همچنین نماد اسم بندرعباس بلندترین نماد اسم شهرهای ایران؛ نماد «صیاد مروارید» بزرگترین مجسمه فیگوراتیو کشور با ارتفاع بیش از ۱۳ متر، المان مرد حاسب نیز به عنوان اولین حسابدار کشور با عرض ۵.۵ متر ساخته شده است.
تأثیر نمادها روی کیفیت زندگی مردم
وقتی دریابیم تاریخچه کتابت در هرمزگان حداقل به هزار سال پیش باز می‌گردد و نیاکان ما به موجب شغل دریانوردی و سفرهای سالیانه به آفریقا، زنگبار، هندوستان و ... دانش و تخصص دریانوردی، صنعت کشتی‌سازی و لنج سازی، ستاره شناسی، اقلیم، جغرافیا و ... داشته‌‌اند پس ضرورت دارد تا همخوان با فرهنگ و بافت اجتماعی شهرها، با هدف ایجاد جلوه‌های بصری و ارتقای سطح زیبایی در منظر شهری، اقدام به نصب نماد کتاب به عنوان نماد دانش بشری مردمان این سرزمین شود. زیرا نمادسازی فرهنگی و حفظ ارزش‌های اجتماعی هر دیاری یکی از مؤلفه‌های مهم است که باید در مدیریت شهری و ترویج فرهنگ بومی و محلی بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
حتی باید معماری شهر از فرهنگ دیرینه این سرزمین اقتباس بگیرد. سنت‌ها، آداب و رسوم ما ریشه در کهن الگوهای کتابی ما دارد. موضوع زیباشناختی نیز از عناصر فرهنگی مردم این دیار سرچشمه می‌گیرد.
باورها، ارزش‌ها و هنجارهای ما هر چند در گذشته بسیار دور آن طور که باید مکتوب نشده است اما جزو مکنونات قلبی ما است. ویژگی خاص کتابخوان بودن هرمزگانی‌ها در بعضی از نام خانوادگی ساکنان اصیل این جغرافیا نمود دارد مانند: دانشمند، معتضد، معلمی، ملایی، ملانسب، درسخوان، لقمانی، میرزاده، امیرزاده، میرزایی، دبیری، دبیری نژاد، ذاکر، ذاکری، ذکرگو، مرشدی و ... بنابراین شهروندان دوست دارند فضای عمومی جامعه، برگرفته از هویت و اصالت خودشان باشد و ساختار شهری از آن تاثیر مستقیم بگیرد و همچنین هویت شهری از نمادهای شهری گرفته تا طراحی معماری شهر باید تاثیر متقابل روی کیفیت زندگی مردم داشته باشد.
المان علمی «مرد حاسب»
حسین‌بن موسی هرمزی، یا همان مرد حاسب یک دانشمند در علوم محض، ریاضی، نجوم و حاسب (یعنی محاسبه‌کننده ارقام ریاضی کلان و نجومی)در قرن چهارم و پنجم در هرمزگان می‌زیسته است.
«زیج تقویم کیهانی شصت تکه»، تنها کتاب به‌جا مانده از مرد حاسب بوده و یک نسخه از آن در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
نماد مرد حاسب به عنوان اولین حسابدار کشور در نوار ساحلی بندرعباس در ابتدای بوستان غدیر نصب شده است.
نماد اسناد در دست سرتیپ احمد خان
المان سرتیپ احمد خان، با ارتفاع ۶ متر به عنوان شخصیت مهم بومی، طی توافق‌نامه‌ای جزایر تنب بزرگ و کوچک را آزادسازی کرده است.
یکی از مهم‌ترین اسنادی که نشان می‌دهد جزایر سه‌گانه‌ای درواقع متعلق به ایران است؛ سندی است که سرتیپ احمدخان، یکی از مفاخر بندرعباس آن را تنظیم کرده است.
این مجسمه با متریال فایبرگلاس می‌تواند از مهم‌ترین المان‌های مفاخر ملی باشد که در نوار ساحلی بندرعباس با دستان هنرمند ایرانی امیرمهدی وثوق طراحی و اجرا شده است.
نماد کتاب
نماد کتاب و مرد در حال مطالعه به منظور ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در چهار راه مطهری(چهار راه مصلا) سال ۱۴۰۱ نصب شد.
