سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): سازمان بازرسی کل کشور با توجه به کارکردهای ویژه‌ای که در قانون اساسی برای این سازمان در نظر گرفته شده است؛ به ویژه نظارت بر اجرای صحیح قوانین، حسن جریان امور و همچنین به صورت خاص در قانون ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد ارتقای حوزه سلامت کشور فعال است. این سازمان از سال گذشته امر پژوهش، آموزش و در کنار آن حوزه انتشارات را به صورت تخصصی در کنار هم قرار داده و حاصل پژوهش‌ها را به صورت کتاب به چاپ رسانیده است و امسال برای نخستین بار با ۴۵ عنوان کتاب در سی‌و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت می‌کند. در این‌باره با حجت‌الاسلام محمدامین کیخای فرزانه، رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های سلامت اداری و مبارزه با فساد سازمان بازرسی کل کشور به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
سازمان بازرسی کل کشور به عنوان عالی‌ترین و جامع‌ترین سازمان نظارتی در کل در چه حوزه‌هایی به چاپ و نشر کتاب پرداخته است؟
سازمان بازرسی کل کشور با توجه به کارکرد مهم مبارزه با فساد به عنوان عالی‌ترین و جامع‌ترین و به تعبیری کامل‌ترین سازمان نظارتی کشور سعی کرده است در سنوات گذشته رویکرد پیشگیرانه با رویکرد تبیین قوانین، فرهنگ و اندیشه‌های مبارزه با فساد را در کشور مورد توجه قرار دهد. این سازمان مبارزه با مفاسد کلان و گلوگاه‌های فساد را در سال گذشته مورد توجه قرار داده است، سیاستی که در لسان رهبری معظم انقلاب از فرمان هشت ماده‌ای شروع شد و روسای محترم قوه قضائیه به ویژه ریاست معزز فعلی قوه قضائیه حجت‌الاسلام و المسلمین اژه‌ای هم بر این تأکید داشته و در سنوات گذشته مهم‌ترین کارکرد سازمان بازرسی بوده است. ما شاهد این هستیم که رئیس محترم قوه قضائیه تأکید داشتند که این مهم در راستای وظایف مندرج در اصل ۱۵۶ قانون اساسی (به عنوان مهم‌ترین اصل مبتنی بر کارکردهای قوه قضائیه) و به طور خاص، نظارت بر اجرای صحیح قوانین و به تعبیری دیگر مبارزه با فساد است، به وقوع بپیوندد.
در این راستا سازمان بازرسی کل کشور در دوره جدید و فصل نو خود یعنی طی سال گذشته، سعی کرده است با تدابیر و اندیشه‌های ریاست معزز سازمان آقای دکتر خدائیان (که از اندیشمندان و صاحبنظران امر قضا هم هستند)، در حوزه پیشگیری، تولید محتوا و فرهنگ‌سازی در عرصه مبارزه با فساد، سلامت اداری، شفافیت و سایر موارد که به عنوان گلوگاه‌های فساد در فرموده‌های رهبری انقلاب از آن یاد می‌شود، تأکید کند.
سازمان بازرسی کل کشور در زمینه پژوهش و تحقیق نیز فعال است، چگونه امر پژوهش، آموزش و حوزه انتشارات در این سازمان در کنار یکدیگر قرار داده شده است؟
با این رویکرد مرکز آموزش و پژوهش سلامت اداری و مبارزه با فساد توانسته است به عنوان یک نهاد متمرکز متولی تولید محتوا، سیاستگذاری، همفکری، همسانی و همگرایی نهادهای مختلف پژوهشی و اندیشگاهی باشد. سازمان بازرسی به عنوان یک نهاد نظارتی شاید برای اولین بار در سنوات گذشته است که امر پژوهش، آموزش و در کنار آن، حوزه انتشارات را به صورت تخصصی در کنار هم قرار داده است. در این مرکز نه تنها امر آموزش در درون سازمان و نه تنها پژوهش در فرایندهای داخلی سازمان برنامه‌ریزی می‌شود، بلکه حمایت از پژوهش‌های تخصصی این حوزه و چاپ و نشر کتاب‌ها در حوزه‌های تخصصی مربوطه را نیز برعهده دارد. وقتی از مرکز آموزش و پژوهش در کنار حوزه انتشارات یاد می‌کنیم یعنی یک دسته کامل علمی و فرهنگی در سازمان بازرسی. ایده‌ای که می‌تواند ما را به یک انسجام داخلی در سازمان بازرسی و انشاءالله الگوسازی در کل کشور رهنمون شود.
