به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «کلاغ‌ها ترجمه نمی‌شوند» مجموعه عکس‌های تئاتری رضا موسوی است که در هر کدام از این عکس‌ها شعرهایی از شاعران جوان به انتخاب فاطمه موسوی، شاعر و منتقد ادبی درج شده است. 

رضا موسوی سال‌هاست که عکاس حوزه تئاتر است. این کتاب نیز از معدود مجموعه‌ عکس‌های‌ تئاتری است که رنگ انتشار به خود دیده است. همچنین انتخاب شعر برای درج در کنار عکس‌ها نیز شیوه‌ای است که به تازگی در بازار کتاب ایران معمول شده و در حال آزمون و خطاست. 

صمد تیمورلو، رامتین زارع، مونا طالشی، آرش رضایی، حامد روزی‌طلب، فاطمه موسوی، علیرضا فراهانی، نگار حسین خانی، خدامراد فروهر، مجید باریکانی، علی عرفانی، صابر محمدی، علیرضا دانش پژوه، صدیقه نارویی، کاظم واعظ زاده، هرمز سعداللهی، سارا سعداللهی، زری محمدی و ستار جانعلی‌پور، نام چند شاعرانی هستند که اشعارشان در این کتاب در کنار عکس‌های موسوی درج شده است. 

رضا موسوی در مقدمه کتاب نوشته است که عکس‌های کتاب بر اساس اشعار انتخاب شده و اگر شعری در کار نبود ممکن بود که بخش عمده‌ای از عکس‌ها جای خود را به تصاویر دیگری می‌دادند. براین اساس نحوه شکل‌گیری کتاب بر این بوده که ابتدا اشعار انتخاب شده و سپس موسوی عکس‌هایی را برای این اشعار از مجموعه آثار خود گزینش کرده است. بنابراین کیفیت این کتاب با بررسی چرایی انتخاب عکس‌ها برای شعر هر صفحه مشخص خواهد شد. 

به یقین ارتباط محتوایی و یا داشتن نشانه‌گان و رمزگان مشترک بین شعر و عکس مهم‌ترین دلیل برای هم‌نشینی عکس و شعر در این کتاب است، اما برخی از این هم‌نشینی‌ها به دلیل وجود یک عنصر مشترک در هر دو است. به عنوان مثال شعر صفحه 82 کتاب این چنین است: «دستانم روی کاغذ / جا انداخته / چرا چشمانت / شعر ندارد؟» (شاعر: سارا سعدالهی). عکس قرار گرفته در کنار این شعر که از اجرای نمایش «نامه‌هایی به تب» به کارگردانی سیامک احصایی انتخاب شده، تصویر مردی که بر زمین افتاده و کاغذهای بسیار در دور و برش است. 

مثال دیگر شعر صفحه 34 کتاب است. شعر این‌گونه است: «روزی که بمیری / جنازه‌ات هویت نمی‌خواهد / از بین سی و دو حرف که بگذری / کوتاه‌ترین دیوار / حاشاست» (شاعر: الیاس الاجگردی) عکس این شعر نیز که از اجرای نمایش «دنیای مردگان» به کارگردانی «آلدو پاسکواره» و «لوچیانو تینو» انتخاب شده، چند جنازه را در درون خود دارد. شعر صفحه 68 کتاب، مفهوم خودکشی را ارایه می‌دهد و عکس آن نیز تصویر مردی است که اسلحه‌ای را بر سمت سر خود نشانه رفته است. 

این موارد نشان می‌دهد که امکان تحلیل زیباشناسانه برای هم‌نشینی شعر و عکس در این کتاب وجود ندارد. 

همچنین برخی اشعار کتاب نیز از نظر ساختاری ضعیف‌اند و از نظر مفهومی نیز حرفی برای گفتن ندارند. این آثار ضعف خود را به تصویر منتقل می‌کنند. این در صورتی است که خود عکس انتخاب شده به تنهایی قابلیت‌های بسیاری دارد و هنرمندانه برداشته شده‌اند. 

در پایان باید به این نکته اشاره شود که نقد و بررسی و یا تحلیل چنین کتاب‌هایی به سلیقه و طبع هنری منتقد نیز بستگی بسیار دارد. بنابراین نمی‌توان برای نکاتی که در این نوشتار طرح شد، قطعیت تلقی کرد. 

«کلاغ‌ها ترجمه نمی‌شوند» پاییز امسال(1391) از سوی انتشارات به‌نگار با شمارگان هزار نسخه، در 132 صفحه و به بهای 19 هزار و 500 تومان منتشر شده است.