سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) – سید حسن حسینی نژاد: در ماه ژانویه ۱۹۹۵ میلادی و در روزهای پایانی جنگ تلخ و خون‌بار بوسنی؛ سازمان ملل متحد باهدف حفاظت از مردم غیرنظامی، شهر سربرنیتسا را به‌عنوان منطقه امن اعلام کرد و نیروهای صلح‌بان هلندی وظیفه حفاظت از آن را بر عهده گرفتند.
اما پس از حمله نیروهای صرب به افراد غیرنظامی، صلح‌بان‌های هلندی بدون توجه به وظایف محوله، منطقه را ترک کردند و با استقرار گروه مسلح افراطی صرب در این ناحیه، بیش از ۸ هزار نفر از مسلمانان قتل‌عام شدند و یکی از فجیع‌ترین جنایات قرن بیستم رقم خورد.
در پی این فاجعه تلخ در دفتر تاریخ، سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای را با اکثریت آرا به تصویب رساند و یازدهم ژوئیه را به‌عنوان «روز بین‌المللی تأمل و بزرگداشت نسل‌کشی ۱۹۹۵ در سربرنیتسا» نامید.
برای این نسل‌کشی و صفحه سیاه تاریخ، کتاب‌ها، فیلم‌ها، اخبار و گزارش‌های بسیاری تا به امروز تولید و روانه بازار جهانی شده است، اما گویی کشتار ۸هزار مسلمان بوسنیایی برای تاریخ درس نبوده که امروز ما شاهد تکرارش در غزه و رفح هستیم.
غزه‌ای که تا لحظه قلمی شدن این مطلب بیش از ۳۶ هزار نفر در آن آسمانی شدند و حدود ۸۱ هزار نفر در فهرست مجروحان قرار گرفتند و نیز در چند روز گذشته بمباران چادرهای آوارگان فلسطینی در رفح زخمی تازه ایجاد کرد و جهان را واداشت که با صدای بلند و در پویشی میلیونی بگوید: نگرانیم و از رفح چشم برنمی‌داریم.
متأسفانه طبق گزارش مراکز حقوق بشری کشتار در غزه و در ادامه رفح از سربرنیتسا فراتر رفته و بار دیگر نام و یاد آن فاجعه بزرگ انسانی را زنده کرده است و تکرار این تراژدی انسانی در ماه‌های گذشته تا به امروز حتی دوستداران به فرهنگ مطالعه را بر آن داشته تا با یادآوری کتاب‌های مربوط به جنایت سربرنیتسا و جنگ در یوگسلاو و منطقه بالکان، از غم مردم مظلوم غزه بگویند که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
مارشا میرا روایتی از یک نسل‌کشی
صالح کاظمی که دانش آموخته ارشاد ادبیات و علاقه‌مند به مطالعه رمان است و با ادبیات کشورهای حوزه بالکان آشنایی دارد، گفت: برای فاجعه خونین سربرنیتسا آثار مختلفی در حوزه رمان نوشته شده است که یکی از آن‌ها «مارش میرا» به قلم «صادق سلیموویچ» است که به همت نشر پرنده در بهار ۱۳۹۹ و در ۲۱۲ صفحه برای اولین بار روانه بازار نشر شد.
وی همچنین درباره کشتار سربرنیتسا و مارش میرا گفت: یکی از وقایع مهم و فراموش نشدنی در جنگ بوسنی و هرزگوین ماجرای سربرنیتسا است که در طی آن بیش از ۸ هزار نفر انسان بی‌گناه تنها طی چند روز قتل عام شدند.
کاظمی افزود: در مزار پوچاری در نزدیکی سربرنیتسا بیش از ۸ هزار قبر حفر شده و هنوز علی‌رغم گذر زمان قبرهای خالی زیادی باقی مانده است. مادران جوان سربرنیتسا پیر و فرزندان قربانیان بزرگ شده‌اند و برخی جنایت کاران هم در دادگاه لاهه محکوم شدند و تلاش‌ها برای به رسمیت شناخته شدن جنایت سربرنیتسا همچنان در جریان است.