کتاب‌هایی که از سوی این سازمان چاپ و راهی بازار نشر شده‌اند، دارای چه ویژگی منحصر به فردی هستند؟
مستحضر هستید هر حرکت نوینی نیازمند ساختارها، فرآیندها و رویکردهای نو است. سازمان بازرسی در حوزه انتشارات که از حدود سال ۱۴۰۰ مجوزهای آن اخذ شد، سعی دارد کلیه منشورات تخصصی چه در داخل سازمان بازرسی و چه با همکاری سایر نهادهای نظارتی و چه دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در حوزه سلامت اداری و مبارزه با فساد را مورد حمایت قرار دهد. همان اقدام می‌تواند یک رویکرد نو را در حوزه ادبیات و حوزه تولید اندیشه‌ای در کشور فراهم کند. بنابراین اولین سیاست سازمان بازرسی در حوزه انتشارات حمایت، هدایت و ساماندهی تولیدات علمی اندیشه‌ای با رویکرد آسیب‌شناسی وضع موجود در نظام سیاسی، حقوقی، قضایی و مدیریتی کشور و استفاده از رویکردهای تطبیقی و استفاده از تجارب سایر کشورها و نهادهای بین‌المللی است. با این رویکرد سازمان بازرسی کل کشور امروز مفتخر است که حضور خود را در اولین نمایشگاه کتاب تحت عنوان انتشارات سازمان بازرسی کل کشور به عنوان یک نوید به اندیشمندان و صاحبنظران اعلام دارد.
عرصه انتشار و چاپ کتاب در سازمان بازرسی کل کشور تا چه میزان فضا را برای جذب اندیشمندان و متخصصین مبارزه با فساد در کشور باز کرده است؟
این نوید سازمان بازرسی کل کشور فصل نویی را در حوزه تولیدات پژوهشی رقم خواهد زد. تولیداتی که از طریق دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و اندیشمندان، متخصصین امر مبارزه با فساد در کشور منتج به تولید بیش از ۴۵ عنوان کتاب تخصصی در این حوزه، بیش از صد گزارش پژوهشی- تحلیلی و همچنین مجلات تخصصی شده است که این محصولات می‌تواند ایده‌ها و رویکردهای نوینی را در عرصه مبارزه با فساد رقم بزند. ما خوشحال و خرسند هستیم که در سال ۱۴۰۳ به عنوان اولین حضور سازمان بازرسی در نمایشگاه کتاب با شعار «بخوانیم، مطالبه کنیم و جامعه‌ای سالم بسازیم» سعی خواهیم کرد حوزه اندیشگاهی را به حوزه عملیاتی یعنی مبارزه با فساد بپیوندیم. مبتنی بر سیاست‌های مقام معظم رهبری، سعی ریاست قوه قضائیه و ریاست سازمان بازرسی کل کشور بر این بوده است که بتوانیم با استفاده از ظرفیت حداکثری داخل کشور به الگوی بومی و کارا در حوزه پیشگیری و مبارزه صحیح با فساد برسیم.
