرا با چندین نسخه خطی و چاپی معتبر قدیمی مطابقت دادم. در این اثر با استفاده از شرح‌هایی همچون ابن ابی‌الحدید، ابن میثم و علامه شوشتری، منابع و گویندگان معرفی شده است.
نویسنده مجموعه پنج جلدی «پرتوی از نهج‌البلاغه» گفت: نهج‌البلاغه یک نثر فاخته و منحصر به‌فرد دارد. نثر «نهج‌البلاغه» مثل یک اثر ادبی عربی معمولی نیست. تمام کسانی که با ادبیات عرب آشنا هستند، می‌دانند سخن علی (ع) ویژگی‌هایی دارد که باید در ترجمه به آنها توجه کرد. امیرالمومنین (ع) سخن گزاف و بیش از اندازه نمی‌گوید، زیرا هر لفظی مفهوم خاصی دارد و هر لفظ را باید به جای خود به‌کار می‌برد.
مترجم کتاب «نهج‌البلاغه: گزیده سخنان، نامهها و حکمت‌های امیرالمومنین امام علی بن ابی‌طالب (ع)» ادامه داد: بعد از سال‌ها تدریس و پژوهش «نهج‌البلاغه»، تصمیم گرفتم آنرا طوری ترجمه کنم که با متن اصلی تناسب آموزشی بیشتری داشته باشد و به مفهوم الفاظ توجه بیشتری شود. نثر «نهج‌البلاغه» هم از نظر ظاهر زیباست و هم معانی ژرفی دارد که کمتر مترجمی توانسته هر دو اینها را رعایت کند. البته من هم آنطور که باید نتوانستم این دو قاعده را در کنار هم رعایت کنم، ولی تلاش کردم دقت در برابری لفظ و معنا را رعایت کرده و آنجایی که رعایت هر دو ممکن نبود، زیبایی را فدای معنا کردم. در تدوین این اثر به پیشینه صدور «نهج‌البلاغه» هم توجه داشتم. بسیاری از سخنان امیرالمومنین (ع) در یک موقعیت تاریخی یا جغرافیایی خاصی بیان شده که اگر آنها را بدانیم، بهتر می‌توانیم مفاهیم آن را درک کنیم.
جعفری با اشاره به اینکه از این ترجمه «نهج‌البلاغه» در مجموع 6 چاپ آن حدود 15 هزار نسخه منتشر شده، عنوان کرد: این کتاب در یک‌هزار و 200 صفحه به چاپ رسید که شامل 600 صفحه متن اصلی و 600 صفحه ترجمه بود به این صورت که ترجمه هر صفحه روبه‌روی متن اصلی قرار گرفت. این اثر پس از برگزیده شدن در جایزه کتاب سال به چاپ دوم رسید و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طبق روالی که تعدادی از نسخه‌های آثار برگزیده کتاب سال را از ناشران خریداری می‌کند، سه بار نسخه‌هایی از این اثر را خریداری کرد.
این استاد پیشکسوت دانشگاه درباره اهمیت پرداختن به «نهج‌البلاغه» در قالب یک رشته دانشگاهی گفت: رشته «نهج‌البلاغه» در سال 1383 نخستین‌بار در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه علوم قرآن و حدیث در شهر ری راه‌اندازی و تدریس شد. دوره دکتری «نهج‌البلاغه» نیز از سال 91 در دانشگاه پیام نور تهران تاسیس شده که در هر دو دانشگاه همکاری و تدریس دارم. البته اکنون دوره دکتری این رشته در مراکز دیگری همچون دارالحدیث نیز برگزار می‌شود. در این سه مرکز تاکنون 50 تا 60 پایان‌نامه ارشد و دکتری با محوریت «نهج‌البلاغه» تدوین شده است.
مترجم جلدهای دوم تا هشتم کتاب «امام علی بن ابی‌طالب» افزود: هنوز هم آنطور که باید حق مطلب درباره این کتاب ارزشمند اَدا نشده است. «نهج‌البلاغه» تنها یک کتاب یا متن ادبی و دینی نیست، بلکه یک دانشگاه بوده و هرچه در زمینه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و نکات اعتقادی و اخلاقی آن کار کنیم، بازهم جای کار دارد. از نهج‌البلاغه به‌عنوان راهبرد و راهنمای عملی می‌توان موضوعات مختلفی را استخراج و روی آن تحقیق کرد، چراکه می‌تواند برای بسیاری از مشکلات جامعه راهگشا باشد.
جمعه ۱۲ آبان ۱۳۹۶ - ۱۰:۴۷
نظر شما