در حال حاضر هم فاجعه غزه و رفح در این چند روز و ماه‌های گذشته نیز مجدداً داغ این فاجعه ننگین را که هیچ وقت سرد نمی‌شود را زنده کرد و امیدوارم درسی برای اکنون جهان باشد.
آن‌ها به مقصد نرسیدند
وی ادامه داد: جاده مرگ مسیری است که پناه جویان بعد از حمله شدید صرب‌ها و سقوط سربرنیتسا به امید آزادی راهی آن شدند ولی بسیاری از آن‌ها هرگز به مقصد نرسیدند.
مسیری که امروز آن را مارش میرا (راهپیمایی زندگی) می‌نامند و هرساله هزاران نفر به یاد قربانیان سربرنیتسا در آن شرکت می‌کنند. حرکت در جهت خلاف مسیری است که قربانیان در جولای ۱۹۹۵ در آن قرار داشتند و در واقع، پایان مارش میرا ابتدای جاده مرگ است. جاده ای حدوداً به طول صد کیلومتر، مسیری که هرگز تمام نمی‌شود.
کاظمی درباره رمان مارش میرا گفت: این داستان روایتی پرشتاب و بر مبنای واقعیت از هفت شهروند سربرنیتسا است که به امید نجات بعد از سقوط شهر عازم شهر توزلا می‌شوند.
زندگی این ۷ نفر در طول ۱۰ روز طی مسیر در جاده مرگ، روایتی است که هیچ روایتی هرگز مشابه آن نمی‌شود و ماجرای بوسنی و آن را تبدیل به اثری خواندنی کرده که هم یادآور فاجعه سربرنیتسا بوده و هم درسی برای ما در مواجهه با نسل‌کشی غزه است.
وجدان‌های بیدار خواهند نوشت
مرتضی احسانی نیز از دیگر فعالان عرصه کتابخوانی که در پی فاجعه غزه و رفح، تراژدی سربرنینسا و جنگ بوسنی را یادآوری کرد، گفت: نمایشنامه تلخ و فراموش نشدنی «پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی» اثر ماتئی ویسنی‌یک و کتاب «لبخند من انتقام من است» اثر جوا آودیچ، ۲ اثری هستند که گوشه‌ای از فاجعه آن روزهای بوسنی را بازنمایی می‌کند اما من می‌خواهم درباره کتابی با عنوان «یوگسلاوی؛ مرگ یک ملت» منتشر شده با مخاطبانتان حرف بزنم.
وی سپس با اشاره به اینکه این کتاب به قلم لورا سیلبر و آلن رایتل نوشته شده و به همت نشر همگو در ۵ بخش و ۳۰ فصل به صورت مصور و ۵۲۹ صفحه در سال ۱۴۰۰ برای اولین بار بر روی پیشخان کتاب‌فروشی‌ها قرار گرفت، افزود: این کتاب حجیم فراتر از بوسنی و درباره مرگ یوگسلاوی است و باور دارم در اندک زمانی برای فاجعه غزه و رفح هم نویسندگان با وجدان بیدار و آزاده بسیار خواهند نوشت.
شاهد فرهنگ کشی هستیم
احسانی ادامه داد: یکی از تاریک‌ترین بخش‌های کتاب در فصول پایانی آن است. جایی که می‌خوانیم که پیروزی صرب‌ها در سربرنیتسا اوج تحقیر بین‌المللی و بزرگ‌ترین کشتار دسته جمعی در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم بود.
وی در پایان با اشاره به اینکه مرور بخش‌هایی از این کتاب‌ها و حتی فیلم‌های تولید شده ذره‌ای نمی‌تواند عمق تراژدی نسل‌کشی را بازنمایی کند، ادامه داد: در کنار کودک و زن کشی و آوارگی، به طرز عجیبی شاهد فرهنگ کشی در غزه هستیم. هر چند معتقدم جامعه جهانی امروز بیدارتر و مطالبه‌گرتر از گذشته است و این نسل‌کشی با مرگ بانیانش به پایان خواهد رسید.
نظر شما