سه‌شنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ - ۱۱:۱۲
جلوه‌هایی از نسخه‌های خطی، سفرنامه‌ها و مناسک حج

تعدادی از نسخه‌های خطی و سفرنامه‌های موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک به عید قربان اختصاص داشته است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا حج از مهم‌ترین اعمال مذهبی مسلمانان و در لغت به معنای قصد کردن و آهنگ چیزی است (پاکتچی، ۱۴۰۱).

در ادب پارسی نیز آئین حج جایگاهی ویژه داشته است: قصیده‌ای منسوب به رودکی است که در آن عید قربان را به ممدوح خود تبریک گفته است. در سفرنامۀ منسوب به ناصرخسرو، به توصیف راه‌ها و اماکن و ظواهر حج پرداخته شده است. مسعود سعد سلمان در اشعار خود از عظمت و شکوه کعبه و صفا و مروه یاد کرده است. سنایی در اشعار خود بسیار به کعبه و مکه و سفر حج اشاره کرده است و دیدی صوفیانه و شاید عرفانی داشته است (یزدانی، ۱۳۷۵: ۱۴۳-۱۲۴). این موضوع در اشعار و آثار بسیاری از شعرا و ادبا و نویسندگان متون فارسی دیده می‌شود. ادبیات عرفانی و متون کلامی فارسی نیز به صورت ویژه سرشار از مضامین مرتبط به حج است (موسوی و موسوی، ۱۳۸۸: ۱۴۶-۱۳۳).

شاید دل‌انگیزترین داستان در ادب پارسی که به حج پیوستگی دارد، قصۀ لیلی و مجنون نظامی گنجوی است؛ آنجا که پدر مجنون برای درمان درد جانکاه فرزند دلبندش رحل سفر به خانۀ خدا می‌بندد. زیرا اقوام و نزدیکان معتقد بودند چارۀ درمان این مریض عشق تنها توسل به خدا در خانۀ مقدسش است (دستگردی، ۱۳۱۳: ۷۹):

گفتند به اتفاق یک‌سر کز کعبه گشاده گردد این در حاجتگه جملۀ جهان اوست محراب زمین و آسمان اوست

به سبب اهمیت حج و اجرای دقیق مناسک آنکه با جزئیات همراه است، تمامی اصحاب مذاهب و فرق برای توصیف کیفیت انجام این عبادت مکتوباتی را فراهم آورده‌اند. حتی اکنون نیز برای پاسخگویی به مخاطبان در موضوع مناسک حج و فلسفۀ آن آثاری نوشته می‌شود (مسعودی، ۱۳۸۴ و) در کتابخانۀ ملک شماری از این آثار موجود است که اکنون به چند نمونه از این آثار اشاره می‌شود.

- مناسک حج [ترجمه از عربی]، به شماره اموال ۲۲۴۹، کتابت ۲۷ ماه مبارک رمضان در سال ۱۲۶۶ هجری، به خط نستعلیق.
- مناسک حج، تألیف محمد باقر بن محمد تقی شفتی بیدآبادی، به شماره اموال ۵۷۳۷، کتابت ۱۲۲۵ هجری، به خط شکسته نستعلیق سید کاظم تفرشی.
- مناسک حج، تألیف احمدبن حجر هیثمی انصاری، به شماره اموال ۱۳۸۸.۲، کتابت ۱۲۴۵ هجری، به خط نسخ.

برخی از دیگر مکتوبات با نام مناسک حج موجود در کتابخانۀ ملک نسخه‌ها و رسالات ثبت شده با شماره اموال ۴۸۴، ۲۵۳۰.۴، ۲۷۱۰.۸، ۱۸۴۶.۸ است.

-آداب عید قربان و عید فطر، به شماره اموال ۶۱۳۸.۱، کتابت ۱۰ صفر در سال ۱۲۹۶ هجری، به خط نستعلیق محمد حسن بن ملا علی بیگ در شورآب دماوند.


جز متون مربوط به مناسک و اجرای آداب عبادی حج و عید قربان، اکنون با چند اثر دیگر در کتابخانۀ ملک در موضوع توصیف مکه و سفر حج آشنا می‌شویم:

- ستایش مکه، به شماره اموال ۳۲۵۳.۱۰، کتابت قرن ۸ یا ۹ هجری، به خط شکسته نستعلیق.
- سفرنامه مکه، تألیف محمدرضا بن عبدالجلیل حسنی حسینی طباطبایی یزدی از شعبان ۱۲۹۶ تا آدینه ۴ شعبان ۱۲۹۷ هجری، به خط نستعلیق.
- سفرنامه مکه، تألیف ابراهیم حسام الشعراء، به شماره اموال ۴۸۳۴، در سال ۱۳۰۰ هجری به خط نستعلیق مؤلف که برای احتشام الملک نوشته شده است

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها