معاون فرهنگي شهر كتاب با بيان اين مطلب به خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) گفت: كتاب «از صورت تا معنا» به طبقه‌بندي و تحليل ريشه‌ها، زمينه‌ها، نظريه‌ها، جريان‌ها، رويكردها، انديشه‌ها و آثار مهم نقد ادبي در ايران و ادبيات فارسي ميپردازد.
علي‌اصغر محمدخاني خاطرنشان كرد: نسل جديد ما و كساني كه در غرب تحصيل مي‌كنند، بيشتر با ترجمه‌هاي آثار غربيان در زمينه نقد ادبي آشنا هستند و در زبان‌شناسي نيز همین امر را مشاهده مي‌كنيم. خاستگاه بيشتر نظريه‌ها و نقد ادبي غرب است و بيشتر آثار نيز به زبان غيرفارسي گردآوري شده است.
وي پاسخ به این دو پرسش را مهم دانست که آيا مباحث، نظريه‌ها و مباني كه درباره نقد ادبي وجود دارد را مي‌توان در آثار ايراني و ادب فارسي جست‌وجو كرد؟ و در شرق و ادبيات كلاسيك فارسي چگونه و با چه نظام زيباشناختي با آثار ادبي روبروييم؟
محمدخاني به كتاب «از صورت تا معنا» اشاره كرد و گفت: محبتي در اين كتاب نشان مي‌دهد كه آثار ارزشمندي در ايران خلق شده و آفرينش‌هاي ادبي بسياري در زمينه نقد ادبي صورت گرفته است. همچنين پاسخ بيشتر پرسش‌هايي را كه درباره نقد ادبي و زيباشناختي وجود دارد در اين كتاب مي‌توان مشاهده كرد.
وي افزود: آيا بدون توجه به نظريه و نقد ادبي با اين آثار مي‌توانيم برخورد كنيم؟ اين قواعد زيباشناختي كه در غرب وجود دارد چه تفاوت‌هايي با آثار نظام شرقي دارد؟ آيا با هم مشترك‌اند و يا شباهت‌هايي با هم دارند يا متفاوت‌اند؟ و ادبا و هنرمندان ما با تكيه بر كدام موازين و قواعد آثار ادبي را خلق كرده‌اند؟
وي به شاعران در دوره‌هاي مختلف اشاره كرد و گفت: اگر به آثار حافظ، فردوسي، نظامي، خيام، سعدي و... بنگريد مشاهده مي‌كنيد كه بدون مباني نظري اشعار سروده نشده است. حتي اگر به بناهاي تاريخي در دوره‌هاي مختلف مانند صفويه بنگريد درمي‌يابيد كه مثلا منارجنبان بدون مباني نظري ساخته نشده است.
معاون فرهنگي شهر كتاب تأكيد كرد: آيا مي‌توان بدون داشتن يك نظريه آثار ادبي خلق كرد؟ مبنا و حقيقت نقد ادبي چيست؟ اين‌ها پرسش‌هايي است كه دكتر مهدي محبتي در كتاب «از صورت تا معنا» به آن پاسخ مي‌دهد.
وي در ادامه سخنانش افزود: محبتي با بررسي آثار ادبي و تكيه بر قرون پيش از 10 هجري قمري پاسخ‌هاي بسياري از پژوهشگران ادبي را يافته و نشان داده است كه نقد بلاغي، بلاغت و لفظ صورت و معنا در گذشته به چه صورتي بوده است. با مطالعه اين كتاب درمي‌يابيد كه سلطه‌گري نگاه بلاغي بر آثار ايراني بسيار بوده است.
محمدخاني يادآور شد: محبتي در اين كتاب به ديدگاه شمس قيس رازي، خواجه نصير، جرجاني، ناصر خسرو و... ميپردازد و صناعت و بحث آثار خلق ادبي را پيش مي‌كشد و نشان مي‌دهد كه تلقي قدما بر حوزه شعر چگونه بوده است و اين كه در تاريخ ادبيات فارسي در چه مواردي با نقد و نظريه‌ها رو به رو بوده‌ايم؟
وي همچنين خاطرنشان كرد: ديدگاه دكتر محبتي در اين كتاب نقد بلاغي است نه نقد در دنياي معاصر و بيشترين مشكل اديبان و پژوهشگران ادبي، دريافت نقد ادبي در جهان امروز است؛ ولي بايد به نقد ادبي در گذشته نيز توجه داشته باشند.
كتاب «از معنا تا صورت» (2 جلد) به تازگي به قلم دكتر مهدي محبتي و به كوشش انتشارات سخن منتشر شده است. در اين كتاب درمي‌يابيم كه بدون اتكا بر مباني تئوريك نمي‌توان دست به خلق آثار ادبي، آن هم در والاترين شيوه‌ها زد. سنت ادبي و ادبيات سنتي ما كه به هر حال و با هر نگره بخشي از مهم‌ترين آثار ادبي را در خود جاي داده است و در طول دوران تكوين خود همواره بر آثار سست و نادرست تاخته و از جايگزيني آنها در زمره آثار برتر جلوگيري كرده است، چگونه مي‌توانسته بدون تكيه بر مباني مستحكم نظري و نيز نقد و نظريه‌هاي قوي پديد آيد و رشد و گسترش يابد؟
نگارنده در اين كتاب در پي يافتن پاسخ‌هايي مستدل به اين‌گونه پرسش‌ها با تكيه بر زمينه‌ها، ريشه‌ها، جريان‌ها، رويكردها، چهره‌ها و آثار مهم و ممتاز ادبي در طول دوران 1400 ساله است و همچنين به معرفي چهره‌هاي برتر ادب كلاسيك در حوزه نظم و نثر در ادوار مختلف پرداخته است.
همچنين نويسنده كتاب در پي پاسخ به اين پرسش‌هاست كه آيا ادبيات فارسي اساسا نظريه ندارد، يا نظريه ادبي همسان نظريه‌هاي ادبي غربي ندارد؟ اگر بگوييم كه نظريه ندارد، اين مشكل اساسي پيش روي ماست كه آيا واقعا اثر ادبي، اثر نابي است كه بدون مبناي نظري هرچند ذهني و نامكتوب آفريده شود؟ و اگر بگوييم كه دارد آيا مي‌توان گفت كه چون مباني تئوريك اين ادبيات هم‌چون همسان مباني غربي نيست، اين ادبيات نظريه ندارد يا نظريه‌اش عمق و ارزش ندارد؟
كتاب «از معنا تا صورت» به طبقه‌بندي و تحليل ريشه‌ها، زمينه‌ها، نظريه‌ها، جريان‌ها، رويكردها، انديشه‌ها و آثار مهم نقد ادبي در ايران و ادبيات فارسي اختصاص دارد و نگارنده به پرسش‌هايي در زمينه‌هاي مختلف نقد ادبي پاسخ مي‌دهد: اين كه ايران و ادبيات فارسي پس از اسلام را چگونه بايد ديد تا روشي متناسب براي تحليل آن برگزيد؟ معيار ايراني بودن چيست؟ شعر و فكر و شرع و نحوه ارتباط آنها با يك‌ديگر در ايران و ادب فارسي را چگونه بايد تبيين كرد تا هم واقعيت‌هاي تاريخي، اجتماعي در ايران از ياد نرود و هم واقعيت‌هاي فرهنگي كم‌رنگ نشود؟ همچنين زمينه‌هاي پيدايش نقد ادبي در ايران و نقد و نظريه ادبي در ايران و ادبيات كلاسيك فارسي بررسي مفصل شده است.
جمعه ۱۰ مهر ۱۳۸۸ - ۱۱:۳۶
نظر شما