این اقدام در راستای زیبا سازی شهری و ارائه خدمات بهینه شهری دارای ۱۷ متر طول، شامل شخصیت کتاب خوان، نقاشی طرح کتابخانه و ۱۵۰ متر مربع نقاشی دیواره اطراف آن است. در این طرح علاوه بر آثار ادبیات کلاسیک و نو، از تعدادی از آثار نویسندگان هرمزگانی هم استفاده شده اما جای خالی برخی آثار نویسندگان و پژوهشگران بومی به شدت احساس می‌شود.
نماد شاخص کتاب در جزیره قشم
بزرگترین جزیرهٔ ایران و خلیج‌فارس صرفا سرشار از جاذبه‌های دیدنی شامل جنگل‌های حرا، غارهای خربس، تنگه چاهکوه، رقص دلفین‌ها،چاه‌های تلا ، درهٔ ستاره‌ها، جزایر ناز، غار نمکدان، روستای گردشگری سلخ، شیب دراز، بندر لافت و ... مجتمع‌های تجاری نیست، بلکه در زمینه کتاب نیز حرف هایی برای گفتن دارد، هرچند تعدادی از قشموندان نیز این تعداد نماد کتاب را برای این جزیره کافی نمی‌دانند و خواستار نصب نماد کتاب مولفان قشمی و همچنین سردیس و تندیس مفاخر این دیار شدند.
نماد کتابخوان در سرزمین فرصت‌های طلایی
نماد مرد شیک پوش برنزی کتابخوان که کتابی در دست چپ دارد و با دست راستش دست کودکی را گرفته و آن کودک نیز سه کودک دیگر را در پی دارد. این نماد در چهارراه منتهی به ژئوپارک و روبروی اداره کل فرهنگ و ارشاد منطقه آزاد قشم قرار دارد.
البته کمی آنسوتر نماد عود، از آلات موسیقی سنتی این جزیره به عنوان سرزمین فرصت‌های طلایی نیز نصب شده است.
پارک خانواده مشاهیر و بلوار مشاهیر
پارک خطی خانواده مشاهیر در محله گلستان قشم و در بلوار مشاهیر واقع شده است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی این مکان در نزدیکی مرکز غواصی و تفریحات دریایی نگین ساحل قشم و پارک زیتون قرار گرفته است. در این بلوار و پارک نیز سردیس مشاهیر ادبیات ایران، مؤلفان، مفاخر و مشاهیر ایران زمین نصب شده است.
بلوار مشاهیر یکی از معابر اصلی و از خیابان‌های مهم شهر قشم است. این بلوار به معابر مهمی مانند ساحلی جنوبی، گلستان، بلوار جمهوری و همچنین بلوار هنگام متصل شده است.
نماد تصاویر کتاب ادبیات کُهن
بین سه راه سرخس و ابتدای خیابان دانش قشم، نیز المان تصاویر کتاب ادبیات کُهن بر روی دیوار خودنمایی می‌کند.
میدان حافظ
میدان حافظ به معابر مهمی مانند بلوار مشاهیر، بلوار آزادگان، گلستان و همچنین بلوار هنگام جزیره قشم متصل شده است. معماری حافظیه یا آرامگاه حافظ در این میدان تقریبا بزرگ قرار دارد.
میدان قرآن رودبار
میدان زیبای قرآن در روستای رودبار بخش رویدر یکی از میادین زیبایی است که به قرآن کریم مزین شده است.
دهستان رودبار، با جمعیتی بالغ بر ۴ هزار نفر، در بخش رویدر بندرخمیر در ۸۷ کیلومتری شمال غربی این شهرستان و۱۲۰ کیلومتری باختر بندرعباس مرکز استان هرمزگان قرار دارد.
نماد کتاب مقدس قرآن در غرب هرمزگان
نماد کتاب مقدس قرآن در بندر معلم در کنار جاده، محدوده مسجد جامع این بندر ، ۱۵ کیلومتری خاور بندرلنگه قرار دارد.
همچنین این المان ارزشمند در میدان کوشکنار پارسیان چشم رهگذران را جلا می بخشد. این شهر در شش کیلومتری شمال بندر گردشگری تبن است. کوشکنار بواسطه جاذبه های گردشگری طبیعی و غیر طبیعی به الماس کمتر شناخته شده هرمزگان لقب گرفته است.