اگر جامعه‌ای بخواهد به دنبال شفافیت برود، بایستی شفافیت را بداند، مطالبه کند تا جامعه شفافی را بسازد. اگر جامعه‌ای می‌خواهد تعارض منافع را از جامعه حذف کند و از سیستم مدیریتی کشور به عنوان یک چالش اساسی بزداید و از بین ببرد، باید بداند که در نگاه تخصصی چه گلوگاه‌هایی وجود دارد، کارشناسی کند و سپس اقدام نماید.
در خصوص شفافیت و یا فعالیت‌های شفافیت‌محور عملکرد سازمان بازرسی کل کشور چگونه بوده است؟
اگر ما در سازمان بازرسی کل کشور به عنوان عالی‌ترین و جامع‌ترین مقام نظارتی به سمت بازرسی و مبارزه با فساد علم محور رفتیم این من‌باب مقدمه واجب بوده است. همان‌گونه که مقام معظم رهبری فرمودند امر مبارزه با فساد نیازمند امر کارشناسی عمیق و نیازمند مطالعات دقیق و در نهایت راهبردی کلان‌نگر کشور است. دبیرخانه دائمی شفافیت در سازمان بازرسی و مرکز آموزش و پژوهش ایجاد شده است و همکاران من در این دبیرخانه زحمات زیادی را در طی سال‌های گذشته در مرکز آموزش و پژوهش کشیدند. الحمدلله امسال هم حوزه شفافیت جزو ۷ برنامه پیشران قوه قضائیه در سند تحول و تعالی قضایی در نظر گرفته شده است و برگزاری جشنواره شفافیت و تقدیر از عملکردهای شاخص و فعالیت‌های شفافیت‌محور در کشور بر عهده سازمان بازرسی و مرکز آموزش و پژوهش سلامت اداری و مبارزه با فساد قرار گرفته است.
سازمان بازرسی کل کشور در راستای شفافیت چه محصولاتی را به جامعه علمی کشور ارائه می‌کند؟
ما در نمایشگاه ۱۴۰۳ منشورات متعددی را به جامعه علمی کشور ارائه می‌کنیم. از حوزه پیشگیری که شاید مهم‌ترین رویکرد مغفول مانده سنوات گذشته در حوزه مبارزه با فساد باشد، شروع می‌کنم. ما در حوزه آموزش و ارائه افق‌های مبارزه با فساد در قشر کودک و نوجوان اولین مجموعه علمی را برای نمایشگاه کتاب به مخاطبین خاص خودمان ارائه کردیم. امیدوار هستیم انشاءالله در سنوات آینده در حوزه آموزش و پرورش هم بتوانیم در کتاب‌های درسی و سرفصل‌های آموزشی، رویکرد آموزشی و پیشگیرانه را در حوزه مبارزه با فساد و سلامت اداری جا بیاندازیم. فرهنگ‌سازی در کشور باید در حوزه مبارزه با فساد از نسل کودک و نوجوان آغاز شود، تا بتوانیم رویکرد کلان‌نگر در کشور داشته باشیم. ما در مجموعه منشورات خودمان در سازمان بازرسی در حوزه شفافیت علاوه بر ارائه شاخصه‌های شفافیت مجموعه مقالات همایش سال گذشته سازمان بازرسی را در چهار جلد به مخاطبین ارجمند نمایشگاه کتاب ارائه کردیم که این امر حاصل تعامل و برهم‌کنش فکری کلیه دانشگاه‌ها و پژوهش‌گاه‌های کشور و مطالبه‌گری‌های حوزه شفافیت برای ایجاد فضای شفاف در نظام اداری کشور است.
این چهار جلد کتاب در حوزه‌های تخصصی دسته‌بندی و موضوع‌بندی شده است. به نظر من بهترین و جامع‌ترین دانشنامه حوزه شفافیت در وضع فعلی کشور می‌تواند این چهار جلد کتاب باشد که البته امیدوار هستیم در سال ۱۴۰۳ در حوزه‌های تخصصی شفافیت در جشنواره شفافیت قوه قضائیه مورد توجه ویژه‌تری قرار بگیرد.