اما بندر تاریخی مغویه، شاید نماد متفاوت‌تری داشته باشد. جمله مقدس «لا إله إلّا اللّه» که خود به تنهایی یک کتاب است به معنای پایان دادن حکومت هوای نفس در وجود و پاک کردن تمام رذایل اخلاقی از صفحه نفس، در میدان روستا قرار دارد. ذکر و یاد خدا از مهم ترین عوامل رسیدن به قرب الهی است که انسان را از عالم ماده به عالم معنا و معنویت می‌رساند.
بندر مغویه؛ با جمعیتی بیش از یک هزار نفر؛ در دهستان مغویه در بخش مرکزی شهرستان بندر لنگه در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران است.
اگر بخواهیم از بندرعباس به بندر مغویه سفر کنیم ابتدا باید از بزرگراه شهید رجایی به سمت غرب استان خارج شویم. از بندر پل، بندر تالابی خمیر، بندر معلم، بندر کنگ، بندر لنگه، بندر شناس، ملو، بندر بستانه، بندر دیوان عبور کنیم تا پس از بیش از ۳ ساعت زمان و طی بیش از ۲۷۰ کیلومتر به بندر مغویه برسیم.
شهر ادب رویدر
شهر علم و ادب رویدر نیز از نماد کتاب بهره می‌برد. دیوار مدرسه الفاروق در ورودی شهر تصاویر کتاب‌های معروف ادبی ایران مثل شاهنامه فردوسی، مثنوی معنوی، بوستان سعدی، نهج الفصاحه، فلسفه هند قدیم، کلیله و دمنه، قابوس نامه، تاریخ بیهقی و... از آلیاژ فلز به متراژ ۱۰۰ متر مربع استفاده شده است. شهر رویدر در ۸۷ کیلومتری شمال غربی بندر خمیر و۱۲۰ کیلومتری بندرعباس قرار دارد.
زیباترین نماد کتاب روستایی در هرمزگان
المان قلم و معلم دو نماد بسیار زیبا هستند که طراحان بومی به همت و پشتیبانی مردم، این دو نماد را در دل روستا و در مقابل کتابخانه راسخ قرار دارند.
روستای دوستدار کتاب گِزیر در سومین دوره جشنواره پایتخت كتاب ایران در سال ۱۳۹۵ توانست با محوریت کتابخانه مشارکتی راسخ در بین ۱۰ روستای دوستدار كتاب كشور قرار بگیرد.
.jpg)
این کتابخانه با ۱۷ هزار جلد کتاب ثبت شده توانسته مقام مختلف کشوری و استانی را کسب کند. سال ۱۳۹۲ جز کتابخانه برتر فرهنگی کشور شده است. سال ۱۳۹۴ برترین کتابخانه مشارکتی کشور؛ سال ۱۳۹۵ روستای دوستدار کتاب و همچنین در سال ۱۳۹۶ پس از تشکیل باشگاه کتابخوانی توانست مقام برتر، باشگاه کتابخوانی کشور را کسب کند. در سال ۱۳۹۷ امام جمعه روستا گزیر به عنوان مروج برتر کتاب کشور انتخاب شد. همچنین سال ۱۳۹۸ یکی از کتابداران کتابخانه در جشنواره رضوی برگزیده کشوری شد.
«کتابخانه عمومی مشارکتی راسخ گزیر» یکی از موثرترین مراکز فرهنگی این روستاست که از سال ۱۳۸۹ آغاز به کار کرد و هم اکنون بیش از ۳ هزار نفر عضو فعال دارد.
گزیر، روستای گردشگری در استان هرمزگان از توابع بخش مركزی شهرستان بندرلنگه است. این روستا در ۲۵ كیلومتری شمال شهر كنگ واقع شده است.
شمالی‌ترین شهرستان هرمزگان
حاجی آباد، شمالی‌ترین شهرستان هرمزگان تنها دو نماد کتاب دارد. سر کوچه منتهی به سالن اداره فرهنگ و ارشاد، تندیسی از یک مرد در حال مطالعه نصب شده است. در میدان فردوسی هم تندیس ابوالقاسم فردوسی در حال شاهنامه خواندن است.