نظارت‌های علم محور و دانش‌بنیان از سوی این سازمان در چه حوزه‌هایی انجام گرفته است، شرحی بیان کنید؟
حوزه تعارض منافع، حوزه‌ای است که ما می‌توانیم به عنوان مهم‌ترین حوزه مبارزه با فساد در حوزه اداری از آن یاد کنیم. الحمدلله در نمایشگاه ۱۴۰۳ سازمان بازرسی کل کشور مبتنی بر تجارب انباشته خود چندین مجلد کتاب را در حوزه تعارض منافع به جامعه علمی کشور ارائه کرده است. این نوید را عرض کنم که ما در سال ۱۴۰۳ چند پروژه تخصصی در حوزه تعارض منافع تعریف کردیم که امیدوار هستم خروجی آن در نمایشگاه‌های آتی بتواند به جامعه علمی کشور ارائه شود.
حوزه بعدی موضوعات مربوط به اجرای صحیح قوانین و حسن جریان امور است. همان‌گونه که در اصل ۱۷۴ قانون اساسی به عنوان نهاد نظارتی قوه قضائیه بر اجرای صحیح قوانین در دستگاه‌های اجرایی بر عهده سازمان بازرسی قرار گرفته است. ما این مسئله را از حیث مبانی نظری، مبانی کارکردی و رویکردهای اجرایی در چندین مجلد کتاب به جامعه علمی ارائه کردیم. امیدوار هستم مبتنی بر این نظام اندیشگاهی بتوانیم فصل نویی را برای نظارت‌های علم محور و دانش‌بنیان در سازمان بازرسی داشته باشیم.
نحوه بهره‌گیری سازمان بازرسی کل کشور از فناوری‌های نوین چگونه است؟
استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، نظارت دیجیتال موضوعاتی هستند که در بخش دیگری مورد توجه قرار گرفته است. ارائه دائره‌المعارف نهادهای مبارزه با فساد، نهادهایی که در همه کشورهای دنیا امروز متولی هستند. من‌باب استفاده از محسنات و در واقع استفاده دیگر در حوزه معایب در واقع مشکلاتی که سازمان‌های مبارزه با فساد داشتند در سطح بازرسی و سایر نهادهای نظارتی موضوع دیگری بود که مورد توجه قرار گرفته است. مدل‌های مبارزه با فساد را ما در سازمان بازرسی کل کشور بررسی کردیم که الحمدلله در سیاست‌های کلی مبارزه با فساد هم سازمان بازرسی از طریق این مطالعات و حوزه دانشی که در سنوات گذشته متولی بوده، سعی کرده است اندیشه‌های خودش را مبتنی بر مطالعات انجام شده به مجموعه مجمع تشخیص مصلحت هم ارائه کند و در حقیقت در سیاست‌های کلی مبارزه با فساد هم امروز این مطالعات مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
انتشارات سازمان بازرسی کل کشور به عنوان یک انتشارات تخصصی چه پیامی برای پژوهشگران و مراکز علمی دارد؟
بنابراین آنچه امروز ما در حوزه انتشار سازمان بازرسی کل کشور به عنوان یک انتشارات تخصصی و موضوعی با آن مواجه هستیم، سیاستگذاری حمایت و هدایت حوزه تولید محتوا در کشور است. باید عرض کنم انتشارات سازمان بازرسی به عنوان یک انتشارات تخصصی نه فقط یک انتشارات سازمانی بلکه یک انتشارات حامی مطالعات و تولیدات پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌های کشور خواهد بود.
ما در اینجا از همه عزیزان و بزرگواران در دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه استدعا می‌کنیم که با مجموعه انتشارات سازمان بازرسی کل کشور به عنوان یک انتشارات تخصصی همکاری داشته باشند. امروز درب‌های سازمان بازرسی کل کشور به روی همه صاحبنظران و دغدغه‌مندان انقلاب اسلامی در حوزه مبارزه با فساد باز است.
نظر شما