یعقوب باوقار زعیمی (یاکوب) مولف و شاعر حاجی آبادی در شعری
از زبان فردسی آورده است:
به تندیس آورده اندم به یاد
فزودم به شهنامه کاین حاجاباد،
نگین مرز ایران، پایین تن است
«همه جای ایران سرای من است»
نماد کره بزرگ جغرافیایی هم در اول بلوار ورودی شهر از سمت سیرجان نصب شده است که هر چند به ظاهر به موضوع کتاب مرتبط نباشد اما برای خودش کتابی است تا جهان را بیشتر بشناسیم.
بستک شهر فرهنگ و ادبیات
زادگاه برادران فرامرزی از بنیانگذاران روزنامه کیهان، شهرستان بستك در شمال‌غربی هرمزگان و يكي از راه‌های ورودی از استان فارس به ويژه از لار به بندرعباس بوده و همواره از این دروازه ورودی، مسافران فراوانی وارد هرمزگان می‌شوند.
همچنین در ايام نوروز يكی از شلوغ ترين محورها است. بنابراین ضرورت دارد تا نمادهای بیشتر و متنوع‌تری از کتاب و کتابخوانی در این شهر شاهد باشیم. تنها دو المان کتاب برای این شهرستان تاریخی کافی نیست. یک المان تقریبا کوچک از آثار ادبیات کلاسیک بر روی دیوار مدرسه‌ای دیده می‌شود که تنها یک اثر بومی در آن بین هست علی‌رغم اینکه آثار متعددی در این شهرستان خلق شده است که ای کاش آثار مکتوب پژوهشگران و شاعران پر تعداد بستکی در کنار آن و در جای جای شهر به عنوان المان کتاب نصب می‌شد.
شهرستان بستك در فاصله حدود ۲۲۰ كيلومتري غرب بندرعباس از شمال به شهرستان لارستان، از جنوب به شهرستان شهرستان پارسيان و شهرستان بندر لنگه، از مغرب به شهرستان لامرد و از سمت مشرق به شهرستان خمير محدود می‌شود.
روستای دوستدار کتاب بدون نماد کتاب
روستای پشته دهستان ایسین بندرعباس با محوریت کتابخانه عمومی فرهیختگان، در ششمین جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب ایران در سال ۱۳۹۸ معرفی و تجلیل شد.
در این سال طلایی طی اقدامی گسترده ۵۶ روستا از سراسر هرمزگان برای انتخاب روستای دوستدار کتاب کشور معرفی شدند که در نوع خود کم نظیر بود.
علاوه بر مورد فوق ۱۱ شهرستان هرمزگان به عنوان نامزد پایتخت کتاب ایران معرفی شدند که سه شهرستان بندر کنگ، سیریک و تیرور به مرحله نهایی راه یافتند. لازم به ذکر است که در حال حاضر هرمزگان به لحاظ روستا و شهر دوستدار کتاب و المان کتابخوان، شرایط قابل تحسینی ندارد و در واقع بهتر است که بگوئیم تأسف‌بار است.
اما شوربختانه شبه جزیره جاسک شرقی‌ترین شهرستان هرمزگان، شهرستان فرهنگی سیریک، شهرستان رودان(بهشت جنوب) به جز یک المان معلم، شهرستان بندرخمیر نخستین جهان شهر تالابی ایران، شهر زیارتعلی، بخش رودخانه، شهر فین و حتی بندرلنگه شهرستان پرتردد و کریدور غرب به مرکز، بندر باستانی کنگ بزرگترین بندر صیادی کشور و ... در هرمزگان فاقد المان شاخصی از کتاب هستند. حتی در محدوده و یا ورودی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، نهاد کتابخانه‌های عمومی هرمزگان، استانداری، فرمانداری، شهرداری و ... نماد کتاب و کتابخوان وجود ندارد.
امید که نخستین جلسات فوق العاده استانداری، فرمانداری‌ها و بخشداری ها و هفتاد و دومین جلسه شورای فرهنگ عمومی استان هرمزگان با دستور کار ویژه بررسی کمیت، کیفیت و تنوع المان کتاب در این جغرافیای مرزی باشد.
نظر شما